Tăng mức xử phạt để răn đe

Người nông dân mong muốn được sử dụng phân bón có chất lượng để tăng năng suất cây trồng

Nhiều khó khăn trong kiểm tra, xử lý

Chính vì thị trường phân bón được ví như “ma trận” nên người nông dân rất dễ dàng bị dẫn dắt bởi những lời mời chào hấp dẫn tại các hội thảo, hội nghị giới thiệu về phân bón được tổ chức tại địa phương. Trong khi đó, các quy định về hoạt động hội thảo, giới thiệu mô hình và chế tài liên quan còn chưa cụ thể, dẫn đến việc các đối tượng hoạt động phi pháp thường lợi dụng uy tín của các đoàn thể, của chính quyền để tổ chức hội thảo quảng bá, giới thiệu những sản phẩm phân bón giả, phân bón kém chất lượng…

“Không chỉ giả về công dụng, chất lượng, giả nhãn mác của các doanh nghiệp uy tín, nhiều cơ sở sản xuất còn in bừa bãi các chỉ số trên bao bì, các chỉ số này đều lớn hơn nhiều so với chất lượng của sản phẩm bên trong” - ông Lê Quốc Phong – Tổng giám đốc Tổng công ty Cổ phần phân bón Bình Điền bức xúc.

Thực tế, việc thanh tra, kiểm tra chất lượng phân bón tại các cơ sở sản xuất hiện nay, chủ yếu vẫn dựa vào lực lượng quản lý thị trường. Tuy nhiên, xác định phân bón giả, phân bón kém chất lượng không thể nhận biết bằng mắt thường mà phải thông qua kiểm tra bằng máy móc. Do khó khăn về kinh phí nên tại nhiều địa phương, hoạt động kiểm tra, kiểm soát chỉ dừng lại ở việc kiểm tra điều kiện kinh doanh, xuất xứ, hóa đơn, chứng từ, nhãn hàng hóa mà chưa thường xuyên đi sâu vào kiểm tra chất lượng phân bón.

Thậm chí, nếu có tiến hành kiểm định, các lực lượng chức năng cũng không thể niêm phong, tạm giữ lô hàng cho đến khi có kết quả kiểm định. Do đó, trong thời gian chờ kết quả kiểm định, cơ sở có thể đã kịp tiêu thụ hết lô hàng ra thị trường, cho dù kết quả là “mẫu không đạt chất lượng”. “Có những vụ việc, kết quả thử nghiệm mẫu lần thứ nhất là không đạt, nhưng khi cơ quan kiểm tra thử nghiệm lần thứ hai đối với mẫu lưu tại một tổ chức thử nghiệm được chỉ định khác, thì kết quả thử nghiệm là đạt yêu cầu…, khiến lực lượng chức năng rất khó khăn trong xử lý vi phạm hành chính” - Giám đốc Sở Công Thương Long An – ông Đặng Văn Lớp nêu ví dụ.

Xử nặng những đối tượng vi phạm

Theo Tiến sĩ Nguyễn Đăng Nghĩa - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Tư vấn Nông nghiệp nhiệt đới, chỉ cần khoảng 60 loại phân bón chuyên dùng, thêm 40 loại khác để đạt tổng thể là đủ để đáp ứng cho 10 loại cây trồng chủ lực của nước ta. Nếu xây dựng được một bộ quy chuẩn quốc gia với khoảng 100 loại phân bón như vậy, thì việc kiểm tra, kiểm nghiệm, giám sát, quản lý sẽ đơn giản hơn rất nhiều, so với khoảng 7.000 loại phân bón hiện nay.

Trong lúc chờ đợi có được bộ quy chuẩn quốc gia như Tiến sĩ Nghĩa đề xuất, ông Nguyễn Hạc Thúy - Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam quyết liệt: “Cần tổ chức đợt tổng kiểm tra hệ thống sản xuất - kinh doanh phân bón toàn quốc. Đặc biệt, phải tăng mức chế tài xử phạt đối với cơ sở, cá nhân sản xuất - kinh doanh, các trung tâm kiểm nghiệm, kiểm định phân bón vi phạm pháp luật”.

Sở dĩ, người đại diện cho Hiệp hội Phân bón Việt Nam bức xúc như vậy vì thực tế, có những vụ làm phân bón giả quy mô lớn, gây thiệt hại nặng nề cho cả bà con nông dân lẫn doanh nghiệp chân chính, nhưng chỉ bị phạt tiền từ 20 - 80 triệu đồng. “Đây là con số quá nhỏ, bởi lợi nhuận thu về từ những phi vụ làm phân bón giả này lên tới hàng tỷ, thậm chí hàng chục tỷ đồng. Vậy nhưng, lâu nay, hầu như không thấy vụ việc nào bị xử lý hình sự, mà chủ yếu là xử lý hành chính” - ông Phạm Ngọc Hùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam nhấn mạnh.

“Chặn ngay từ gốc” là quan điểm của hầu hết các đơn vị có liên quan đến quản lý, sản xuất phân bón. Theo đó, cần có quy định về việc niêm phong lô hàng khi lấy mẫu phân bón kiểm tra chất lượng để đảm bảo hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, người nông dân và tạo thuận lợi cho cơ quan thanh, kiểm tra. Bên cạnh đó, để hỗ trợ lực lượng quản lý thị trường làm tốt công việc của mình, ông Trần Hùng - Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia 389 đề xuất, nên kêu gọi sự đóng góp của các doanh nghiệp hoặc các nguồn xã hội hóa để thành lập một quỹ riêng hỗ trợ lực lượng quản lý thị trường thực hiện nhiệm vụ mua mẫu để giám định, kiểm tra, xử lý.