TP. Hồ Chí Minh: “Lật tẩy” chiêu trốn thuế của doanh nghiệp FDI!

CôngThương - Hiện có khoảng 60% doanh nghiệp (DN) đầu tư nước ngoài (FDI) hoạt động trong các lĩnh vực may mặc, phần mềm, dịch vụ, kinh doanh sắt thép… trên địa bàn TP. HCM đã kê khai lỗ nhiều năm liên tục để trốn thuế. Với nhiều hình thức khác nhau, các DN này đã phù phép cho tổng chi phí về thuế trên toàn cầu của mình ở mức thấp nhất để có lợi nhuận cao nhất.

Muôn kiểu “né” thuế

Theo Cục thuế TP. HCM, để cho thu nhập chịu thuế ở Việt Nam không còn nữa, các DN FDI đã kê khai lỗ dưới nhiều hình thức như: kê khai lỗ nhiều năm liên tục, xin hoàn thuế giá trị gia tăng với số thuế lớn, số lỗ lũy kế quá vốn chủ sở hữu nhưng vẫn tiếp tục mở rộng sản xuất kinh doanh… Tuy nhiên, phổ biến hơn cả là việc kê giá nguyên liệu đầu vào cao, tìm mọi cách khai tăng chi phí quảng cáo - khuyến mãi nhằm triệt tiêu lợi nhuận. Ngoài ra, để có thể “phù phép” lãi thành lỗ thông qua hình thức chuyển giá, DN FDI không thể làm riêng lẻ mà hoạt động trong cùng tập đoàn hoặc liên kết thành từng nhóm. Từ đó các đơn vị này tự dàn xếp giá với nhau thông qua các giao dịch liên kết nhằm tìm kiếm thêm lợi nhuận cao nhất.

Chẳng hạn, trường hợp của một DN chuyên gia công, may nón xuất khẩu tại KCX Tân Thuận, Quận 7. Biểu hiện của đơn vị này là có đơn giá gia công may nón thấp hơn giá gia công của các đơn vị cùng ngành nghề, cùng mặt hàng. Để xác minh, Cục thuế đã có công văn yêu cầu các công ty có ngành nghề kinh doanh mặt hàng tương tự cung cấp đơn giá gia công và các mẫu hàng để làm cơ sở tham khảo, đối chiếu với đơn giá gia công của DN này. Sau đối chiếu, nhận thấy sự tương đồng về mặt hàng và phương thức kinh doanh gia công giữa đơn vị này với các DN trên, Cục thuế đã ấn định đơn giá gia công theo đơn giá bình quân của các DN có cùng ngành nghề kinh doanh và điều chỉnh giảm lỗ được trên 80 tỷ đồng.

Tương tự, với trường hợp của một DN sản xuất gia công các mặt hàng túi xách, ba lô xuất khẩu tại KCX Linh Trung, quận Thủ Đức. DN này đã kê khai lỗ liên tục trong nhiều năm và số lỗ vượt vốn tính đến thời điểm thanh tra là trên 99 tỷ đồng. Biểu hiện của DN này ở chỗ có đơn giá gia công không được xác định cụ thể trước khi xuất hàng, toàn bộ hàng gia công được xác định theo đơn giá FOB dưới sự chỉ định của công ty mẹ bằng thư điện tử. Tuy nhiên công ty này lại không cung cấp được chứng từ chứng minh công ty mẹ kí hợp đồng với những công ty khác (những công ty không có giao dịch liên kết) với đơn giá gia công ngang bằng. Ngoài ra, DN này cũng không chứng minh được việc xây dựng đơn giá gia công từng mã hàng, các khoản chi phí in thêu nằm trong đơn giá gia công chỉ được ghi nhận sau khi hoàn thành sản phẩm, thỏa thuận bằng thư điện tử và xác định tờ khai hàng hóa xuất khẩu.

