Tuyên truyền về chính sách BHXH, BHYT cho đồng bào các dân tộc tại huyện Điện Biên (tỉnh Điện Biên) |
Vượt chỉ tiêu nhưng còn thấp so với tiềm năng
Được đánh giá là khu vực có tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện hằng năm cao hơn so với tỷ lệ tăng bình quân của cả nước, nhưng thống kê đến ngày 30/9/2017, 5 tỉnh Tây Nguyên mới có 335.600 người tham gia BHXH, chiếm 12% so với lực lượng lao động trong khu vực; số đối tượng tham gia BHYT tính đến hết năm 2016 là 4,49 triệu người, chiếm 79,7% so với dân số khu vực, chiếm tỷ trọng 6% so với tổng số người tham gia BHYT cả nước.
Với khu vực 6 tỉnh Tây Bắc, tính đến ngày 30/9/2017, số đối tượng tham gia BHXH, BHYT khu vực này là 4.405.383 người, chiếm 5,58% tổng số người tham gia BHXH, BHYT trên toàn quốc. Trong đó, số người tham gia BHXH tự nguyện là 10.211 người, tăng 12% so với năm 2016; số người tham gia BHYT là 4.395.172 người, đạt tỷ lệ bao phủ BHYT là 96,2% so với số dân vùng.
Nếu tính tỷ lệ bao phủ BHYT theo Quyết định số 1167/QÐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, thì đến nay 6 tỉnh vùng Tây Bắc và 5 tỉnh Tây Nguyên đều vượt chỉ tiêu so với Chính phủ giao. Tuy nhiên, so sánh thực tế thì con số này còn thấp so với tiềm năng. Đơn cử như, số người tham gia BHXH ở 5 tỉnh Tây Nguyên mới chỉ chiếm khoảng 12% so với lực lượng lao động hiện tại. Số người tham gia BHYT có tới 82% vẫn thuộc nhóm đối tượng được ngân sách nhà nước đóng, hỗ trợ đóng, tỷ lệ người tham gia BHYT theo hộ gia đình mới đạt 11% trên tổng số đối tượng tham gia BHYT, số còn lại chưa tham gia BHYT.
Thiếu tính bền vững
Con số người tham gia BHXH, BHYT ở vùng đồng bào DTTS hiện nay được xem là thiếu tính bền vững. Bởi lẽ số người tham gia vẫn chủ yếu thuộc đối tượng ngân sách hỗ trợ. Cụ thể như với vùng Tây Bắc, tỷ lệ tham gia BHYT tăng thực tế là vì đối tượng hộ nghèo và cận nghèo đều được Ngân sách nhà nước hỗ trợ tham gia BHYT. Sau khi thoát nghèo, những người dân này không thuộc diện đối tượng được ngân sách Nhà nước hỗ trợ tham gia BHYT, có thể họ lại không tiếp tục tham gia BHYT do phải tự bỏ tiền túi để mua.
Khảo sát tại nhiều địa phương cũng cho thấy, việc thoát nghèo của một số hộ gia đình, hay việc hoàn thành xây dựng nông thôn mới ở một vài xã vùng sâu, vùng xa, vùng DTTS giúp cuộc sống đồng bào DTTS ở đây bớt khó khăn hơn trong sản xuất và đời sống; tuy nhiên bà con lại không còn quyền lợi là được hỗ trợ mua thẻ BHYT.
Trong khi đó, đời sống thường ngày còn nhiều lo toan, thường xuyên phải đối mặt với những bất trắc từ thiên tai, nên đối với nhiều đồng bào DTTS, bỏ tiền ra mua thẻ BHYT để đề phòng những rủi ro có thể xảy ra với sức khỏe vẫn còn là chuyện “không phải vội”, “nhiều đời nay đau ốm vẫn nhờ trời, có cần thẻ BHYT đâu”. Ngoài ra, do thiếu thông tin về chính sách pháp luật; nhiều doanh nghiệp vùng miền núi và người lao động là người DTTS vẫn chưa có thói quen tham gia BHXH.
Thực tế này dẫn đến việc, nhiều đồng bào đến lúc đi viện mới ngã ngửa vì không có BHYT, chi phí đắt hơn nhiều lần, không ít trường hợp phải từ chối chữa trị vì không đủ tiền trang trải. Nhiều người lao động nhiều năm gắn bó với công việc lại phải chịu thiệt thòi khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động. Trong khi nếu tham gia BHXH và BHYT, những rủi ro này sẽ được quỹ bảo hiểm thanh toán cho phần lớn.
Bảo hiểm Xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH. * Bảo hiểm Y tế là một hình thức bảo hiểm mà người mua bảo hiểm sẽ được cơ quan bảo hiểm trả thay một phần hoặc toàn bộ chi phí khám chữa bệnh cũng như chi phí mua thuốc men khám chữa bệnh. Bảo hiểm y tế tạo điều kiện cho bệnh nhân được khám và điều trị dù không có đủ tiền trang trải số chi phí khám chữa bệnh thực tế cho cơ quan y tế. |