Vẫn còn hạn chế trong việc xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa

Toàn cảnh hội thảo

Đây là thông tin được đưa ra tại hội thảo quốc tế “Xác định giá trị DN trước khi cổ phần hóa và vai trò của Kiểm toán Nhà nước” do Hiệp hội Kế toán công chứng Vương quốc Anh (ACCA) và Kiểm toán Nhà nước phối hợp tổ chức ngày 21/8.

Phát biểu tại hội nghị, TS Hồ Đức Phớc - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng kiểm toán Nhà nước- cho biết, kết quả kiểm toán năm 2016 định giá DN và xử lý các vấn đề về tài chính trước khi cổ phần hóa của 7 DN, Kiểm toán Nhà nước đã xác định vốn nhà nước tăng thêm 20.818 tỷ đồng. Kiểm toán Nhà nước cũng đã chỉ ra những hạn chế trong việc xác định giá trị DN và xử lý các vấn đề tài chính trước khi chính thức công bố giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa, nhất là việc lựa chọn phương pháp định giá, xác định giá trị thương hiệu, lợi thế kinh doanh, giá trị các khoản đầu tư tài chính, giá trị quyền sử dụng đất…

Tuy nhiên, trong thực tế, hệ thống văn bản pháp lý liên quan đến công tác xử lý tài chính và xác định giá trị DN trước khi thực hiện cổ phần hóa vẫn còn những bất cập, nhất là liên quan đến giá trị quyền sử dụng đất hay lợi thế vị trí địa lý, giá trị thương hiệu, quy định tổ chức đấu thầu chọn tổ chức tư vấn định giá, các quy định về xác định giá trị thị trường của tài sản. Một vấn đề mà thực tiễn đặt ra nhưng chưa được quy định tại các văn bản pháp luật hiện hành như ngoài DN nhà nước thì việc xác định giá trị DN khác được thực hiện thế nào, cần phải hoàn thiện pháp luật để thực hiện sát hợp với thực tiễn.

Bàn về vấn đề này, TS Trần Văn Hiếu- Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, hiện nay cơ chế và phương pháp xác định giá trị DN đã từng bước được hoàn thiện, tuy nhiên phương pháp định giá đang áp dụng trong nhiều năm qua cho thấy có một số hạn chế. Cụ thể, theo quy định hiện hành, các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) thực hiện cổ phần hóa có thể áp dụng các phương pháp xác định giá trị DN như: Phương pháp tài sản; phương pháp dòng tiền chiết khấu và phương pháp khác, giá trị DN được công bố không thấp hơn phương pháp tài sản. Tuy nhiên, trong thực tế, việc xác định giá trị DN để tiến hành cổ phần hóa hiện nay mới chỉ dừng lại ở 2 phương pháp cơ bản là: phương pháp tài sản và phương pháp dòng tiền chiết khấu.

Trong đó, phương pháp dòng tiền chiết khấu chỉ áp dụng với các DN thống kê được các chỉ tiêu tài chính trong thời gian hoạt động trước khi xác định giá trị DN tối thiểu là 5 năm và có kế hoạch sản xuất kinh doanh trong 5 năm sau cổ phần hóa; có tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn nhà nước bình quân 5 năm liền kề trước khi xác định giá trị DN cổ phần hóa cao hơn lãi suất của trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 5 năm được phát hành tại thời điểm gần nhất với thời điểm xác định giá trị DN nên trong một số trường hợp còn mang tính chủ quan dẫn đến kết quả chưa phản ánh đúng giá trị thực của DN.

Để tập trung nâng cao chất lượng và hiệu quả tổ chức kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước cần làm rõ cách thức tổ chức thực hiện, báo cáo kết quả kiểm toán cũng như sử dụng kết quả kiểm toán khi xác định giá trị DN trong quá trình cổ phần hóa.

Tại hội thảo, ông Brian McEnery- Chủ tịch ACCA toàn cầu chia sẻ, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, cổ phần hóa không nên được coi là giải pháp chữa trị thần kỳ cho DNNN hoạt động không hiệu quả. Theo đó cần lựa chọn phương pháp định giá, vai trò của các chuyên gia định giá ngoài cơ quan Kiểm toán Nhà nước cũng như công tác chuẩn bị cần thiết từ phía DNNN khi cổ phần hóa ở Anh quốc và quốc tế.

Ngoài việc đảm bảo tính độc lập trong việc định giá và quy trình cổ phần hóa DNNN, các cơ quan Kiểm toán Nhà nước quốc tế thường xây dựng các bộ tài liệu về các thông lệ tốt nhất về định giá DNNN trước khi cổ phần hóa trên cơ sở tập hợp các phát hiện, đề xuất trong quá trình kiểm toán đã thực hiện nhằm hỗ trợ Chính phủ thực hiện cổ phần hóa DNNN nhanh và hiệu quả hơn.