Nâng cao vị thế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Gánh nặng trên vai

Trong chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức về giới được thực hiện tại bản Nậm Đích (xã Khun Há, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu), mới đầu, người dân nào cũng cho rằng gia đình mình rất bình đẳng. Vậy nhưng sau khi kể tên các công việc hàng ngày, nêu những việc ai làm chính, các chị phụ nữ người Dao, người Mông mới nhận ra, mình phải làm quá nhiều việc so với nam giới.

Kết thúc truyền thông, một anh chồng chia sẻ: “Tôi cứ tưởng vợ làm những việc ấy là bình thường, vì nó vẫn làm hàng ngày mà, với lại mình vẫn giúp nó đấy chứ. Nhưng hôm nay đi nghe mới thấy, làm như thế là nó làm nhiều việc thật”.

Câu chuyện trên là một ví dụ cho thấy, lâu nay trong gia đình có rất nhiều việc được giao phó hoàn toàn cho người phụ nữ. Từ chăm con, nấu cơm, dọn dẹp, đi chợ tới chăn lợn gà, lên nương, thêu thùa, may vá… Với phụ nữ DTTS, gánh nặng này còn lớn hơn bởi những hủ tục từ nhiều đời như: Phải sinh nhiều con, phải có con trai để nối dõi, không được tham gia họp bàn, quyết định và làm những công việc có ý nghĩa trọng đại trong gia đình và cộng đồng.

Thậm chí, ngay từ khi còn sống cùng gia đình, các bé trai cũng được ưu tiên cho đi học hơn các bé gái. Nhiều bé gái mới 13 - 14 tuổi đã phải nghỉ học ở nhà làm việc nhà, lớn thêm một chút thì về nhà chồng, tất bật với việc chửa đẻ, sinh con, gánh vác công việc gia đình. Trong một lần đến với thôn 2 Phìn Sư, thuộc xã Túng Sán, huyện Hoàng Su Phì, Hà Giang, tôi có dịp trò chuyện với cô bé Min Thị Tâm, người dân tộc Cờ Lao. Tâm sinh năm 2000, nhưng đã nghỉ học và lấy chồng từ năm 2016. Ở tuổi 16, nhưng Tâm không có nét hồn nhiên của một cô bé mới lớn, gương mặt xinh xắn đang tuổi dậy thì của em lúc nào cũng đượm buồn: “Chồng em đang đi học, em vẫn ở cùng bố mẹ đẻ, vừa thu hái chè, vừa chờ ngày nghỉ chồng về thăm. Ở đây, các chị em em đều lấy chồng sớm như vậy” – Tâm chia sẻ. Mẹ đẻ của Tâm, chị Tráng Thị Hạnh, năm nay 40 tuổi nhưng đã có cháu ngoại 4 tuổi, 3 cô con gái của chị đều đã lấy chồng.

Nghỉ học sớm, lấy chồng sớm lại chỉ loanh quanh ở bản làng nên những phụ nữ DTTS hầu như không có cơ hội để giao lưu, mở mang kiến thức, chăm sóc sức khỏe của bản thân. Từ chỗ thiếu hiểu biết, nhiều phụ nữ DTTS không tự tin, mọi việc đều phụ thuộc vào sự sắp đặt, đòi hỏi của người đàn ông trong gia đình. Nếu không may gặp người chồng vũ phu, cục cằn và suy nghĩ lạc hậu, cổ hủ, mọi khổ đau đều trút lên người phụ nữ.

Câu chuyện xảy ra tại huyện Mù Cang Chải mới đây là một ví dụ. Do bị ép lấy chồng, một cô gái Mông đã ăn lá ngón để tìm đến cái chết. Vậy nhưng, ngay cả đám tang của cô gái này cũng phải nhờ cộng đồng tổ chức vì theo phong tục của một số dòng họ người Mông, con gái đã đi lấy chồng thì không còn là ma của nhà bố mẹ đẻ, cô gái mới ở nhà chồng một ngày lại chưa phải ma của nhà chồng…

Những mục tiêu hướng đến phụ nữ DTTS

Rõ ràng, đâu đó ở những vùng sâu, vùng xa, vẫn còn rất nhiều người phụ nữ DTTS phải chịu sự đối xử bất bình đẳng so với nam giới. Sự bất bình đẳng này đã hạn chế cơ hội phát triển, vươn lên của nhiều chị em, kéo theo sự chậm phát triển về kinh tế - xã hội của nhiều làng, bản. Đây chính là lý do để trong Kế hoạch hành động thúc đẩy thực hiện các “Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ đối với DTTS Việt Nam đến năm 2020 định hướng đến 2025”, vấn đề tăng cường bình đẳng nam – nữ và nâng cao vị thế cho phụ nữ (MDG3) được xem là một mục tiêu cơ bản. Trong đó, hướng tới giảm tỷ lệ mù chữ cho phụ nữ DTTS (từ 30 tuổi trở lên) mỗi năm 2%, đến năm 2020 còn dưới 20% và đến 2025 tỷ lệ này xuống dưới 10%. Phấn đấu đến năm 2025, học sinh nữ ngang bằng với nam giới trong tiếp cận giáo dục. Nâng tỷ lệ nữ giới DTTS tham gia vào hệ thống chính trị cấp cơ sở đạt 40% trở lên.

Hy vọng với mục tiêu và kế hoạch hành động đã được đặt ra, phụ nữ DTTS sẽ có thêm nhiều cơ hội để học tập, trưởng thành, phát triển và có đóng góp nhiều hơn cho xã hội.