Xuất khẩu gỗ sang EU: DN chờ trong nghi ngại

Có giấy phép FLEGT-VPA, xuất khẩu gỗ và đồ gỗ vào EU sẽ dễ dàng hơn

Hiệp định Đối tác tự nguyện (VPA) là hiệp định thương mại song phương cấp Chính phủ giữa Liên minh châu Âu (EU) và nước sản xuất gỗ cam kết chỉ xuất khẩu vào EU gỗ và các sản phẩm gỗ hợp pháp. Sau khi hai bên đã ký VPA, sẽ có một hệ thống xác minh tính hợp pháp của gỗ và cấp phép FLEGT. Có giấy phép VPA/FLEGT, sản phẩm gỗ đương nhiên được nhập khẩu vào EU mà DN không phải thực hiện trách nhiệm giải trình cho từng lô hàng, từng sản phẩm - vốn đang là một rào cản lớn với nhiều nhà xuất khẩu gỗ.

VPA nếu được ký kết sẽ đem lại nhiều thay đổi tích cực cho việc tuân thủ các điều kiện về xuất khẩu gỗ và đồ gỗ vào EU. Hiện nay, mỗi khi xuất khẩu sang EU, để chứng minh sản phẩm được làm từ gỗ hợp pháp, DN phải có nhiều giấy tờ và thủ tục liên quan. Hơn nữa, mỗi nhà nhập khẩu của EU lại có yêu cầu mẫu biểu hồ sơ chứng minh khác nhau khiến DN phải làm nhiều loại hồ sơ khác nhau. Tuân thủ được các quy định này cũng khá mất thời gian.

Tuy nhiên, việc đàm phán VPA không hề dễ dàng. Để có được những điều khoản có lợi nhất cho DN Việt Nam, việc đàm phán với EU về VPA đã kéo dài vài năm với 8 phiên đàm phán. Cấp Chính phủ đang nỗ lực để VPA ký được càng sớm càng tốt với những điều khoản thuận lợi nhất cho DN Việt Nam.

Nhưng DN được gì, khó gì với VPA/FLEGT? Liệu có thêm một thứ giấy phép hay thủ tục hành chính phiền hà nữa không? Ai (cơ quan/tổ chức nào) sẽ là người cấp phép? Đó là những băn khoăn của rất nhiều các DN xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ mà phóng viên đã ghi nhận trong chuyến khảo sát tại 12 DN xuất khẩu gỗ tại các tỉnh miền Trung do Trung tâm Giáo dục và Phát triển (CED) triển khai.

“Tôi chưa biết có lợi gì hơn không, chỉ biết chắc là DN sẽ phải có thêm một loại giấy phép nữa”, ông Huỳnh Trinh - Giám đốc CTCP XNK Lâm sản Đà Nẵng nói. Dường như mọi DN đều luôn ám ảnh chuyện giấy phép con, lắm chi phí và thủ tục hành chính khiến cho dù vẫn mong đợi VPA nhưng vẫn e ngại sự phức tạp. “Trong lúc Chính phủ đang nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, giảm thiểu thời gian làm thủ tục cho DN thì làm sao việc cấp FLEGT phải thuận cho DN. FLEGT là xu thế tốt chung cho ngành xuất khẩu gỗ, nhưng với từng DN thì băn khoăn”, ông Nguyễn Đức Duy - Phó giám đốc CTCP Kỹ nghệ gỗ Tiến Đạt (tỉnh Bình Định) phát biểu.

Ông Duy thì nghi vấn: “Hệ thống hoạt động tốt thì DN được lợi, nhưng có tốt không? DN có phải “xin” không? Thêm chứng chỉ FLEGT là thêm thủ tục hành chính. Đã phát sinh thủ tục hành chính là DN tăng chi phí, nhưng liệu mức phí có hợp lý?”.

Ông Đặng Công Quang - Phó giám đốc CTCP Lâm Đặc sản Quảng Nam (tỉnh Quảng Nam) hỏi, liệu DN sẽ tốn thêm bao nhiêu thời gian và phí cho chứng chỉ mới này. Hơn nữa chứng chỉ cấp hàng năm cho DN, hay cấp cho từng chuyến hàng cho từng lô hàng. Ông Phan Văn Phước, Giám đốc Công ty TNHH Tân Phước (TP. Quy Nhơn - Bình Định) cũng băn khoăn liệu những DN đã có chứng chỉ FSC, COC, PEFC thì có thuận lợi hơn khi xin cấp phép FLEGT?

Được biết, Chính phủ đang xây dựng bộ chỉ tiêu đánh giá để phân loại theo mức độ tin cậy về DN xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ vào thị trường EU để áp dụng khi VPA được ký kết. Theo chuyên gia của đoàn đàm phán FLEGT, các chứng chỉ như ông Phước nêu sẽ là một trong những tiêu chí được xem xét ưu tiên, DN sẽ có lợi thế để được phân vào DN loại được cấp phép nhanh và thời gian xác minh định kỳ được lâu hơn.

Ngày 26/6/2015, CED phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh miền Trung tổ chức Hội thảo Chia sẻ thông tin giữa các hiệp hội, DN xuất khẩu gỗ về FLEGT-VPA tại TP. Quy Nhơn, tỉnh Bình Định.

Hội thảo đưa ra các thông tin về VPA, chu trình cấp phép FLEGT và những lưu ý đối với DN gỗ khi VPA được ký. Các vấn đề liên quan đến thực thi lâm luật, quản trị rừng và thương mại lâm sản những khó khăn trong việc giải trình nguồn gốc sản phẩm theo quy chế của EU và bàn cách thúc đẩy sử dụng rừng bền vững cho ngành công nghiệp chế biến gỗ; vai trò giám sát của các tổ chức, hiệp hội trong giai đoạn thực hiện VPA… cũng được thảo luận tại hội thảo.