Nuôi chim yến: Nhiều trăn trở, lắm nỗi niềm

Ông Trần Phước Sỹ khảo sát để xây nhà yến

Từ thực tế

Bà Lâm Bảo Khánh, Giám đốc Công ty TNHH Yến sào Bảo Yến Đà Thành- cho biết, trước đây, khi công nghệ nuôi yến trong nhà chưa ra đời thì chim yến chỉ sinh sống ngoài đảo. Kể từ khi công nghệ nuôi yến phát triển, chim yến có thể sống được ở trong đất liền ấm áp và thuận tiện hơn làm cho việc bảo tồn và phát triển loài chim quý này ngày càng tăng. Tại nhiều khu vực đô thị, nhiều người đầu tư nhà yến, vừa thuận lợi cho việc phát triển tăng đàn lại giúp chủ nhà yến thuận lợi hơn trong việc quản lý, giảm chi phí đầu tư.

“Chim yến là loài chim quý tạo ra món thực phẩm tốt cho sức khỏe. Việc phát triển các nhà nuôi yến cũng là góp phần vào việc bảo tồn và phát triển loài chim quý của Việt Nam và thế giới. Chim yến lại có lợi cho nông nghiệp vì thức ăn của nó chính là các côn trùng như: rầy nâu, các loài côn trùng bay...”, bà Khánh cho biết thêm.

Theo thống kê sơ bộ, hiện ở Việt Nam số nhà yến có trên 10.000 nhà, trong đó hơn 50% ở khu vực đô thị. Phong trào nuôi chim yến ở các tỉnh miền Tây và Đông Nam Bộ - Tây Nguyên phát triển mạnh, cho sản lượng lớn còn ở miền Trung ở mức độ thấp hơn, nhưng hiện nay ở nhiều địa phương phong trào nuôi yến ngày càng gia tăng, như Nha Trang, Đà Nẵng, Quảng Nam...

Miền Trung ngày càng xuất hiện nhiều chim yến

Thời gian gần đây, có thông tin cho rằng, một số địa phương trong cả nước sẽ cấm việc nuôi yến trong đô thị khiến nhiều người nuôi hết sức trăn trở. Ông Trần Phước Sỹ, Giám đốc Công ty TNHH Yến sào Tiên Sa (đóng tại Đà Nẵng), Chi hội Yến sào Quảng Đà cho hay, về tiếng ồn thì có nhưng chỉ đo được 30 - 40dB (trên 70 dB mới quá mức cho phép). Nếu làm nhà yến đúng tiêu chuẩn thì không ảnh hưởng nhiều đến những nhà yến xung quanh.

Việc người dân lo lắng về dịch bệnh, ông Sỹ cho biết, chưa có cơ sở khoa học và chưa có cơ cở y tế nào chứng minh có dịch cúm gia cầm trên đàn yến. Bản thân miễn dịch, nó không đậu chỗ nào, trừ khi về tổ. Mỗi ngày yến bay 12-15 tiếng đồng hồ, tối về tổ và ngủ tại đó. Thức ăn là những côn trùng phù du (ruồi dấm, bù du, sinh vật nhỏ) bay trong môi trường, uống nước chỉ chao liệng đớp nước nên không hề có chuyện dịch bệnh lây lan.

Cần sớm có quy hoạch, quy định cụ thể

Theo ông Sỹ, đề xuất các tỉnh thành ở miền Trung khẩn trương triển khai đề án vùng, khu vực nuôi chim yến tập trung (như làng yến Cần Giờ (TP. Hồ Chí Minh), Gò Công (Tiền Giang), Rạch Giá, Hà Tiên (Kiên Giang)… Những vùng không tập trung đề nghị đồng ý cho nuôi chim yến ở những vùng ven, ngoài đô thị để bà con an tâm tập trung làm kinh tế hộ gia đình.

Hệ thống theo dõi đoàn yến trở về

Bà Lâm Bảo Khánh đề cập thêm, nuôi yến là công nghệ rất đặc biệt, nó khác hoàn toàn tất cả hình thức nuôi gia súc gia cầm khác. Xây lên nhà yến rồi dụ chim về ở, hoàn toàn không giam cầm. Suốt ngày chim yến bay 12-15 tiếng đồng hồ rồi tối mới về lại tổ.

