Than từ các mỏ lộ vỉa chưa được quản lý chặt chẽ |
Nỗ lực ngăn chặn tình trạng kinh doanh lộn xộn
Trước năm 2008, tại Quảng Ninh, ngoài nguồn than được khai thác ở các mỏ do Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản (TKV) quản lý, còn một lượng không nhỏ than từ các điểm lộ vỉa, khu vực khai thác, bãi thải, kho chứa, điểm tập kết, trung chuyển than... theo dòng nước trôi ra ngoài ranh giới quản lý, bảo vệ của các doanh nghiệp (DN) thuộc TKV và được người dân thu gom.
Chỉ tính riêng địa bàn TP. Cẩm Phả, có thời điểm tới trên 3 vạn người sinh sống bằng nghề nhặt than rơi, gom than trôi. Hàng vạn tấn than trôi nổi gom được bán cho các “đầu nậu” than trên địa bàn nên rất khó kiểm soát nguồn gốc. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến việc “trà trộn”, “đánh tráo” xuất xứ than (than trôi, than rơi vãi với than thổ phỉ, than trộm cắp từ kho, mỏ than...) và là nguồn cơn của tình trạng bát nháo mua, bán, đặc biệt là hoạt động xuất lậu than kéo dài.
Với mục tiêu tăng cường quản lý, tận thu, tiết kiệm tài nguyên than, ngày 22/8/2008, Bộ Công Thương ban hành Quyết định 29/2008/QĐ-BCT về việc Quy định quản lý nguồn than trôi nổi trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Quyết định này yêu cầu UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan chức năng và UBND phường, xã nơi có nguồn than trôi nổi phối hợp với TKV - đơn vị đầu mối - tổ chức thu mua than trôi nổi. Quyết định chỉ rõ, việc thu mua than trôi nổi là hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, chủ yếu nhằm giúp người dân tiêu thụ số than thu gom được và ngăn chặn tình trạng kinh doanh lộn xộn, trái pháp luật.
Đặc biệt, giá thu mua than trôi nổi được ấn định là giá bán than (chưa có thuế VAT) của TKV cho các hộ sử dụng trong nước do TKV xây dựng và công bố cho từng chủng loại than tương ứng, sau khi đã trừ đi các chi phí hợp lý và các khoản thuế mà TKV phải nộp theo quy định.
Chính quyền, doanh nghiệp cùng vào cuộc
Ngay sau Quyết định của Bộ Công Thương, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và giao cho Sở Công Thương hướng dẫn các tổ chức, cá nhân có nhu cầu thu gom than trôi nổi theo Quyết định 29/2008/QĐ-BCT. Đồng thời, chỉ đạo UBND các địa phương tăng cường công tác giám sát việc thực hiện, bảo đảm đúng các quy định.
Tập đoàn TKV sau đó đã giao cho 3 đơn vị tổ chức thu mua, vận chuyển, tiêu thụ than trôi nổi. Cụ thể, địa bàn thị xã Uông Bí và huyện Đông Triều do Công ty Kho vận Ðá Bạc quản lý, thu mua; TP. Hạ Long do Công ty Kinh doanh than Quảng Ninh (thuộc Công ty Kinh doanh than miền Bắc) phụ trách và Cẩm Phả - thị xã có “vựa than” lớn nhất tỉnh - thuộc về Công ty CP Kinh doanh than Cẩm Phả đảm nhận.
Thực hiện chỉ đạo của tỉnh, mỗi phường, xã trong khu vực có than trôi nổi đều thành lập tổ công tác liên ngành gồm: Cán bộ phường, công an, cựu chiến binh, khu phố... để hỗ trợ các công ty trong việc bảo đảm an ninh trật tự, kiểm tra, giám sát nguồn than và tổ chức thu mua.
Ông Đặng Văn Kháng - Phó Giám đốc Công ty CP Kinh doanh than Cẩm Phả - cho biết, chỉ sau gần 2 tháng, công ty đã thu mua được những tấn than trôi nổi đầu tiên trên địa bàn thị xã Cẩm Phả. Đến hết tháng 6/2009, công ty đã thu mua được gần 34 nghìn tấn than trôi nổi. Có được kết quả này là nhờ đơn vị đã làm việc trực tiếp với lãnh đạo thị xã Cẩm Phả, các phường, xã để xây dựng kế hoạch, từ việc tổ chức cắm biển thu mua, niêm yết giá mua đến thành lập tổ giám sát khối lượng, chất lượng và xác định nguồn gốc than, lập danh sách các đối tượng tận thu than trên địa bàn...
Còn theo bà Văn Thị Thu Hoài - Phó Giám đốc Công ty CP Kho vận Đá Bạc, các địa phương đã thành lập tổ quản lý than tận thu, than trôi nổi, lập danh sách các hộ dân tận thu than để quản lý, theo dõi và xác định rõ nguồn gốc than, đồng thời bảo đảm an ninh, trật tự trong việc thu mua than nên số lượng than trôi nổi công ty thu mua được khá nhiều. Số tiền lũy kế đến hết năm 2015 công ty cho hoạt động thu mua than trôi nổi là gần 12,5 tỷ đồng. Việc tổ chức thu mua, tiêu thụ than trôi nổi không chỉ góp phần quản lý, tận thu tài nguyên mà còn giúp người dân có thêm thu nhập, ổn định cuộc sống.
Quyết định 29/2008/QĐ-BCT nêu rõ: Việc thu mua than trôi nổi của TKV là hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, chủ yếu nhằm giúp tiêu thụ số than thu gom được và ngăn chặn tình trạng kinh doanh lộn xộn trái pháp luật. |
Kỳ 2: Vì sao sản lượng thu mua giảm?