Sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp Nhà nước: Không chấp nhận bước quá độ dài

CôngThương - Thưa ông, chúng ta đã mất 10 năm cho triển khai sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước (DNNN), tại sao ông lại nhận định như vậy ?

Sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN nằm trong tổng thể công cuộc đổi mới của Nhà nước, trong đó, mục tiêu là đẩy mạnh cổ phần hóa, sắp xếp lại các DN, đặc biệt là DNNN để lấy kinh phí cho phát triển kinh tế.

Việc thực hiện chưa đạt mục tiêu, theo tôi, do 3 nguyên nhân chính. Trước hết, chúng ta vẫn chưa tách được sản xuất, kinh doanh ra khỏi QLNN. Nhà nước vẫn ôm đồm, giữ chế độ chủ quản, các DN trực thuộc, thiếu chủ động, không tạo được động lực phát triển. Thứ hai, việc cổ phần hóa còn quá trì trệ. Chủ trương lớn mà triển khai chậm gây bức xúc cho xã hội là trách nhiệm của các nhà quản lý. Nhưng đến nay, hầu như chưa có đôn đốc, định hướng cụ thể để thoát khỏi bí bách ấy. Thứ ba, việc chuyển đổi mô hình sản xuất, kinh doanh của cả nền kinh tế, cũng như tái cơ cấu nền kinh tế, trong đó có tái cấu trúc DN, vẫn chậm trễ. Về lý thuyết, Nhà nước có ưu đãi, tạo cạnh tranh lành mạnh, nhưng thực tế vẫn có sự phân biệt, thể hiện rõ ở chỗ nhiều tập đoàn lớn của Nhà nước vừa sản xuất, kinh doanh như một DN lại vừa giữ vai trò quản lý. Như vậy, vừa không tạo được điều kiện cho DN ngoài Nhà nước phát triển, vừa khó đảm bảo kinh doanh lành mạnh.

Có ý kiến cho rằng, chúng ta phải chấp nhận những hạn chế và xem đó như một bước chuyển tiếp từ cơ chế quản lý hành chính sang cơ chế quản lý sử dụng đồng vốn hiệu quả. Ý kiến của ông?

- Không thể chấp nhận bước quá độ dài như thế. Nguyên nhân có thể là do động cơ khác, nhưng chỉ có thể một, hai năm chứ không thể để bước chuyển hàng chục năm. Nhất là khi các mối quan hệ có cùng lợi ích kinh tế chưa thể phá bỏ, kéo dài sự trì trệ của các tập đoàn, DNNN. Điều này rất nguy hiểm, có thể khiến một số chủ trương, chính sách cấp bộ, ngành, thậm chí của Chính phủ bị các đơn vị này chi phối.

Chúng ta có nên tiếp tục cổ phần hóa theo cách đã từng làm?

Vốn Nhà nước sẽ mất dần, nếu ta không tiếp tục hoặc tiếp tục làm chậm cổ phần hóa. Nhà nước cần cương quyết, khẩn trương hơn, đặt mục tiêu một, hai năm phải xong. Việc tách sản xuất, kinh doanh ra khỏi quản lý nhà nước, kiên quyết với những DNNN quản lý vốn không hiệu quả... phải được xem là yêu cầu cấp bách.

Nhưng tách hoạt động sản xuất, kinh doanh ra khỏi quản lý nhà nước có làm giảm quyền lực của cơ quan quản lý?

Đó là tư tưởng bao cấp, hoàn toàn không đúng. Nhà nước không thể mất quyền lực khi tách khỏi sản xuất, kinh doanh. Nhà nước có quyền định hướng các quy hoạch, xây dựng và ban hành thể chế, cơ chế... những quyền lực lớn nhất.

Tiếp tục xác định kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế. Theo ông, điều này có phù hợp với những gì đang diễn ra trên thực tế?

Ở đây, phải hiểu chủ đạo không phải lãnh đạo mà là đi đầu. Nghị quyết 11 xác định, kinh tế Nhà nước là chủ đạo chứ không phải là DNNN, khối DNNN là một phần của kinh tế Nhà nước. Nói cách khác, DNNN chủ đạo ở một số lĩnh vực, một số khâu. Hiện nay Nhà nước đang xây dựng tiêu chí: Thế nào là chủ đạo, chủ đạo ở lĩnh vực nào? Còn các DN đều phải bình đẳng, cạnh tranh dân chủ, thông tin được thụ hưởng là như nhau và là thông tin chính thức của Nhà nước.

 Xin cảm ơn ông!

Hoàng Mai thực hiện