Ảnh minh họa |
Những câu hỏi đó luôn “bủa vây” chúng ta trong cuộc sống. Từ lâu, các nhà kinh tế học đã suy nghĩ đến vấn đề “thông tin bất cân xứng” đẩy người mua - người bán vào tình trạng “lựa chọn bất lợi”.
Một học giả viết một bài báo hồi năm 1970 có tựa đề “The Market Lemons” (tạm dịch: Những quả chanh trên thị trường), đặt vấn đề: Điều gì sẽ xảy ra nếu người mua không thể phân biệt đâu là xe còn tốt (quả đào), xe hay trục trặc (quả chanh). Nếu xe cũ và xe mới khác nhau một trời một vực như đào và chanh, người mua sẵn sàng trả 1.000 USD cho quả đào và 500 USD cho quả chanh, không ai chịu thiệt
Nhưng, người mua thông minh sẽ hành động khác, chỉ trả 750 USD cho chiếc xe mà họ không biết là chanh hay đào, đồng thời tiếp tục suy diễn: Nếu người bán chấp nhận giá 750 USD thì chắc chắn xe đó chỉ là chanh, lại giảm giá mua xuống 500 USD… Chỉ có người bán biết chắc chiếc xe đó là đào hay chanh. Cuối cùng, chiếc xe cũng được bán với giá đúng thực tế, song thông tin bất cân xứng khiến chẳng có quả đào nào được bán ra.
Liên tưởng đến tình trạng nước chấm bị “đánh lận” với nước mắm trên thị trường Việt Nam. Giá nước mắm được chào ở mức khá cao, rẻ nhất cũng 160 ngàn đồng/lít, cao nhất trên 200 đồng/lít. Thế nhưng, do thiếu thông tin để phân biệt nước mắm với nước chấm, người tiêu dùng sẽ chọn nước chấm vì giá rẻ hơn.
Chỉ khi nào thị trường minh bạch, tình trạng thông tin bất cân xứng mới bị triệt tiêu.