Để có cơ sở hợp lý ấn định thuế đối với DN này, Cục thuế đã tham khảo tại 7 công ty có cùng ngành nghề may ba lô, túi xách xuất khẩu. Qua khảo sát, Cục thuế đã lật tẩy chiêu trốn thuế của đơn vị này và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trong năm 2007 của công ty này lên 529 triệu đồng, điều chỉnh giảm lỗ chuyển sang của DN trong năm 2006 hơn 43 tỷ đồng, năm 2008  trên 22 tỷ đồng.

Làm gì để ngăn chặn?

Ông Nguyễn Trọng Hạnh, Phó cục trưởng Cục Thuế TP.HCM cho biết, dựa trên một số biểu hiện nghi vấn được cho là có hành vi trốn thuế của DN, cơ quan thuế đã phân loại DN, xác định cấp độ rủi ro để kiểm tra.

Để “lật tẩy” chiêu trốn thuế của các DN này, trong hai năm 2009-2010, Cục thuế đã chọn khoảng 40 DN mời lên làm việc trực tiếp, qua đó yêu cầu DN giải trình vì sao lỗ liên tục trong khi doanh thu tăng cao theo từng năm. Sau các buổi làm việc với cơ quan thuế, tính từ năm 2009 đến cuối năm 2010 đã có 1.342 DN FDI trên địa bàn  khai có lãi, chiếm 55,14% số DN phải nộp báo cáo quyết toán. So với năm 2009, số DN FDI kê khai có lãi đã tăng 8% chủ yếu rơi vào các DN FDI đã được Cục thuế TP.HCM mời lên làm việc.

Đặc biệt, qua kết quả thực hiện thanh tra chuyên đề lỗ do Phòng thanh tra số 1, Cục thuế TP.HCM thực hiện cho thấy, năm 2009, bộ phận này đã thực hiện kiểm tra 29 DN lỗ,  truy thu và phạt trên 66 tỷ đồng, giảm lỗ 602 tỷ đồng. Bình quân giảm lỗ trên một hồ sơ thanh tra là trên 20 tỷ đồng, truy thu và phạt trên 2 tỷ đồng/1 hồ sơ. Trong năm 2010,  qua thanh tra 90 DN đã giảm lỗ 1.637 tỷ đồng, truy thu và phạt số tiền 360 tỷ đồng. Bình quân số giảm lỗ  trên 1 hồ sơ thanh tra là 18 tỷ đồng, truy thu và phạt là trên 4 tỷ đồng/1 hồ sơ. Gần đây nhất, trong các tháng đầu năm 2011, 4 phòng thanh tra của Cục thuế cũng đã thực hiện thanh tra một số DN, giảm lỗ được 817 tỷ đồng, truy thu và phạt 418 tỷ đồng.

Việc tập trung thanh tra các DN khai lỗ tại Cục thuế TP.HCM đã đánh động đến các DN thường xuyên khai lỗ, đặc biệt đối với các DN có quan hệ giao dịch liên kết. Một số trường hợp đã phải điều chỉnh lại giá bán, giá gia công. Đối với DN kê khai lỗ không nộp thuế sau khi thanh tra đã phải nộp thuế truy thu và phạt, mất quyền ưu đãi, thu hồi thuế GTGT đã hoàn hoặc giảm trừ số lỗ.

Cũng theo ông Hạnh, bên cạnh các hình thức tuyên truyền, vận động, Cục thuế còn chỉ đạo cho các phòng chức năng, rà soát thanh tra, đấu tranh trực diện đối với một số DN khai lỗ điển hình, đặc biệt tính đến thời điểm này Cục thuế đã chuyển 8 hồ sơ DN cố tình ngoan cố sang cơ quan an ninh kinh tế để điều tra. Ngoài ra, trong thời gian tới, Cục thuế sẽ tăng cường hơn nữa công tác thanh tra thuế theo chuyên đề để chống chuyển giá đối với các DN kê khai lỗ nhiều năm nhưng vẫn mở rộng sản xuất kinh doanh, nhằm hạn chế việc kê khai lỗ của các DN, chống thất thu ngân sách.

Mai Ca