Phát triển dân tộc thiểu số: Nỗ lực để “không ai bị bỏ lại phía sau”

Nội dung chính của diễn tập trung bàn thảo việc triển khai các mục tiêu phát triển dân tộc thiểu số trong các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016-2020.

Mặc dù công tác xóa đói, giảm nghèo, phát triển dân tộc thiểu số đến nay đã đạt được những thành tựu quan trọng. Song theo ông Danh Út - Phó Chủ tịch Hội đồng dân tộc Quốc hội thì có một thực tế vẫn rất đáng quan tâm là ở các vùng dân tộc thiểu số tỷ lệ hộ nghèo vẫn chiếm đến 47%, trong khi họ chỉ chiếm chưa đến 15% dân số cả nước, số hộ dân tộc thiểu số tái nghèo còn rất phổ biến...

Ông Sơn Phước Hoan - Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban dân tộc Chính phủ cũng thừa nhận rằng, mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu trên bình diện quốc gia về thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ đối với đồng bào dân tộc thiểu số, song đến nay Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với rất nhiều thách thức mới có thể hoàn thành được mục tiêu đề ra. Kết quả thực hiện mục tiêu thiên niên kỷ đối với dân tộc thiểu số đang còn cách khá xa so với mặt bằng chung của cả nước. Nhiều chỉ tiêu liên quan đến xóa bỏ đói nghèo cùng cực và thiếu đói, phổ cập giáo dục tiểu học, giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em, nâng cao sức khỏe bà mẹ, vệ sinh môi trường… ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống còn thấp hơn tương đối nhiều so với kết quả ở các khu vực đồng bằng và đô thị.

Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cho rằng, những kết quả phát triển dân tộc thiểu số chưa tương xứng với tiềm năng. Nguyên nhân theo ông Danh Út là do hạn chế, bất cập về chính sách đối với đồng bào các dân tộc thiếu số. Các chính sách phát triển dân tộc thiểu số còn thiếu tính đồng bộ, mang nặng tính nhiệm kỳ, thời gian thực hiện ngắn. Hầu hết chính sách mới chỉ mang tính hỗ trợ, thậm chí một số chính sách là bao cấp, cho không… nên một bộ phận người nghèo dân tộc thiểu số chỉ trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước và xã hội mà không chủ động vươn lên khi được tiếp động lực. Một số chính sách trùng lặp về đối tượng, địa bàn thụ hưởng. Chính sách đề ra còn có quá nhiều đầu mối dẫn đến nguồn lực bị phân tán, dàn trải, thiếu minh bạch, rõ ràng về đối tượng thụ hưởng; mục tiêu đặt ra lớn, nhưng nguồn lực bố trí lại không đủ, thậm chí có chính sách không được bố trí vốn… Quy trình xây dựng chính sách còn nhiều bất cập, nhiều chính sách xây dựng chưa thực sự dựa trên nhu cầu của đồng bào dân tộc thiểu số, chưa tiếp thu đầy đủ ý kiến đóng góp của các cơ quan, bộ, ngành liên quan và ở cơ sở cũng như của các đối tượng được thụ hưởng chính sách.

Vì vậy, ông Danh Út cho rằng, chính sách ưu tiên cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn cần phải được thể hiện mạnh mẽ bằng các chỉ tiêu cụ thể trong các chương trình, chính sách cụ thể trong giai đoạn phát triển 2016-2020…

Xuất phát từ thực trạng trên, ngày 10/9/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 1557/2015/QĐ-TTg phê duyệt một số chỉ tiêu thực hiện các Mục tiêu Thiên niên kỷ đối với đồng bào các dân tộc thiểu số gắn với mục tiêu phát triển đất nước bền vững sau 2015; trong đó, đã thể chế hóa các mục tiêu cần phấn đấu, tạo cơ chế theo dõi, đánh giá và tăng hiệu quả phối hợp tốt hơn các nguồn lực thực hiện các chương trình và chiến lược quốc gia hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia phát triển bền vững sau năm 2015. Ông Sơn Phước Hoan khẳng định, đây là một quyết tâm cao độ, thể hiện cam kết của Chính phủ trong việc thực hiện thành công các mục tiêu thiên niên kỷ nói chung, phát triển dân tộc thiểu số nói riêng với kỳ vọng cam kết “không để ai tụt lại phía sau”.

Hiện Ủy ban Dân tộc Chính phủ đang khẩn trương xây dựng để ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện Quyết định 1557/2015/QĐ-TTg, đồng thời sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan, các địa phương nhanh chóng thể chế hóa các mục tiêu thiên niên kỷ đối với dân tộc thiểu số vào trong các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020 của quốc gia và của từng bộ, ngành, địa phương; tăng cường công tác phối hợp liên ngành từ trung ương đến địa phương để thực hiện; huy động và tập trung nguồn lực đầu tư, hỗ trợ để thúc đẩy việc hoàn thành các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ làm cơ sở hướng tới một số mục tiêu phát triển bền vững đối với đồng bào các dân tộc thiểu số sau năm 2015; xây dựng cơ chế theo dõi, giám sát một cách hiệu lực, hiệu quả và xác định rõ trách nhiệm của các bên liên quan…

Theo Đại sứ Ireland tại Việt Nam – Caits Moran, giảm nghèo ở Việt Nam đã đạt tới ngưỡng cần phải có một cách tiếp cận dựa trên sự khác biệt và bản sắc của các nhóm đối tượng. Trong quá trình lập kế hoạch, thực hiện chính sách và ra quyết định đối với các dân tộc thiểu số trong 53 nhóm dân tộc thiểu số khác nhau cần thấu hiểu họ là ai, họ đang đối mặt với những khó khăn và nhu cầu ưu tiên của họ là gì. Đáp ứng điều đó, cần phải có cách tiếp cận mới, cởi mở và đưa ra các sáng kiến phù hợp, đảm bảo các nhu cầu của người dân tộc thiểu số do chính họ đề xuất dựa trên những bằng chứng, hay kết quả nghiên cứu phục vụ cho việc xây dựng và thực hiện chính sách đối với dân tộc thiểu số…/.