Tiết kiệm, minh bạch, không phân biệt đối xử

Một hội thảo lấy ý kiến góp xây dựng chính sách, pháp luật. Ảnh minh họa

VCCI khẳng định, việc tham vấn ý kiến doanh nghiệp trong xây dựng chính sách, pháp luật liên quan đến sản xuất, kinh doanh tuy đã được các cơ quan nhà nước quan tâm, song tính hiệu quả từ việc này chưa tốt.

Theo VCCI, tham vấn tạo điều kiện cho doanh nghiệp có cơ hội biết đến chính sách sớm hơn, qua đó chủ động kinh doanh, góp ý kiến để nội dung chính sách mang lại lợi ích lâu dài cho họ. Về phía cơ quan Nhà nước, tham vấn doanh nghiệp sẽ giúp cung cấp thêm thông tin đầu vào cho việc xây dựng chính sách, tận dụng được trí tuệ của số đông để đưa ra các quy định quản lý tốt hơn, thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh. Các lợi ích này đã được chứng minh trong thực tế và được ghi nhận trong Báo cáo Tổng kết thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thời gian vừa qua.

Mặc dù có vai trò quan trọng như vậy, song VCCI cho biết, qua tổng hợp ý kiến từ phía doanh nghiệp và chuyên gia tại nhiều cuộc hội thảo và tọa đàm diễn ra gần đây cho thấy, cơ chế tham vấn ý kiến doanh nghiệp hiện nay chưa đáp ứng được kỳ vọng. Hoạt động lấy ý kiến vẫn chưa cung cấp đủ thông tin, doanh nghiệp thường xuyên không biết đến việc xây dựng chính sách chứ chưa nói đến được tham gia vào quy trình này. Đặc biệt, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ gặp nhiều bất lợi hơn các doanh nghiệp lớn xuất do sự phân biệt đối xử của cơ quan nhà nước trong việc tham vấn. Các cơ quan nhà nước đôi khi cũng gặp khó khăn, lúng túng khi tham vấn và tổng hợp ý kiến doanh nghiệp. Thực trạng này khiến thông tin không được chuyển tải hoặc bị phản ánh một cách không khách quan, thiếu chính xác đến doanh nghiệp và ngược lại dẫn đến việc xây dựng chính sách gây nhiều tác động tiêu cực cho nền kinh tế và xã hội.

Từ những lý do trên, tại báo cáo thứ ba trong khuôn khổ thực hiện dự án nêu trên do VCCI thực thực mới công bố tiếp tục đưa ra khuyến nghị rằng, cần phải có một cơ chế tham vấn mới cho các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nói riêng tham gia vào quy trình xây dựng chính sách, pháp luật. Cơ chế tham vấn này phải đảm bảo tính thuận tiện và tiết kiệm, minh bạch và không phân biệt đối xử.

Lý do bởi, dù lợi ích xã hội của việc tham vấn là rất lớn nhưng chi phí xã hội cho hoạt động này thì cũng không hề nhỏ. Các chi phí hành chính như việc tổ chức hội thảo, gửi công văn lấy ý kiến doanh nghiệp hay bố trí nhân lực cho việc tổng hợp ý kiến chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Hai chi phí xã hội lớn nhất của việc tham vấn đó là sẽ làm chậm thời gian ban hành chính sách và mất thời gian đọc và góp ý của người được tham vấn. Những lợi ích thu được từ việc tham vấn chỉ tồn tại ở thì tương lai, trong khi các chi phí của hoạt động tham vấn lại hiển hiện ngay ở thì hiện tại mà cả Nhà nước, doanh nghiệp đều phải bỏ ra.

Minh bạch trong tham vấn xây dựng chính sách nếu không được đề cao sẽ thì sẽ tạo ra môi trường cho các hành vi lợi dụng, tham nhũng. Minh bạch hóa và tiết kiệm cho công tác xây dựng pháp luật còn giúp tạo lập lòng tin của người dân và doanh nghiệp vào chính quyền, từ đó mở rộng dân chủ xã hội và giúp công tác xây dựng và thực thi pháp luật được bền vững.

Một trong những nguyên tắc cơ bản của nhà nước pháp quyền là mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Điều đó không chỉ đúng trong khâu thực thi mà còn đúng trong cả công tác xây dựng pháp luật. Do vậy, các doanh nghiệp cần có quyền bình đẳng trong việc tham gia xây dựng pháp luật, không phụ thuộc vào quy mô doanh nghiệp và nguồn vốn./.