Thiếu quyết liệt trong chống thuốc lá nhập lậu

Năm 2016, số lượng thuốc lá nhập lậu bị bắt giữ và tiêu hủy giảm hơn 30% so với năm 2015

Năm 2015, với sự chỉ đạo của Chính phủ, các lực lượng chức năng quyết liệt ra quân đồng loạt thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 30 và Nghị định 124/2015/NĐ-CP, thuốc lá lậu đã giảm 30% so với 2014. Tuy nhiên năm 2016, thuốc lá lậu tái gia tăng và diễn biến phức tạp với thủ đoạn ngày càng tinh vi, manh động, sử dụng các phương tiện, thiết bị hiện đại, thách thức các cơ quan quản lý Nhà nước, các lực lượng chức năng. Điển hình, vào ngày 15/9/2016, nhóm buôn lậu đã liều lĩnh chống lại Quản lý thị trường Long An để cướp tang vật khiến 1 cán bộ quản lý thị trường hy sinh.

Trong khi tình trạng buôn lậu thuốc lá có chiều hướng gia tăng thì công tác chống buôn lậu có dấu hiệu chùng xuống. Năm 2016, số đối tượng bị bắt giữ xử lý hình sự giảm 53,5% so với năm 2015; số vụ bắt giữ xử lý hình sự giảm 58,9%; lượng thuốc lá bị bắt giữ và tiêu hủy cũng giảm hơn 30% (6,81 triệu bao so hơn 10 triệu bao năm 2015).

Nguyên nhân của thực trạng này, theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA): Năm 2016, thuế thuế tiêu thụ đặc biệt và tỷ lệ trích Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá tăng, dẫn đến kinh doanh thuốc lá lậu tăng lợi nhuận cao hơn nhiều lần so với kinh doanh thuốc lá sản xuất trong nước.

Đặc biệt là sự thiếu nhất quán trong các văn bản pháp quy liên quan đến việc xử lý hành vi buôn lậu thuốc lá như các quy định tại Bộ luật Hình sự 2015, Nghị định 124/2015/NĐ-TTg, Công văn số 06/TANDTC-PC của Tòa án nhân dân tối cao, Luật Thương mại, Luật Đầu tư… gây khó khăn và ách tắc việc xét xử tội danh buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá nhập lậu, làm mất dần đi công cụ răn đe có tính mạnh mẽ nhất của pháp luật; Đồng thời cũng làm giảm đi sự quyết liệt trong công tác chống thuốc lá lậu của các lực lượng chức năng vì bắt giữ mà không xử lý được.

Sự thiếu quyết liệt của một số địa phương, lực lượng chức năng trong việc đấu tranh phòng, chống buôn lậu thuốc lá cũng là một nguyên nhân dẫn đến tình trạng buôn lậu thuốc lá tái gia tăng năm 2016.

Trước thực trạng thuốc lá nhập lậu có chiều hướng gia tăng mạnh trong năm 2017, Hiệp hội Thuốc lá kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Ban chỉ đạo 389 quốc gia, Ban chỉ đạo 389 các địa phương, các lực lượng chức năng trung ương, địa phương triển khai quyết liệt Chỉ thị 30/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, phối hợp đề ra chương trình hành động tại các vùng trọng điểm buôn lậu thuốc lá. Bộ Công Thương chỉ đạo Cục Quản lý thị trường và các chi cục địa phương kiên quyết đấu tranh, kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá nhập lậu, đặc biệt là việc bày, bán thuốc lá lậu tại các tủ, quầy, cửa hàng, nhà hàng, khách sạn.

Bên cạnh đó, Chính phủ xem xét trình Quốc hội sửa Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá, cho phép chuyển việc quản lý Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá về Bộ Tài chính để phù hợp với chức năng quản lý chuyên môn và trích 50% Quỹ cho công tác đấu tranh phòng chống thuốc lá nhập lậu, hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị phương tiện, biên chế cho các lực lượng trực tiếp thi hành công tác chống buôn lậu thuốc lá.

Hiệp hội thuốc lá cho rằng, để chế tài xử lý thuốc lá nhập lậu đủ sức răn đe, các đối tượng buôn lậu, Bộ luật Hình sự 100/2015/QH13 cần được sửa đổi theo hướng không áp dụng giá trị hàng phạm pháp tối thiểu làm căn cứ để định tội và định khung đối với các tội danh liên quan đến hoạt động buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá lậu mà xử lý hình sự đối với các hành vi kể trên dựa trên cơ sở số lượng từ 500 bao trở lên, thống nhất với quy định tại Nghị định 124/2015/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Ngoài ra, hiệp hội cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo tiêu hủy toàn bộ thuốc lá nhập lậu bị tịch thu nhằm chống tái thẩm lậu theo Quyết định 2371/QĐ-TTg ngày 26/12/2014, đưa quy định tiêu hủy thuốc lá vào nội dung sửa đổi, bổ sung Nghị định 67/2013/NĐ-CP. Đồng thời, Chính phủ và các Bộ, ngành xem xét tăng biên chế và công cụ hỗ trợ cho lực lượng công an, biên phòng, hải quan và QLTT; hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị phương tiện, biên chế cho các lực lượng trực tiếp kiểm tra, kiểm soát chống buôn lậu thuốc lá.