Không điều chỉnh đối tượng sử dụng thiết bị ghi âm, ghi hình ngụy trang

Bút camera - một thiết bị ghi hình ngụy trang (Ảnh minh họa)

Nghị định về “điều kiện kinh doanh thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi hình, định vị”, tại khoản 3, điều 4 vẫn có nội dung quy định chỉ có một số cơ quan chuyên trách bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội được sử dụng thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi hình, định vị phục vụ hoạt động bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, phòng chống tội phạm và nhiệm vụ quốc phòng.

Điều này đã khiến dư luận “dậy sóng” những ngày vừa qua. Một số ý kiến cho rằng, quy định như vậy là không phù hợp với luật, các hành vi sử dụng những thiết bị, phần mềm ngụy trang để ghi âm, ghi hình, định vị vào mục đích xấu nhằm bôi nhọ danh dự người khác, xâm phạm bí mật đời tư… đều đã có những chế tài cụ thể của các luật có liên quan xử lý riêng. Hơn nữa, nội dung quy định như trên sẽ làm hạn chế quyền sử dụng các thiết bị, phần mềm ngụy trang ghi âm, ghi hình, định vị của người dân vào mục đích lành mạnh, cản trở hoạt động nghiệp vụ điều tra, chống tiêu cực… của báo chí cũng như người dân.

Với vai trò là cơ quan chịu trách nhiệm trước Chính phủ về việc thẩm định nội dung các văn bản pháp luật về tính hợp hiến, hợp pháp… trước khi trình Chính phủ ban hành, đại diện Bộ Tư pháp, ông Lê Đại Hải - Phó vụ trưởng Vụ pháp luật, dân sự, kinh tế cho biết:

Dự thảo nghị định này đã được cơ quan soạn thảo thai nghén từ cách đây mấy năm về trước, Bộ Tư pháp đã hai lần thẩm định, nhưng Chính phủ vẫn chưa ban hành, lý do là vì nghị định quy định về điệu kiện kinh doanh, nhưng đối chiếu với Luật Đầu tư thì kinh doanh thiết bị, phần mềm ngụy trang ghi âm, ghi hình, định vị chưa có tên trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Năm 2016, Quốc hội đã thông qua Luật Sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư, trong đó đã bổ sung ngành nghề kinh doanh có điều kiện đối với thiết bị, phần mềm ngụy trang để ghi âm, ghi hình, định vị. Trên cơ sở đó, Bộ Công an đã tiếp tục hoàn thiện nội dung dự thảo nghị định này gửi Bộ Tư pháp thẩm định. Trong nội dung dự thảo nghị định vẫn có một vài điều khoản quy định về trách nhiệm của người kinh doanh chỉ bán hàng cho một số đối tượng sử dụng được pháp luật cho phép...

Ngày 25/4/2017, Hội đồng Thẩm định do Bộ Tư pháp chủ trì có đại diện các bộ, ngành, tổ chức liên quan tham gia đã họp để thảo luận, Bộ Tư pháp đang hoàn thiện báo cáo thẩm định. Ông Hải cho biết, theo cách tiếp cận của Bộ Tư pháp, đây là một nghị định quy định về điều kiện kinh doanh nên không điều chỉnh đối tượng sử dụng. Tinh thần của Hiến pháp năm 2013 là tổ chức, cá nhân, công dân được làm những gì mà pháp luật không cấm. Về nguyên tắc, nếu có cấm thì phải cấm bằng luật, thẩm quyền của Chính phủ ban hành nghị định này không thể cấm các tổ chức, cá nhân không được sử dụng thiết bị, phần mềm ngụy trang để ghi âm, ghi hình, định vị vào các mục đích tiến bộ. Đối với báo chí, các nhà báo hoạt động theo Luật Báo chí, nếu Luật Báo chí hiện hành không có điều khoản nào cấm vấn đề này thì nhà báo có quyền sử dụng các thiết bị, phần mềm ngụy trang để ghi âm, ghi hình, định vị bình thường, miễn là không có mục đích xấu.

Theo ông Hải, vấn đề mấu chốt ở đây cần phải hiểu rõ khái niệm thế nào là thiết bị, phần mềm ngụy trang để ghi âm, ghi hình, định vị. Chẳng hạn, một chiếc điện thoại thông thường, nhà sản xuất tích hợp chức năng ghi âm, ghi hình công bố công khai, quảng cáo trong catalog, bán ra thị trường, người tiêu dùng mua và có quyền sử dụng các chức năng ghi âm, ghi hình bình thường, không thể coi là thiết bị ngụy trang để che giấu chức năng. Chỉ có những thiết bị núp dưới hình thức các vật dụng khác để giấu đi chức năng ghi âm, ghi hình, nhưng lại thực hiện chức năng chính là ghi âm, ghi hình thì mới là những thiết bị mà nghị định này điều chỉnh. Tuy nhiên, theo cách tiếp cận của Bộ Tư pháp, phạm vi điều chỉnh của nghị định này cũng chỉ áp dụng điều kiện đối với các chủ thể kinh doanh./.