Vất vả lo đầu ra

Chợ phiên Đồng Văn (Hà Giang) là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa của đồng bào dân tộc

Hệ thống phân phối qua nhiều tầng nấc trung gian

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, giá trị hàng nông sản sản xuất trong 6 tháng đầu năm 2016 ước đạt 397.400 tỷ đồng, giảm 0,1% so với cùng kỳ năm 2015. Riêng nông nghiệp đạt 297.200 tỷ đồng, giảm 0,7%, trong đó trồng trọt giảm mạnh nhất với 3%. Đối với người nông dân ở vùng sâu, vùng xa, ngoài tình hình chung của kinh tế nông nghiệp giảm tăng trưởng, họ còn lo làm cách gì để tiêu thụ hết sản phẩm, hàng hóa bán được giá, không bị tư thương ép giá.

Ông Điểu Văn Ngươn - ngụ tại thị trấn Bù Đốp, huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước - cho biết, trong quy trình sản xuất hàng hóa của đồng bào khu vực miền núi hiện đang tồn tại nghịch lý, người sản xuất ra hàng hóa chỉ thu được một đồng, trong khi người tiêu dùng chịu giá gấp đôi ba lần, số tiền chênh lệch này lại thuộc về hệ thống thu mua, phân phối. Ông Ngươn dẫn chứng, giá trái bơ tại vườn nhà ông vào thời điểm này chỉ có 5.000 đồng/kg nhưng thương lái mua về Sài Gòn bán lẻ cho người tiêu dùng ít nhất 10.000 - 15.000 đồng/kg. Ông Mai Thành Tứ, tài xế xe tải của Công ty Vận tải Hoàng Long, quận Phú Nhuận, chuyên vận chuyển nông sản từ Tây Nguyên của về TP. Hồ Chí Minh cho biết, nông sản từ vườn đến chợ giá tăng mạnh là do đường xa, nhiều loại lộ phí lại phải qua hàng chục trạm thu phí khiến giá thành hàng hóa tăng thêm.

Ở miền Nam mùa này mưa nhiều nên rau xanh các loại khó trồng, nhưng nhiều người trồng được rau giá bán vẫn thấp vì phải tiêu thụ qua hệ thống phân phối với nhiều tầng nấc trung gian. Từ vườn rau đến chợ truyền thống ở thành phố chỉ có 100 km nhưng người tiêu dùng phải mua rau với giá tăng gấp 3 lần. Ông K’Thu, chủ vườn cây ăn trái rộng 3 héc-ta ở Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước chia sẻ, đồng bào ở vùng cao, vùng xa làm ra hạt gạo, củ khoai khi bán giá rẻ không phải hàng kém chất lượng mà do nhà sản xuất bị động ở khâu tiêu thụ. Theo ông K’Thu nông sản đến mùa vụ chủ yếu do tư thương thu mua, giá bao nhiêu họ định đoạt, người nông dân bao giờ cũng bị thiệt. Điển hình, tại khu vực miền Nam, khâu phân phối nông sản phải qua ít nhất 5 đến 7 trung gian. Từ thu mua, đại lý, vận tải, chợ đầu mối, nhà phân phối, siêu thị, tiểu thương bán lẻ đã làm cho giá thành sản phẩm tăng mạnh so với giá gốc. Với phương thức phân phối nông sản hiện nay, cả nhà nông và người tiêu dùng đều thiệt, chỉ có thương lái có lời.

Tổ chức kết nối cung cầu hàng hóa

Để làm tăng giá trị hàng hóa, nhiều địa phương đã tổ chức liên kết đầu tư, kết nối cung cầu hàng hóa trong nông nghiệp nhưng kết quả chỉ dừng lại ở một số lĩnh vực. Cụ thể, trong 5 năm vừa qua, TP. Hồ Chí Minh tổ chức kết nối giao tương với các tỉnh Đông - Tây Nam bộ. Kết quả 1.349 hợp đồng cung ứng, tiêu thụ sản phẩm đã được ký kết. Giao thương hai chiều đạt doanh thu 22.132 tỷ đồng. Trong đó, doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh tiêu thụ hàng hóa trị giá 15.498 tỷ đồng của các tỉnh và cung ứng hàng hóa cho các tỉnh trị giá 6.634 tỷ đồng.

Giám đốc Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh - Phạm Thành Kiến đánh giá, công tác kết nối, hình thành chuỗi liên kết sản xuất - phân phối đến nay vẫn còn khó khăn khi nhiều sản phẩm có thế mạnh của các địa phương do doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ gia đình sản xuất thủ công chưa đảm bảo tiêu chuẩn mẫu mã sản phẩm, chứng nhận chất lượng an toàn sản phẩm để tham gia vào hệ thống phân phối hiện đại. Gần đây, một số doanh nghiệp lớn như Vinamit, Vingroup, Hòa Phát, CP. Việt Nam… đã đầu tư sản xuất theo quy trình khép kín từ trang trại đến bàn ăn. Phương thức sản xuất này ngoài làm tăng chất lượng của nông phẩm còn loại bỏ được nhiều khâu phân phối trung gian làm cho hàng hóa rẻ hơn. Tuy nhiên, những doanh nghiệp kiểu này ở nước ta còn rất ít so với ngành nông nghiệp hiện nay. Vì thế, thực trạng “người ăn không hết kẻ mần không ra” vẫn tiếp tục tồn tại.