Sao lại "ngại" Uber cùng Grab?

Quãng thời gian gần đây, đi theo sau những chiếc xe taxi truyền thống ở nơi thôn quê hay phố thị, người ta bắt gặp những “khẩu hiệu” lạ được dán ở đuôi không ít những chiếc xe này. Lúc đầu thì ngôn ngữ còn khá dịu dàng, theo đó “đi taxi truyền thống là góp phần bảo vệ tài chính quốc gia” thế nhưng đã nhanh chóng chuyển sang nhiều ngôn từ dữ dằn hơn và chốt lại là “yêu cầu Uber, Grab phải tuân thủ pháp luật Việt Nam”. Không những vậy, một số hiệp hội taxi tại địa phương đang ráo riết vận động chính quyền sở tại tận dụng việc phân cấp quản lý cho UBND địa phương trong quản lý và phát triển hạ tầng giao thông để tiến hành “cấm cửa” bằng được Uber, Grab.

Việt Nam cần có những khuông khổ pháp lý cho việc sử dụng phần mềm gọi xe

Chuyện “cấm” này đã làm sôi nổi thậm chí là khiến cho nhiều diễn đàn kinh tế đi lạc đề với việc phân tích mổ xẻ hiện tượng này. TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (ĐH Quốc gia Hà Nội) thẳng thắn cho rằng nếu điều này thành hiện thực, nó sẽ cho thấy một tầm nhìn chính sách hạn hẹp, mặt khác cho thấy khả năng bị chi phối bởi các nhóm lợi ích trong cấu trúc kinh tế cũ. Điều này phát đi những tín hiệu bất lợi cho sự du nhập công nghệ mới.

Đi xa hơn, ông Thành nhìn nhận cuộc “so găng” giữa xe taxi truyền thống và xe dùng Uber hay Grab là ví dụ điển hình về cấu trúc kinh tế Việt Nam đang thiếu động lực sáng tạo, cải cách chậm. Bởi bản chất sự tranh chấp như đã thấy vừa qua cho thấy, sự cạnh tranh này không phải là cạnh tranh giữa một hãng taxi mới với taxi cũ, mà là sự cạnh tranh của một "hệ hình" (chữ của ông Thành) kinh doanh khác với một hệ hình cũ. Sự cạnh tranh này thì phần thắng hầu như chắc chắn thuộc về hệ hình mới.

Chuyện ồn ào quanh Uber, Grab khiến cho không ít chuyên gia nhớ lại câu chuyện của Internet khi vào Việt Nam cách nay ngót một phần tư thế kỷ. Khi đó nhiều giới chức quản lý quá “ngợp” trước làn sóng chia sẻ và xâm lấn của thông tin từ Internet đã phải dùng chiêu “phát triển đến đâu quản lý đến đấy” (mà anh em sinh đôi với tư duy này là không quản được thì cấm). Nhưng sự phát triển nhanh chóng như là một xu thế tất yếu của công nghệ đã khiến các nhà quản lý nhanh chóng nhận ra và kịp chuyển sang tư duy quản lý phù hợp với phát triển. Nhờ vậy mà trong những điểm sáng của hội nhập hiện nay có những thành công nổi bật mang dấu ấn của sự thay đổi đó.

“Quan trọng là lúc này Việt Nam tạo ra được những doanh nghiệp bước được vào mô hình kinh doanh mới kia để cùng cạnh tranh và phát triển. Dù Uber, Grab là những người đến trước nhưng việc cạnh tranh không phải vô vọng, vẫn có những thị trường riêng phù hợp cho doanh nghiệp Việt”, ông Nguyễn Đức Thành nói.