Tranh đá xứ Thanh: Mang đậm hồn Việt

CôngThương - Kỳ công nghề vẽ tranh đá

Tìm đến anh Hàn Viết Thắng (ngõ Nam Thượng, làng Nam Ngạn, TP.Thanh Hóa) - nghệ nhân chuyên làm nghề vẽ tranh trên đá - mới được tận mắt chứng kiến nghệ thuật của những bức tranh này. Đây cũng là thời điểm anh hoàn thành 4 bức vẽ “Bác Hồ”, “Về bờ”, “Biển đêm” và “Trở về tổ ấm”.

Xứ Thanh được biết đến là cái nôi của nghề làm đá mỹ nghệ. Ở đây vẫn có một số người làm nghề, nhưng chủ yếu chỉ dừng lại ở vẽ tranh truyền thần đơn giản về kỹ thuật và không cần chọn đá cầu kỳ. Nhưng từ tranh truyền thần đến tranh đá là cả một sự gian nan, đòi hỏi người vẽ phải có tay nghề  rất cao. Hơn nữa, đá là chất liệu không tẩy xóa được, nếu chỉ vẽ sai một nét, là phải bỏ đi. Những ngày đầu vào nghề, anh Thắng đã từng bỏ đi không biết bao nhiêu tấm đá.

Anh chia sẻ, mỗi bức tranh tưởng đơn giản nhưng thời gian hoàn thành cũng mất từ 15-30 ngày. Có những bức anh phải “bò” mấy tháng mới xong. Vẽ tranh đá đã là một nghệ thuật cần sự công phu, thì chạm trên đá còn cần công phu gấp bội. Anh kể lại câu chuyện đầy xúc động: Có một cựu binh Mỹ từng tham chiến ở Việt Nam, lặn lội sang Nhật Bản đặt chạm khắc bức tranh “Rừng đước Cà Mau” làm kỷ niệm. Không ai khác, chính anh Thắng là tác giả của bức chạm. “Quang cảnh trong bức chạm là rừng đước của buổi hoàng hôn, trong đó phải chạm khắc tỉ mỉ từng thân cây, từng chiếc lá đang rơi, đã rơi, những lá đang vàng, đã khô…” - anh nói. Với bức chạm này, anh phải lao động miệt mài 8 tháng, khách hàng rất thán phục.

Kỳ công nữa là đá dùng để vẽ tranh phải là loại đá đen đặc biệt, chỉ có ở một vài ngọn núi Thanh Hóa. Đá vẽ tranh phải đen đều, không xước, không vân..., cả kho đá có khi chỉ chọn được vài tấm. Người thợ trước khi vẽ sẽ dùng đá mài hoặc giấy giáp mài nhẵn 4 cạnh; sau đó, dùng bút kim vẽ lên mặt bóng theo hình mẫu, rồi dùng bút gắn mũi hợp kim, chạm khắc lên bề mặt, tạo nên đường nét của bức tranh.

Đưa tranh đá Việt đi xa

Anh Thắng đến với nghề vẽ tranh đá từ năm 1996. Trong lần làm tranh cho một công ty mỹ thuật tại TP.Hồ Chí Minh, tranh của anh được khách hàng Nhật Bản chú ý. Qua vài lần thử tay nghề, họ chính thức đặt anh khắc chân dung của một số danh nhân nổi tiếng Nhật. Từ đó đến nay, anh đã vẽ được 543 bức tranh gửi sang Nhật Bản và được khách hàng đánh giá cao. Ngoài ra, anh còn gửi tranh mẫu giới thiệu ở thị trường các nước: Nga, Đức, Italia... Những bức tranh đá mang đậm hồn Việt và quê hương con người xứ Thanh đã góp phần làm giàu thêm hương sắc văn hóa Việt, quảng bá hình ảnh“Việt Nam - Vẻ đẹp bất tận” đến với bạn bè trên thế giới.

Thanh Hóa với nguồn đá đen có sẵn và độc đáo, góp phần làm ra nhiều sản phẩm có giá trị kinh tế cao, không chỉ tạo thêm việc làm và thu nhập cho người lao động mà còn đưa thương hiệu, hình ảnh đẹp của quê hương xứ Thanh và đất Việt đến với bạn bè thế giới. Đó cũng là tâm huyết mà những nghệ nhân vẽ tranh đá như anh Hàn Viết Thắng mong muốn.

Nguyễn Duyên