Làng nghề Phú Vinh: Chao đảo trong bão thị trường

Sản xuất tại Công ty TNHH Việt Quang

Phú Vinh vốn là một trong những làng nghề mây tre đan nổi tiếng trên địa bàn thành phố Hà Nội. Nơi đây sinh ra nhiều nghệ nhân cũng như có nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ đoạt các giải thưởng về sáng tạo mẫu mã sản phẩm. Tuy nhiên, theo quan sát của phóng viên Báo Công Thương thời điểm hiện tại làng nghề đìu hiu một cách đáng ngạc nhiên, hiếm hoi lắm mới thấy cảnh người dân làm nghề.

Ông Nguyễn Văn Vinh - nghệ nhân làng nghề - chia sẻ: Phú Vinh hiện giờ rất khó khăn, hoạt động sản xuất của làng nghề gần như ngưng trệ. Nếu như trước kia hơn 90% số lao động của Phú Vinh làm nghề thì hiện có đến gần 70% số lao động đã bỏ nghề. Cả làng nghề hiện chỉ còn khoảng 3-4 doanh nghiệp làm hàng xuất khẩu nhưng đơn hàng không nhiều và chủ yếu xuất khẩu qua trung gian nên giá trị thu về không cao.

Cũng theo ông Vinh, từ năm 2008 làng nghề rơi vào khủng hoảng. Từ chỗ một ngày làng nghề xuất mấy container hàng đến nay các doanh nghiệp làng nghề rất ít nhận được đơn hàng xuất khẩu. Thị trường tiêu thụ chậm, đơn hàng xuất khẩu “khựng” lại khiến hoạt động sản xuất của làng nghề ngày càng thu hẹp, người lao động không sống được bằng nghề đã bỏ nghề. “Cơn bão thị trường đang càn quét nặng nề Phú Vinh” - ông Vinh nói.

Là doanh nghiệp làng nghề nhưng xuất khẩu không còn là nguồn thu chính của Công ty TNHH Việt Quang nữa. Ông Nguyễn Văn Tĩnh - Giám đốc công ty - cho biết: Việt Quang hiện đang sản xuất hàng tiêu thụ nội địa là chính. Đơn hàng xuất khẩu vẫn có nhưng số lượng ít và giá thành không cao.

Chuyển mục tiêu sang thị trường nội địa tuy được coi là cứu cánh, nhưng Việt Quang cũng như các doanh nghiệp làng nghề Phú Vinh lại vướng phải bài toán khó giải về giá thành. Để sản xuất ra sản phẩm tiêu thụ nội địa trong nước các nghệ nhân, doanh nghiệp làng nghề đã phải nghiên cứu, cải tiến mẫu mã, chất liệu, màu sắc của sản phẩm rất nhiều. Thế nhưng, giá bán sản phẩm lại quá rẻ, thậm chí không bảo đảm ngày công tối thiểu cho người lao động. Đơn cử, Hợp tác xã Chế biến chè Phìn Hồ (Hà Giang) có đặt hàng doanh nghiệp làng nghề sản xuất bao bì loại 150 gram với giá thành 37.000 đồng/hộp, nhưng chi phí sản xuất lên tới 45.000 đồng/hộp. Độ vênh về giá thực sự là bài toán khó với doanh nghiệp làng nghề.

Trước hiện trạng trên, công ty cũng đã tìm mọi cách giảm giá thành sản phẩm từ việc giảm tối đa chi phí phát sinh đến việc đưa thêm chất liệu mới thay thế cho nguyên liệu mây truyền thống như tre, cói hay gốm, gỗ, kim loại kết hợp với mây… Tuy nhiên, để có giá thành hợp lý hơn nữa, tăng sức hút cho sản phẩm của làng nghề thì việc áp dụng máy móc công nghiệp vào sản xuất, tăng năng suất lao động là rất cần thiết.

Theo đó, ông Tĩnh kiến nghị: Từ nguồn kinh phí khuyến công năm 2015, các đơn vị chức năng của thành phố Hà Nội cân nhắc hỗ trợ cho cơ sở sản xuất tại làng nghề Phú Vinh đầu tư máy móc, thiết bị vào sản xuất, thay thế bớt lao động thủ công nhằm tăng năng suất, hạ giá thành sản phẩm. Khuyến công thành phố cũng hỗ trợ hơn nữa khâu đào tạo thiết kế mẫu mã sản phẩm cho đội ngũ lao động làm thiết kế tại các doanh nghiệp. “Bởi nếu không được sáng tạo trên nền tảng cơ bản, không nắm được thông tin thị trường… Sản phẩm tạo ra không hài hòa giữa tính ứng dụng và thẩm mỹ, rất khó được thị trường chấp nhận” - ông Tĩnh nói.