Tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu: Thiếu bóng doanh nghiệp Việt

Thay đổi phương thức quản trị, nâng cao kỹ năng lao động là những yếu tố tiên quyết để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu

Theo Báo cáo trên, hiện lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo đang dẫn đầu trong thu hút vốn đầu tư FDI với 186,1 tỷ USD, chiếm 58,4% tổng vốn đầu tư. Tiếp sau là các lĩnh vực kinh doanh bất động sản với 53,1 tỷ USD (chiếm 16,7% tổng vốn đầu tư), lĩnh vực sản xuất, phân phối điện, khí, nước với 20,8 tỷ USD (chiếm 6,5% tổng vốn đầu tư).

Nói về những tác động tích cực từ nguồn vốn FDI, GS-TS. Nguyễn Mại - Chủ tịch VAFIE - cho rằng, đã tạo ra hiệu ứng về các ngành nghề mới, du nhập phương thức sản xuất, phân phối, kinh doanh tiên tiến, làm thay đổi tư duy và tập quán của DN và người dân. Tuy nhiên, nhược điểm chính của FDI hiện nay chính là tác động lan tỏa chưa như kỳ vọng.

Cụ thể, một khảo sát do Viện nghiên cứu chiến lược, Chính sách công thương (Bộ Công Thương) thực hiện đầu năm 2017 tại 194 DN công nghiệp hỗ trợ cho thấy, số lượng DN nội địa cung ứng cho các công ty đa quốc gia, các DN FDI tại Việt Nam còn rất hạn chế, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp quan trọng, như: Sản xuất, lắp ráp ôtô, điện tử, máy công nghiệp...

Trong khi đó, một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng, hiện chỉ có 21% DN vừa và nhỏ (DNVVN) tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, trong khi ở Thái Lan trên 30% và ở Malaysia 46%.

Theo TS. Lương Văn Khôi - Phó giám đốc Trung tâm thông tin và dự báo kinh tế xã hội quốc gia - để DN Việt Nam có thể tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, thúc đẩy xuất khẩu, việc cấp bách là thay đổi phương thức quản trị, đáp ứng các yêu cầu cao của nhà đầu tư
nước ngoài để hình thành mối liên kết, hợp tác với các DN FDI. Bên cạnh đó, Việt Nam cần chiến lược phát triển công nghiệp hỗ trợ tốt, thiết kế theo một chuỗi giá trị, theo hình thức mỗi ngành hay mỗi sản phẩm, có chính sách thu hút để DN có thể tham gia vào chuỗi theo từng công đoạn của chuỗi đó.

Theo TS. Nguyễn Minh Phong, Việt Nam cần lựa chọn các sản phẩm chủ lực, có tiềm năng nằm trong các chuỗi mà DN có thể tham gia. Đồng thời, phải làm tốt 3 yếu tố: Sản xuất được nguồn nguyên liệu đầu vào có chất lượng; xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và phải có các cụm, khu phức hợp công nghiệp hỗ trợ.

Ở chiều ngược lại, để các DN FDI chủ động trong kết nối, hợp tác với DN Việt Nam… quan trọng nhất là phải có những chính sách phù hợp và cụ thể với các ưu đãi thích ứng, khuyến khích việc nhân rộng các mô hình liên kết thành công trước đó. Ngoài ra, Việt Nam xây dựng Luật Công nghiệp hỗ trợ làm cơ sở pháp lý, định hướng cho phát triển công nghiệp hỗ trợ.