Thu hoạch mía nguyên liệu ở Thanh Hóa |
Ông Quyền cho biết, phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới là một trong 5 chương trình kinh tế trọng điểm của tỉnh Thanh Hóa. Thanh Hóa là tỉnh có diện tích mía lớn nhất nước với khoảng 30.000ha, chiếm 11,3% cả nước, với hơn 51.000 hộ nông dân tham gia trồng mía. Sản lượng mía tại Thanh Hóa đạt khoảng 1,8 triệu tấn/năm, với 4 nhà máy đường đang hoạt động có công suất 19.000 tấn mía/ngày, sản xuất khoảng 190.000 tấn đường/năm. Cây mía trong những năm vừa qua đã góp phần tích cực giúp tỉnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho người dân, xóa đói, giảm nghèo, giữ vững được sự ổn định ở các địa bàn có trồng mía.
Tỉnh Thanh Hóa đã xác định xây dựng ổn định vùng nguyên liệu mía (gần 26.000ha) với năng suất 75 tấn ha, sản lượng đạt 2,2-2,5 triệu tấn trong thời gian tới để phục vụ các nhà máy trên địa bàn. Tỉnh Thanh Hóa khuyến khích các nhà máy đường đa dạng hóa sản phẩm, tận dụng phụ phẩm sau đường để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh.
Để phát triển mía đường bền vững, đến nay, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành cơ chế, chính sách phát triển cây mía nguyên liệu theo hướng đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật, trong đó hỗ trợ giống mía nuôi cấy mô là 1.000 đồng/cây; hỗ trợ du nhập khảo nghiệm giống mía mới 200 triệu đồng/giống, hỗ trợ nghiên cứu chọn tạo giống mía mới là 300 triệu/giống; hỗ trợ đầu tư, tưới mía mặt ruộng là 5 triệu đồng/ha; hỗ trợ đầu tư mua máy thu hoạch mía là 1,5 tỷ đồng/máy; khuyến khích tích tụ ruộng đất để xây dựng, sản xuất mía theo mô hình cánh đồng lớn 3 triệu đồng/ha.
Thanh Hóa có chủ trương đến năm 2025 trên địa bàn chỉ giữ 3 nhà máy. Đồng thời cam kết với doanh nghiệp, nhà máy đường quy hoạch vùng mía nguyên liệu đáp ứng đủ nhu cầu. Để đáp ứng đòi hỏi tăng năng suất tăng, chất lượng, giảm chi phí sản xuất mía, địa phương sẽ chỉ đạo nông dân liên kết với các nhà máy đường để sản xuất quy mô lớn, ứng dụng tiến bộ khoa học, cơ giới hóa sản xuất. Tuy nhiên, nhà máy cũng phải liên kết với người trồng mía để đảm bảo hài hòa lợi ích.
Ông Quyền nhấn mạnh, trong quá trình tái cơ cơ cấu trồng trọt theo hướng hiệu quả, tỉnh đã chuyển đổi khoảng 8.000ha trồng lúa không hiệu quả sang trồng mới các cây khác. Nếu nông dân, nhà máy đường không liên kết được với nhau để phát huy hiệu quả cây mía hơn so với các cây trồng khác, tỉnh cũng sẽ chuyển đổi. Phát triển bền vững ngành mía đường trên địa bàn đòi hỏi sự nỗ lực của cả 3 phía là nhà máy, nông dân, Nhà nước, trong đó vai trò trung tâm là của doanh nghiệp và người nông dân.
Theo ông Quyền, vùng nguyên liệu mía ở Thanh Hóa phần lớn thuộc các vùng trung du, miền núi, kết cấu hạ tầng không đồng bộ, nguồn lực đầu tư trồng mía hiện nay chủ yếu là vốn ứng trước của nhà máy và vay ngân hàng, vốn đầu tư của nông dân còn thấp, diện tích của nông hộ trồng mía còn nhỏ, lẻ nên hạn chế việc ứng dụng cơ giới hóa (mới chỉ đạt 10%), phần lớn diện tích chưa được luân canh, các khâu đặt hom, chăm sóc… bà con nông dân vẫn làm thủ công, khiến năng suất, chất lượng mía còn thấp. Vì vậy, để ngành mía đường Việt Nam nói chung và Thanh Hóa nói riêng phát triển bền vững, Nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ thích hợp. Các Bộ, ngành trung ương liên quan cần sớm trình Chính phủ xem xét ban hành nghị định về mía đường để có hành lang pháp lý, cơ chế chính sách hiệu quả cho ngành mía đường hoạt động, nhất là trong bối cảnh hội nhập thực hiện các cam kết tự do thương mại./.