Thu phí cấp thị thực để quảng bá xúc tiến du lịch có khả thi?

Một tiết mục nghệ thuật ngoài trời do các nghệ sĩ nước ngoài biểu diễn tại Khu du lịch Bà Nà, TP. Đà Nẵng luôn thu hút du khách tham gia. Ảnh Thế Vĩnh

Mới đây, Quốc hội đã chính thức thông qua Dự thảo Luật du lịch sửa đổi trong đó có một số nội dung mới như Thành lập quỹ hỗ trợ phát triển du lịch. Vấn đề này được các doanh nghiệp (DN) du lịch phấn khởi nhưng vẫn còn nhiều băn khoăn liệu khi vào thực tế, hiệu quả của quỹ này đối với công tác quảng bá du lịch có dễ dàng hay chỉ là hình thức.

Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch được hình thành từ các các nguồn là vốn điều lệ do ngân sách nhà nước cấp từ 200-300 tỷ đồng. Ngân sách nhà nước bổ sung hàng năm một phần trích từ nguồn thu phí thăm quan, phí cấp thị thực và các giấy tờ có liên quan đến xuất nhập cảnh Việt Nam cho người nước ngoài. Nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện, hợp pháp của DN tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài...

Ông Nguyễn Tiến Đạt - Phó Giám đốc Công ty Du lịch TransViet - cho biết, một trong những hạn chế khiến du lịch Việt Nam còn chưa phát triển mạnh là nguồn ngân sách quảng bá du lịch quá thấp ở mức 2 triệu USD, chỉ bằng 2,9% ngân sách chi cho quảng bá du lịch của Thái Lan, 2,5% của Singapore và 1,9% của Malaysia đã bỏ ra để tiếp thị du lịch quốc gia.

Bà Đặng Thị Thy Thanh - Phó Tổng giám đốc Công ty Du lịch Bến Thành - cho rằng, Chính phủ đã xác định mục tiêu về phát triển du lịch Việt Nam trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch huy động các nguồn thu hợp lý để có đủ kinh phí cho việc xúc tiến quảng bá, phát triển du lịch là rất cần thiết.

Mức huy động của Chính phủ đối với DN, thông qua các loại thuế cộng phí, phụ thu… là hơn 40% nhưng theo tính toán của VCCI, con số này cao nhất trong khu vực. Vậy tiền tái đầu từ nguồn thu này là bao nhiêu. Mặt khác, nguồn thu hình thành quỹ của hiệp hội (phi chính phủ) và nguồn quỹ hình thành từ chi ngân sách là hai nguồn thu được quy định bởi hai luật riêng.

Phó Giám đốc Công ty Du lịch TransViet - Nguyễn Tiến Đạt - phân tích, nếu tất cả nguồn thu là từ ngân sách, hay trích một phần thuế thu từ ngành du lịch thì để lấy tiền từ ngân sách nhà nước sẽ khó. Mặt khác, nhiều DN du lịch không có lãi thì cũng khó có nguồn thu trong khi vẫn cần nhiều tiền huy động cho quỹ. “Nếu thu từ visa thì cũng khó khăn vì Việt Nam đang cố gắng miễn visa thêm cho các nước để thu hút du lịch. Hiện Việt Nam mới miễn visa cho 22 nước trong khi các nước trong khu vực miễn visa từ trên 60 nước tới hơn 160 nước. Do đó, nếu thu từ đầu visa thì nguồn này sẽ bị giảm dần” - ông Đạt nhấn mạnh.

Bảo tàng Côn Đảo là một địa chỉ hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước. Ảnh Thế Vĩnh

Một chuyên gia trong ngành du lịch cho biết, ngân sách xúc tiến du lịch của Việt Nam chỉ 1,5-2 triệu USD/năm rất thấp so với các nước. Nguồn ngân sách này không chỉ dành riêng cho các hoạt động tổ chức hội chợ, triển lãm… ở nước ngoài mà còn nhiều hoạt động khác. Do đó, việc thành lập quỹ đã được bàn nhiều năm nay nhưng chưa giải đáp được những câu hỏi DN đã đặt ra. Tuy nhiên, đến nay khi Quốc hội chính thức thông qua là tín hiệu mừng, thà có còn hơn không đối với ngành du lịch. Vì thực tế có nhiều quỹ được thành lập nhưng để sử dụng quỹ này rất là gian nan. Để quỹ hoạt động không đơn giản, bởi hiện nay chủ trương đã có rồi, thì sẽ phải thành lập ban quản lý quỹ, ban này phải trình ra phương án thu chi làm sao cho công khai, hiệu quả….

Theo chuyên gia này, nếu là quỹ của Hiệp hội Du lịch thì họ dễ dùng cho hoạt động các thành viên và thu trong các thành viên. Việc này công bằng ai cũng đóng, ai cũng kiểm soát được cách chi. Còn quỹ của nhiều nguồn vốn, mà ở nước ta mỗi nguồn lại có quy định quản lý riêng nên giải trình và thu cũng dựa theo nhiều mô hình nhà nước, tư nhân... rất phức tạp. Nếu như thu quỹ một lần hay định kỳ theo hình thức, DN nào kinh doanh du lịch thì phải đóng với mức ấn định theo quy mô của họ mới cho mở cửa kinh doanh thì sẽ khả thi? Vậy tiền này giống như thu thay cho ký quỹ bảo chứng hoặc thu thuế môn bài.

Một số DN cho biết, hiện nay chi phí xúc tiến của các nước xung quanh Việt Nam lấy từ ngân sách của chính phủ chi hàng năm. Các DN không phải đóng góp. Cũng có những quốc gia việc thành lập quỹ theo cơ chế quản lý tập trung vào một ngân sách nằm trong điều luật phù hợp của từng quốc gia đưa ra.

Trước đây Hiệp hội Du lịch Việt Nam từng cân nhắc đề xuất nguồn thu của quỹ này đến từ phí sử dụng dịch vụ lưu trú của khách nước ngoài. Đồng thời dẫn chứng một số nước đã làm. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, khoản đóng góp bắt buộc từ khách du lịch sử dụng dịch vụ lưu trú hiện nay không có cơ sở pháp lý và không phù hợp với thông lệ quốc tế. Mặt khác, khi đi du lịch, khách du lịch đã phải trả các phí dịch vụ cho DN kinh doanh trong lĩnh vực du lịch và các lĩnh vực có liên quan… Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiếp thu chỉnh sửa, không có nội dung này trong Dự thảo luật sửa đổi chính thức đã thông qua.