Miệt vườn đón Xuân

Miền Tây mùa quả ngọt

Đổi thay từ những con người nhỏ bé

Mảnh đất Chín Rồng từ ngàn xưa đã là nơi sản sinh ra bao loại cây lành, trái ngọt, đầy ắp cá tôm bên những miệt vườn xanh tươi, trù phú, nuôi sống bao đời những người dân chân chất, hiền hòa, chịu thương, chịu khó. Những miệt vườn ấy ngày hôm nay đang dần đổi thay nhờ những quyết tâm dám nghĩ, dám làm của những con người dám tiên phong.

Câu chuyện về chàng nông dân Trần Quốc Trọng (Long An) làm rượu vang từ thanh long không chỉ đem lại cho anh nguồn lợi về kinh tế mà còn mang "hơi ấm mùa xuân" đến cho hàng nghìn nông dân Long An. Vốn là một xã viên của một hợp tác xã trồng thanh long, ngày ngày, chứng kiến cảnh những trái thanh long xấu bán không ai mua, chỉ có nước vứt bỏ đã làm anh trăn trở bao đêm. Anh Trọng may mắn được gặp Tiến sỹ Võ Mai - Phó chủ tịch Hội làm vườn Việt Nam, được nghe tiến sỹ nói về quy trình sản xuất rượu vang từ nguyên liệu trái thanh long đã làm anh nung nấu ước mong phải hiện thực hóa quy trình này. Anh đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền máy móc và thành lập Công ty TNHH MTV Sản xuất Rượu vang Thanh Long với công suất 40.000 lít, sử dụng nguồn nguyên liệu thứ phẩm để sản xuất rượu vang với trị giá tăng gấp 5 - 7 lần. Sắp tới, anh còn tiếp tục đầu tư mở rộng, nâng cao công suất để đưa nhiều sản phẩm ra thị trường như: Nước ép, các sản phẩm chế biến từ hạt, vỏ thanh long như phân bón, tinh dầu…

Việc gắn với cây dừa quê hương của chị Lâm Mộng Thúy - Chủ cơ sở sản xuất dầu dừa sạch Phương Huỳnh (Trà Vinh) - cũng minh chứng cho những nỗ lực thay đổi của bà con miền Tây Nam bộ. Ở xứ Trà Vinh, trước đây, bà con hay sản xuất dầu dừa theo phương pháp thủ công truyền thống, song chất lượng sản phẩm còn chưa cao khi bị lặng cắn, đổi màu, đổi mùi. Đau đáu với dừa, chị Thúy đã thử nghiệm rất nhiều phương pháp, từ thủ công truyền thống đến hiện đại. Cách đây 2 năm, cơ sở của chị đã tìm ra phương pháp sản xuất lạnh với công nghệ enzyme được kiểm soát chặt chẽ, kiểm soát được nhiệt độ và thời gian chế biến nên sản phẩm giữ được dưỡng chất thiên nhiên với chất lượng ổn định, màu đồng nhất, có mùi thơm đặc trưng, không có mùi ôi, khét và không bị lắng cặn do sử dụng công nghệ ly tâm và lọc chân không, thời gian bảo quản lên đến 24 tháng. Nhờ vậy, sản phẩm của chị đã đáp ứng được yêu cầu của các nhà nhập khẩu từ Nhật Bản. Ngoài ra, chị còn tận dụng Sàn giao dịch thương mại điện tử Trà Vinh để quảng bá và mở rộng tiêu thụ.

Đặc sản miệt vườn xuống chợ

Thời kỳ hội nhập, người nông dân Nam bộ đang từng ngày thay đổi phương thức tổ chức sản xuất để đáp ứng yêu cầu mới. Tiêu biểu như, bà con tỉnh An Giang đã biết tự liên kết và sản xuất theo hướng chuyên canh hiện đại. Nhìn những hàng xoài miên man, trĩu quả ở xã Bình Phước Xuân, huyện Chợ Mới, ít ai ngờ rằng, trước đây, xã này quanh năm chỉ gắn liền với cây lúa. Theo lời kể của ông Nguyễn Thanh Sang - Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) sản xuất nông sản GAP (xã Bình Phước Xuân) - mấy năm trước, các hộ nông dân nơi này vẫn canh tác lúa nhưng không mấy hiệu quả. Thực hiện chủ trương tái cơ cấu nông nghiệp và sản xuất cây ăn trái, các hộ dân đã tập hợp lại thành lập HTX và chuyển đổi từ trồng lúa qua xoài. Hiện tại, HTX có 1.100ha trồng xoài, trong đó 70ha đạt chuẩn VietGAP, sản lượng đạt 10 tấn/ ha, bước đầu bán ra thị trường với số lượng ổn định, giá cũng cao hơn 30% so với canh tác lúa trước đây. Đáng mừng hơn, tháng 10/2017, nhờ sự quan tâm của chính quyền địa phương và Bộ Công Thương, HTX đã có những thỏa thuận bước đầu về kế hoạch sản xuất và bao tiêu sản phẩm theo đơn đặt hàng của các thương nhân TP. Đông Hưng (Trung Quốc) để xuất khẩu xoài sang thị trường này.

