Nghệ An: Bảo vệ người tiêu dùng - khó từ nhiều phía

Hàng năm có rất nhiều đồ chơi không rõ nguồn gốc xuất xứ được thu giữ tại cơ quan quản lý thị trường tỉnh Nghệ An

Thực trạng

Ngày 15/3 hàng năm được Thủ tướng Chính phủ chọn là "Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam". Thế nhưng, trên thực tế, nhiều người chưa biết về ngày này. Ở Nghệ An, Sở Công Thương cũng đã trực tiếp có những hoạt động bảo vệ quyền của người tiêu dùng; phát huy trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đối với người tiêu dùng; trách nhiệm của tổ chức xã hội trong việc tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Các khuyến cáo cũng được đưa ra với người tiêu dùng là: Hãy sử dụng hàng hóa có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng; thực hiện chính xác, đầy đủ hướng dẫn sử dụng hàng hóa, dịch vụ để đảm bảo an toàn cho mình; người tiêu dùng hãy hành động khi quyền lợi bị vi phạm. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân nên đa số người tiêu dùng chưa thực sự quan tâm đến "Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam". Một trong những nguyên cơ bản là do lâu nay, chưa có những tổ chức, cá nhân đứng ra bảo vệ thành công cho người tiêu dùng khi bị ảnh hưởng đến quyền lợi.

Năm nay, UBND tỉnh Nghệ An đã sớm ban hành kế hoạch về các chuỗi sự kiện đẩy mạnh công tác thực hiện "Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam". Thế nhưng, sự phối hợp giữa các ngành chức năng chưa chặt chẽ nên sự kiện này cũng ít tạo được dấu ấn trong người tiêu dùng. Theo thống kê, vẫn có đến trên 40% người tiêu dùng im lặng khi quyền lợi bị xâm hại. Bởi một thực tế hiện nay, trên tất cả các mặt hàng thì mặt hàng nào cũng có thể làm giả, có mặt ở tất cả các phân khúc thị trường, từ cây kim, sợi chỉ cho đến hàng thực phẩm hay đến các mặt hàng khó thẩm định như tân dược, phụ tùng ôtô xe máy, điện thoại…

Đơn cử khi chúng tôi có mặt tại thị trấn Diễn Châu, địa phương này xưa nay được xem là “thánh địa” của hàng giả hàng nhái, phân nửa những hàng bày bán tại các cửa hàng nơi đây là “nhái” các hãng nổi tiếng như bếp ga Ruinai (nhái Rinnai), nồi cơm điện Sharp của Thái Lan… bị làm giả và bày bán ngang nhiên nhưng giá cả chênh nhau rất lớn. Tại các điểm bán hàng ở miền núi cao như: Anh Sơn, Đô Lương, Con Cuông cũng bày bán các mặt hàng nhu yếu phẩm nhái như: bột ngọt, xà phòng, giấy vệ sinh, nước tăng lực… Không riêng gì các huyện miền núi, ngay cả ở thành phố, tại các cổng trường học các mặt hàng như bánh kẹo, nước uống, đồ ăn vặt của trẻ vẫn ngang nhiên bày bán tràn lan.

Khó trong xử lý

Những vụ việc được các cơ quan chức năng bắt được và xử lý chỉ là “phần ngọn”, không đáng kể so với thực tế. Trong năm 2016, công an tỉnh Nghệ An đã triệt phá được các cơ sở sản xuất các loại mỹ phẩm, băng vệ sinh tại huyện Diễn Châu, lực lượng QLTT cũng bắt giữ và xử phạt nhiều loại hàng hóa ko rõ nguồn gốc như: bột ngọt, xà phòng, hàng hóa vi phạm sở hữu công nghiệp… Trong 2 tháng đầu năm 2017, các lực lượng chức năng đã bắt giữ, tịch thu và tiêu hủy các mặt hàng: thực phẩm chế biến 165kg, bánh kẹo quá hạn sử dụng 6.170 hộp/gói, sơn các loại 169 thùng, nước mắm, nước chấm các loại, bia nước ngọt và một số mặt hàng khác…

Theo chia sẻ của cán bộ QLTT, phát hiện hàng giả không khó, nhưng để khẳng định đó là hàng giả trước khi xử lý lại không dễ. Bởi theo quy định, việc xử lý bắt buộc phải có giám định kết luận hàng giả. Rồi chi phí giám định, thời gian chờ đợi, nếu đúng là hàng giả thì phải tiêu hủy, nếu ngược lại, lực lượng quản lý chắc năng phải chịu trách nhiệm với số hàng bị tịch thu và nguy cơ bị kiện từ chủ hàng.

Chính sự chồng chéo, vướng mắc trong khâu kiểm tra và xử lý nên việc kiểm soát thị trường còn vướng mắc. Hầu hết chỉ mới xử lý được phần ngọn, chứ chưa thể chạm được đến phần gốc. Mặc dù trên thực tế có đến 7 lực lượng, gồm hải quan, QLTT, Bộ đội biên phòng, cảnh sát biển, công an, thuế, và thanh tra liên ngành cùng chung tay quản lý thị trường nhưng do chồng chéo trong kiểm tra kiểm soát thị trường nên bất cập là không tránh khỏi. Theo chị Thùy Dung - phường Hà Huy Tập - TP. Vinh chia sẻ: “Nhiều lúc biết mua nhầm hàng nhái nhưng để tìm một chỗ để khiếu kiện, người dân như chúng tôi không biết tìm ai để kiện, nên đành làm ngơ…”.

Mới đây, trong cuộc họp trực tuyến vê công tác phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, Trưởng ban chỉ đạo 389 tỉnh Nghệ An đã đề nghị các lực lượng phải lưu ý quản lý, kiểm soát chặt chẽ đối với hàng cấm, hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ…. Thiết nghĩ, để công tác này hiệu quả, bảo vệ được người tiêu dùng cần phải tăng chế tài xử phạt đủ mạnh đối với các cơ sở sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái. Ngoài xử phạt hành chính cần các chế tài đủ sức răn đe trong việc thu hồi, tiêu hủy tận gốc của vấn đề. Và cần nhất vẫn là tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân bởi tận gốc rễ của mọi vấn đề thì ý thức người dân là quan trọng nhất. Phải có một các đầu thông thái để nhận thức được vấn đề tránh xa hàng nhái, hàng kém chất lượng thì tự khắc sẽ khó có kẽ hở cho hàng kém chất lượng lộng hành. Bởi nếu cơ quan chức năng kiên quyết xử lý, người tiêu dùng vẫn im lặng, mặc nhiên mua về dùng, bất chấp hàng giả, hàng nhái, tiếp tay cho nó hoành hành thì việc đấu tranh ngăn chặn vấn nạn này chẳng khác gì việc “ném đá ao bèo”.