Việt Nam: Đối tác thương mại quan trọng của Cuba

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernández

Kinh tế khởi sắc

Gần đây, Chính phủ Cuba đã nêu rõ chủ chương thu hút đầu tư nước ngoài, nhằm đẩy mạnh sản xuất trong nước thông qua việc ban hành khung pháp lý mới quản lý và khuyến khích đầu tư nước ngoài, thành lập Đặc khu phát triển Mariel với nhiều ưu đãi. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, đến nay vẫn chỉ có 2-3 dự án chính thức triển khai, đa số các ý định đầu tư vẫn còn nằm ở giai đoạn thủ tục ban đầu; các đối tác nước ngoài vẫn chủ yếu qua lại để giữ quan hệ.

Về tài chính và các khoản nợ, nhìn chung thời gian qua, Cuba đã tuân thủ chặt chẽ các cam kết trả nợ, dần khôi phục niềm tin của các đối tác nước ngoài, thiết lập sự ổn định trong quản lý thu chi ngân sách, duy trì ổn định giá trị đồng nội tệ.

Về đối ngoại, Cuba tích cực triển khai chính sách đối ngoại năng động, đặc biệt với Mỹ, Liên minh châu Âu và một số nước lớn trên thế giới cho thấy Cuba đang bước vào một giai đoạn phát triển mới, mở ra nhiều cơ hội hợp tác trong khu vực và trên thế giới. Đây là những tiền đề quan trọng để giúp Cuba giành được những kết quả tích cực hơn trong phát triển kinh tế-xã hội, từng bước nâng cao đời sống của nhân dân.

Đặc biệt, trong mối quan hệ với Mỹ, hai nước đã đạt được một số bước tiến mới trong lĩnh vực truyền thông (thiết lập dịch vụ roaming); hàng không dân dụng (Mỹ cấp phép cho 6 hãng hàng không của nước này để thực hiện các chuyến bay trực tiếp đến Cuba); hợp tác bưu điện (thiết lập dịch vụ gửi bưu kiện trực tiếp), văn hóa, nông nghiệp…

Việt Nam - đối tác quan trọng

Quan hệ kinh tế, thương mại giữa Việt Nam và Cuba thời gian qua diễn ra theo chiều hướng gia tăng. Mặc dù kim ngạch hai chiều đạt chưa cao về con số, nhưng so với kim ngạch trao đổi giữa Cuba với các nước thì Việt Nam vẫn đứng trong nhóm 10 nước đứng đầu, trước cả Nga (200 triệu USD) và Nhật Bản (160 triệu USD) và là đối tác thương mại quan trọng thứ hai tại châu Á của Cuba.

Cán cân thương mại chủ yếu nghiêng về phía Việt Nam. Việt Nam chỉ nhập khẩu từ Cuba xấp xỉ 10 triệu USD/năm, đa số là mặt hàng dược phẩm, thuốc tân dược và chế phẩm sinh học. Kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều 2016 đạt xấp xỉ 240 triệu USD.

Doanh nghiệp Việt Nam sang Cuba khảo sát thị trường, tìm kiếm cơ hội hợp tác kinh doanh, đầu tư tăng mạnh. Các lĩnh vực du lịch, y tế, xây dựng, sản xuất hàng tiêu dùng, điện tử, thủy sản, bất động sản... là những lĩnh vực các doanh nghiệp Việt Nam quan tâm. Doanh nghiệp hai nước vẫn tiếp tục tích cực thúc đẩy triển khai các kết quả và thỏa thuận ký kết được tại các Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam – Cuba được tổ chức nhân dịp Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm Cuba (tháng 9/2015).

Đặc biệt, hai bên đã tiến hành thành công ba phiên đàm phán Hiệp định thương mại mới Việt Nam - Cuba với những kết quả tích cực. Thực hiện chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Bộ Công Thương và Vụ Thị trường Châu Mỹ, hiện nay, Thương vụ Cuba vẫn tập trung nỗ lực, thường xuyên liên hệ trao đổi với phía bạn, nhằm thúc đẩy hiệp định, mang lại những lợi ích quan trọng cho doanh nghiệp hai nước này.

Với sự hỗ trợ của Việt Nam, Dự án sản xuất lúa gạo đã giúp Cuba nâng năng suất lúa từ 2,5 tấn/ha lên 4,2 tấn/ha, cá biệt có những hộ nông dân đạt năng suất 9-10 tấn/ha. Sản lượng gạo tăng từ 80.000 tấn trước dự án lên khoảng 300.000 tấn năm 2015, đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu trong nước. Diện tích canh tác được mở rộng từ 137.000 ha lên 200.000 ha hiện nay. Quan trọng nhất là dự án đã giúp nông dân Cuba tiếp thu và làm chủ được kỹ thuật canh tác lúa nước. Mục tiêu của Cuba là tự túc được lương thực trong những năm tới. Dự án đã kết thúc giai đoạn IV vào cuối năm 2015. Giai đoạn V đã được Chính phủ Việt Nam phê duyệt và dự kiến sẽ được triển khai trong năm nay.

Một số dự án hợp tác khác đang trong quá trình triển khai như: Dự án xây dựng khách sạn 5 sao và văn phòng cho thuê giữa Tổng công ty Hanel và đối tác Cuba; Dự án sản xuất tã lót tại đặc khu Mariel của Công ty Thái Bình; Dự án sản xuất bột giặt của Công ty Vico; Dự án nước đóng chai của Công ty Hưng Thắng; Dự án hợp tác sản xuất gốm sứ của Công ty Viglacera với đối tác Cuba…

Về hoạt động doanh nghiệp, các doanh nghiệp của Việt Nam vẫn duy trì quan hệ trao đổi khá tốt, trong đó có thể kể đến Công ty Thái Bình với doanh thu đạt hơn 100 triệu USD/năm, Công ty Hưng Thắng nhập khẩu dược phẩm khá tốt, mặc dù đôi khi gặp những khó khăn về thủ tục chủ yếu do nội bộ phía bạn…

Những đề xuất thúc đẩy tăng trưởng hai chiều

Chính phủ cần hỗ trợ và tạo cơ chế thuận lợi hơn về vốn, giúp các doanh nghiệp trong nước vững vàng, nhằm cạnh tranh tốt hơn với hàng hóa Trung Quốc đang tràn lan khắp thị trường Cuba và sắp tới là hàng hóa của Mỹ - được dự báo là sẽ cạnh tranh hơn về giá cả do có lợi thế trong khâu vận tải.

Nâng cao công tác nghiên cứu và cung cấp thông tin về thị trường; phối hợp với các đơn vị trong nước tổ chức các buổi hội thảo về khu vực, hội thảo chuyên đề; nhằm cập nhật thông tin về thị trường Cuba trong thời kỳ mới với nhiều tiềm năng và cơ hội đối với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Các doanh nghiệp cũng nên tiếp cận đối tác một cách tổng thể, đề ra chiến lược kinh doanh rõ ràng trong làm ăn với Cuba, tác động đồng thời tới các cấp quản lý khác nhau của bạn từ doanh nghiệp lên tới trung ương, vận dụng tối đa các kênh quan hệ để xử lý các vấn đề hợp tác. Cân đối tốt để giảm tối đa các chi phí, nhất là chi phí vận tải để tăng khả năng cạnh tranh với sản phẩm của các nước trong khu vực và hàng hóa của Trung Quốc.