Cửa biển bị xâm hại nghiêm trọng…
Chúng tôi đi dọc các thôn nằm ven sông và cửa biển như Tân Lập, Thuận An, Bình Trung… hầu hết đều bị sóng biển tàn phá, xâm thực tới hàng chục mét. Những tháng mùa mưa, nạn sạt lở càng diễn biến phức tạp, nặng nề hơn. Sóng biển ngoạm sâu vào 5-10m khiến nhiều diện tích rừng dương liễu lâu năm bị tàn phá, nhiều nhà dân đứng trước nguy cơ bị “nuốt chửng” khi chỉ còn cách mép biển chừng chục mét. Dù nhiều dự án kè cửa biển đã được triển khai; dự án kè chống sạt lở bờ biển cũng mới được tỉnh phê duyệt. Song nỗ lực ứng phó còn như “muối bỏ biển” trước nạn sạt lở nghiêm trọng.
Thôn Bình Trung là nơi cửa sông đổ ra biển nên hứng chịu hậu quả nặng nề nhất của nạn sạt lở. Nhiều ngôi nhà còn chơ vơ những mảng tường nhà đổ nát, bị bỏ hoang do dân di dời đến nơi ở mới. Dọc bờ biển nham nhở đất cát bị đổ sập, cây dương liễu lâu năm bị sóng đánh bật gốc nằm ngổn ngang.
Sạt lở nghiêm trọng |
Nhà bà Nguyễn Thị Út (80 tuổi) chỉ cách mép biển hơn 5m. Hơn tháng nay, bà sắp xếp đồ đạc để đến nơi ở mới, bỏ lại căn nhà mấy chục năm gắn bó vì lo sợ gió biển sẽ làm tốc mái gây nguy hiểm đến tính mạng. Bà cho biết: Đất vườn nhà tôi bị mất nhiều rồi, trồng cây gì cũng chết, ngay cả cây dương liễu bám đất lâu năm cũng không chịu nổi sóng biển xô tạc chết hết”. Cũng theo bà Út, nhiều hộ trong xóm đã di dời đến nơi ở mới từ nhiều năm trước bởi cửa lở gây cuốn trôi nhà họ ra biển.
Nhiều hộ sống gần cửa biển như Nguyễn Thị Lan, Hồ Lành, Phạm Thị Bảy chung cảnh ngộ. Nếu không sớm triển khai xây kè chắn sóng thì nguy cơ hàng chục ngôi nhà gần đó sẽ phải di dời đi nơi khác. Không chỉ khu dân cư bị đe dọa, mà ngay cả khu nghĩa địa cũng chỉ còn cách bờ biển chừng 100m.
Nỗi lo từ nhiều phía
Ông Nguyễn Tấn Hùng- Phó Chủ tịch UBND xã Tam Hải cho hay: 10 năm trở lại đây, tình trạng biển xâm thực sâu vào đảo đã ở mức báo động. Thôn Bình Trung đã có gần 100 hộ di dời đến nơi ở mới. Có những vị trí bị xâm thực đến 50m. Những năm trước còn có hàng trăm cây dừa và rừng dương liễu để chắn gió, giữ cát xóa lở, nhưng giờ đã bị sóng biển đánh chết trơ gốc. Một dự án kè cửa do tổ chức phi chính phủ tài trợ bao chắn cũng đã bị sóng biển đánh hư hỏng. Hiện tại, đoạn từ Cửa Lở tới thôn Thuận An đang được kè cứng 900m, hơn 2km còn lại đang chờ dự án triển khai.
Vừa qua, UBND tỉnh Quảng Nam có quyết định phân bổ kinh phí hơn 20 tỷ đồng phê duyệt dự án đóng cọc biển cho thôn Thuận An và bờ kè thôn Tân Lập. Tại cửa lở thôn Bình Trung, dù tình trạng sạt lở đang diễn ra hết sức nghiêm trọng. Song, giờ lại đang “vướng” thêm dự án “Nạo vét luồng và bãi cạn khu vực Cửa Lở” do Công ty TNHH Đại Dương Xanh làm chủ đầu tư. Dự án bước đầu đã gặp phải sự phản đối mạnh mẽ từ người dân vì lo ngại hoạt động nạo vét vào mùa mưa sẽ tiếp tục gia tăng tình trạng sạt lở, xâm hại nhanh vào nhà dân.
Làm kè nhưng chỉ tạm thời |
Bà Nguyễn Thị Bảy (Chi hội trưởng phụ nữ thôn) lo ngại: “Người dân yêu cầu dự án phải xây dựng bờ kè kiên cố, chứ không phải bằng tre như hiện tại. Sau đó mới triển khai nạo vét. Nếu triển khai nạo vét trước thì tình trạng sạt lở sẽ diễn ra nhanh hơn. Người dân cũng đã yêu cầu tỉnh, huyện phải cam kết trước dân về tiến độ triển khai bờ kè và dự án, ngoài cam kết của công ty”. Hiện tại, cả cây số bờ kè bằng mành tre, cọc tre mà Công ty Đại Dương Xanh triển khai ở đoạn xung yếu đã bị sóng đánh ngã đổ do cơn bão số 12 vừa qua.
Theo ông Nguyễn Tấn Hùng, đây là dự án thông luồng, thoát lũ, tận thu cát nhiễm mặn xuất khẩu, được tỉnh giao cho Đại Dương Xanh triển khai. Theo đó, song song với hoạt động nạo vét luồng lạch, thoát lũ, công ty sẽ tận thu cát nhiễm mặn để xuất khẩu. Công ty sẽ chịu trách nhiệm kè lại đoạn đang sạt lở nặng với chiều dài chừng cây số. Hiện tại, người dân đều không đồng tình với dự án. Tuy nhiên, quan điểm của chính quyền là phải qua mùa mưa lũ, khi trời yên biển lặng mới có thể triển khai dự án được, nhưng sạt lở thì không đợi thời tiết…