Tết Độc lập trên cao nguyên Mộc Châu

Không chờ đến chính hội ngày Tết Độc lập, mà trước Tết Độc lập gần một tháng, khi nương ngô trên các triền đồi cao nguyên Mộc Châu (Sơn La) vẫn đang phủ màu xanh biếc chúng tôi đã cảm nhận được không khí Tết Độc lập tràn ngập khắp thôn bản trong niềm mong chờ, háo hức của bà con.

Dọc đường lên bản Pha Luông (xã Chiềng Sơn, Mộc Châu) lúc núi đồi như chìm khuất dưới cơn mưa nhưng thấp thoáng dưới các mái nhà gỗ mộc mạc chúng tôi đều thấy hình ảnh thiếu nữ miệt mài thêu áo váy để đi chơi Tết Độc Lập. Trong căn nhà thấp tối, lẫn trong tiếng trẻ con nô đùa, ông Sồng A Gia (dân tộc Mông) đầy vui vẻ khi chúng tôi thăm hỏi về Tết Độc lập của gia đình, bản làng ông. Theo như ông Gia nói, với bà con dân tộc Mông ở Pha Luông Tết Độc lập là sự kiện mong chờ nhất trong năm, bởi đây là dịp để xuống núi vui chơi, gặp gỡ đồng bào, kết nối yêu thương, se duyên cho những đôi trai gái sau những ngày lao động vất vả.

Mặc cho cơn mưa mỗi lúc một nặng hạt rơi trên mái nhà, ông Sồng A Gia say sưa bày tỏ thêm nhà ông có 7 đứa con, 5 đứa có vợ có chồng, Tết Độc lập này tất cả đều lên kế hoạch xuống Mộc Châu chơi hết. Để đi chơi Tết, hai người con trai hơn một tuần này đi rừng kiếm củi bán để đưa vợ con đi chơi Tết. Còn vợ chồng ông cũng đã chuẩn bị gà, lợn trong chuồng, gần đến 2/9 sẽ bán vài con đi, thêm tiền cho con đi chơi… “Với bà con dân tộc Mông ở Pha Luông, dù nghèo hay giàu, có tiền hay không ai cũng háo hức, và mong chờ được đi chơi Tết Độc lập”- ông Sồng A Gia cười nói.

Rời Pha Luông, chúng tôi đến huyện Vân Hồ cách thị trấn Mộc Châu hơn 20km, địa phương có tỷ lệ người Mông chiếm 30-40%, không khí náo nức đón Tết Độc lập của bà con cũng hết sức tưng bừng. Chia sẻ không khí đón Tết Độc lập của bà con, ông Mùi Văn Xuyến - cán bộ phòng dân tộc huyện Vân Hồ - cho hay, đồng bào Mông ở Vân Hồ mỗi lần Tết Độc lập đến ai cũng hào hứng. 20 ngày trước Tết Độc lập cả thôn bản rộn ràng thu mua ngô, lao động quần quật, các gia đình rộn ràng chuẩn bị sửa soạn nhà cửa, máng giã bánh giày, con lợn, con gà để cúng bái. Giọng đầy hào hứng ông Xuyến nhớ lại, năm 2009, mưa tầm tã lắm, nhưng bà con đi chơi Tết Độc lập vẫn cứ tấp nập ngoài đường, không quản ngại mưa gió. Tết Độc lập năm nay chắc chắn không khí rộn ràng, đông vui ấy sẽ được tái hiện.

Đã đón bao nhiêu cái Tết Độc lập cùng đồng bào, với ông Mùi Văn Xuyến Tết Độc lập ở Mộc Châu cũng như Vân Hồ dẫu đã có nhiều nét mới, nhưng cơ bản vẫn giữ được bản sắc vốn có. Bởi với bà con dân tộc Mông nếu các hoạt động văn hóa tổ chức trong ngày Tết Độc lập không thể hiện được phong tục tập quán của đồng bào là họ sẽ không tham gia. Vì vậy, về với Tết Độc lập du khách luôn thấy các sản phẩm thổ cẩm truyền thống, bánh giày bán nơi phiên chợ, các trò chơi dân gian kéo co, bắn nỏ, rồng ấp trứng… diễn ra sôi động ở trung tâm huyện; và nay có cả hội chợ hàng tiêu dùng cũng được tổ chức hoành tráng cho bà con tham gia mua sắm…

Sau cách mạng Tháng Tám và từ khi bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 đến nay, đồng bào dân tộc Mông ở Mộc Châu lập nên một cái Tết mới là Tết Độc lập mừng ngày Quốc khánh 2/9, diễn ra từ đêm 31/8 đến hết ngày 2/9, tập trung ở các điểm vui chơi quanh thị trấn Mộc Châu. Nhưng theo thời gian nếu như Tết truyền thống của người Mông chỉ gói gọn trong phạm cộng đồng bản thì Tết Độc lập hiện không chỉ có đồng bào dân tộc Mông ở Sơn La mà còn có bà con dân tộc Mông ở Lào, và các tỉnh như Lào Cai, Yên Bái về tham dự. Ngoài đi chơi Tết, bà con còn đem theo các sản vật, vải vóc để trao đổi, mua bán, giao thương làm nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu trên vùng cao.

Và khi nhịp sống hiện đại tràn về khắp thôn bản mỗi gia đình bà con đều có xe máy nên người Mông các rẻo cao đi chơi Tết Độc lập đông hơn trước kia rất nhiều. Ông Sồng A Gia còn chia sẻ thêm, nếu như trước kia, đi chơi Tết là mang theo chiếc đài nhỏ trên vai, ai không có đài thì tự hát, tự thổi khèn, giao lưu suốt đêm. Nhưng giờ bà con mỗi người đều có điện thoại nên cứ thế mở các bài hát lưu trong điện thoại suốt mấy ngày đi chơi Tết.

Với sự phong phú của hoạt động giao lưu văn hóa đậm bản sắc của cộng đồng trong ngày hội Tết Độc lập nên mặc dù có những đổi thay, có nhiều nét văn hóa, sinh hoạt mới đan xen, nhưng trước câu hỏi liệu Tết Độc lập của bà con dân tộc Mông có tiếp tục được gìn giữ, bảo tồn? Ông Mùi Văn Xuyến khẳng định, sau 70 năm Tết Độc lập đã trở thành một ngày hội đặc biệt, và chắc chắn sẽ được các thế hệ tiếp nối, bởi những đứa trẻ người Mông dẫu còn rất bé cũng đã được theo bố mẹ xuống núi vui chơi mừng Tết Độc lập.