Chung sức cho ngày mai

Không chỉ nổi tiếng với các loại cây trái, Đồng bằng sông Cửu Long còn là vùng đất xuất khẩu thủy - hải sản hàng đầu cả nước, nổi bật nhất là cá tra. Trong quá trình sản xuất cá tra xuất khẩu, mỡ cá tra là phụ phẩm giá trị rất thấp. Nhưng hiện nay, Sao Mai Group của An Giang đã tận dụng phụ phẩm này để chế biến thành dầu ăn cao cấp thương hiệu Ranee.

Đây là thực phẩm độc đáo với quy trình sản xuất khép kín, hoàn toàn không sử dụng các biện pháp hóa học can thiệp, bảo đảm tuyệt đối an toàn, vệ sinh thực phẩm nên đã được thị trường quốc tế như Hoa Kỳ, Nhật Bản đón nhận. Vậy là, nhờ áp dụng công nghệ thiết bị tinh luyện hiện đại bậc nhất châu Âu, một phụ phẩm đã biến thành chính phẩm với giá trị gia tăng cao. Miền Tây Nam bộ lại ghi danh thêm một sản phẩm nữa cho mình trên bảng hàng hóa xuất nhập khẩu toàn cầu.

Những trái ngọt đổi mới ngày càng nhiều, song để miệt vườn nói riêng và ngành nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long nói chung phát triển bền vững, còn rất nhiều vấn đề cần giải quyết. Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Đồng Tháp Lê Minh Hoan nhìn nhận: Nếu chỉ loay hoay sản xuất theo hướng tăng diện tích, tăng sản lượng thì ngành nông nghiệp sẽ mãi trong vòng luẩn quẩn "được mùa, mất giá". Chính vì vậy, ưu tiên hàng đầu của Đồng Tháp trong kêu gọi đầu tư chính là nông nghiệp và cụ thể là các dự án nông nghiệp công nghệ cao, chế biến nông sản, công nghệ bảo quản, phân phối, các ngành cơ khí chế tạo máy phục vụ nông nghiệp và hạ tầng logistics.

Riêng về cơ khí, trò chuyện với chúng tôi, chuyên gia Nguyễn Thể Hà - Công ty TNHH Cơ khí nông nghiệp Bùi Văn Ngọ - mang đầy nỗi niềm suy tư vì Việt Nam hiện chưa có công nghiệp phụ trợ cho ngành nông nghiệp. "Giờ là lúc nhà nước phải hình thành nền công nghiệp hỗ trợ cho nông nghiệp và đầu tư vào cơ khí thông qua đầu tư vào chất lượng kim loại và con người" - ông Hà trăn trở.

Theo ông Nguyễn Trường Chinh - Chủ nhiệm Câu lạc bộ đặc sản Trà Vinh - Đồng bằng sông Cửu Long nói chung và Trà Vinh nói riêng có rất nhiều đặc sản. Tuy nhiên, do sản xuất đặc sản vùng miền thường xuất phát từ cơ sở gia đình nên quy mô sản xuất còn nhỏ, lẻ. Bởi vậy, để sản phẩm của các miệt vườn vươn xa, cơ quan nhà nước cần tư vấn, hỗ trợ cho các hộ gia đình, doanh nghiệp vừa và nhỏ kiến thức về thị trường, yêu cầu cũng như cách thức tiếp cận thị trường; hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực cho các cơ sở.

Miệt vườn sông nước trời Nam hôm nay đã, đang và sẽ tiếp tục gửi đi muôn phương những sản vật của mình. Ẩn chứa trong từng hoa thơm trái ngọt ấy là biết bao mồ hôi, công sức của những con người bé nhỏ, thầm lặng từng ngày cống hiến sức sáng tạo, niềm say mê để cùng vẽ nên bức tranh miệt vườn màu nắng mới.