“Nếu nói di dời nhà yến đi chỗ khác đồng nghĩa với việc xóa bỏ hoàn toàn nhà yến đó, chủ nhà sẽ phải xây lại nhà mới và bắt đầu dụ chim lại từ đầu khiến họ lao đao (chi phí đầu tư một nhà yến hiện nay ít nhất là 1 tỷ đồng)”, bà Khánh trăn trở và kiến nghị: “Không nên xóa bỏ nhà yến cũ đã hoạt động tính đến thời điểm này. Nên ra những quy định chặt chẽ về việc nuôi yến trong đô thị như về tiếng ồn, hoặc mùi…; hạn chế cấp phép xây nhà yến mới trong đô thị, khuyến khích phát triển ra ngoài đô thị”.

Ông Đỗ Ngọc Nông, Phó Chủ tịch Hội Yến sào Việt Nam, Giám đốc Công ty Dịch vụ thương mại Phúc Hiền (Đà Nẵng) cho biết, với vai trò cá nhân cũng như nhiều doanh nghiệp nuôi yến khác, tôi rất mong muốn Nhà nước có quy chế nhằm bảo tồn yến sào Việt Nam để chim yến có nơi sinh sống ổn định, cho nhiều tổ, từ đó người tiêu dùng được sử dụng sản phẩm yến với giá hợp lí. Bên cạnh đó, tạo thêm nguồn thu cho ngân sách và tránh được tình trạng độc quyền của một số đơn vị nuôi chế biến sản phẩm yến đảo.

Căn nhà yến ở vùng ven huyện Hòa Vang - Đà Nẵng

“Về việc nuôi nhà yến ở khu đô thị cũng khó vì chưa có quy định rõ ràng, còn không cấm thì phát triển tràn lan, sau này lại khó quản lý. Nên chăng, Đà Nẵng cũng như một số địa phương khác có nhiều chim yến cần gấp rút quy hoạch làng yến, có định hướng, quy chế cụ thể để tạo điều kiện phát triển ngành yến bài bản như một số nước Đông Nam Á”, ông Nông kiến nghị.

Thị trường khan hiếm

Yến là sản phẩm quý mà chỉ có ở vùng Đông Nam Á. Yến làm tổ bằng nước dãi vào mùa sinh sản từ tháng 2 đến tháng 8. Chim bố mẹ nhả nước nước dãi của mình ra như hình thù vỏ sò và đẻ trứng, ấp nở, nuôi con trong chiếc tổ cho đến khi yến con bay đi sau đó người nuôi chim yến mới lấy chiếc tổ đó (chỉ thu lượm sản phẩm thừa).

Hiện sản lượng yến nhập chính ngạch mỗi năm trên 10 tấn/năm; không chính ngạch (buôn lậu) cũng khoảng 10 tấn. Sản lượng yến của Việt Nam từ nhà nuôi hiện ước khoảng 6-8 tấn/năm. Nhu cầu ở Việt Nam cần nhiều, chưa kể một số nước lân cận nên sản lượng yến trong nước khan hiếm. Giá cả hiện nay, yếu nuôi 30-50 triệu đồng/kg; yến đảo 80-120 triệu đồng/kg.

Bà Lâm Bảo Khánh bên sản phẩm của công ty mình

Hiện nay trên thế giới chỉ có 6 nước nuôi yến và xuất khẩu, dẫn đầu là Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Campuchia, Việt Nam, Philippines, hiện đang khảo sát tại Lào và triển khai nuôi thí điểm…

Để được sử dụng sản phẩm tốt, ông Trần Phước Sỹ khuyến cáo, người tiêu dùng nên mua yến ở những cơ sở có thương hiệu và nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, cẩn trọng hàng trôi nổi ngoài thị trường, các chợ, điểm du lịch, tránh mua hàng tạp, nhái, giả…

“Vì một ngành yến Việt Nam còn rất non trẻ, rất mong cơ quan chức năng cũng như chính quyền các địa phương quan tâm, tạo điều kiện hơn nữa để ngành yến Việt Nam được nhà nước công nhận là ngành nghề hợp pháp, được vươn cao, vươn xa”, ông Sỹ cũng như đông đảo chủ nhà yến mong muốn.