Khó chống thuốc lá nhập lậu, vì sao? Bài 1: “Dân buôn” lộng hành và liều lĩnh

Các đối tượng vận chuyển thuốc lá nhập lậu ngày càng manh động và liều lĩnh

Cướp hàng, chống người thi hành công vụ

Theo Báo cáo của Ban Chỉ đạo (BCĐ) 389 Quốc gia: Sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 30/CT-TTg, nhiều địa phương, Bộ, ngành và lực lượng chức năng đã xác lập nhiều kế hoạch nghiệp vụ, chuyên án đánh mạnh vào các đường dây, tổ chức buôn lậu, vận chuyển trái phép thuốc lá lậu trên các tuyến, địa bàn trọng điểm. Theo đó, từ ngày 1/10/2014-30/6/2016, các lực lượng chức năng của 6 địa phương trọng điểm phía Nam đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 15.363 vụ, thu giữ 11.390.366 bao; khởi tố hình sự 372 vụ và 471 đối tượng, điển hình như: Long An: bắt giữ 3.782 vụ, tang vật thu được 4.089.498 gói thuốc lá ngoại, khởi tố hình sự 56 vụ/79 bị can, xử phạt vi phạm hành chính 717 trường hợp với số tiền hơn 6,1 tỷ đồng.

Tại An Giang, lực lượng chức năng trên toàn tỉnh đã bắt giữ 3.221 vụ vi phạm (1.479 đối tượng); bắt giữ 1.842.437 gói thuốc lá nhập lậu; xử phạt vi phạm hành chính 13,37 tỷ đồng; khởi tố 60 vụ, 73 đối tượng…

Trên các tuyến biên giới, đường sông, vùng biển, cảng biển hoạt động buôn lậu, vận chuyển thuốc lá lậu mặc dù không còn công khai, quy mô lớn như trước nhưng vẫn còn diễn biến phức tạp, nhất là các địa bàn trọng điểm như: Quảng Ninh, Hải Phòng, Long An, Tây Ninh, An Giang…

Trong nội địa, các lực lượng chức năng, nhất là lực lượng quản lý thị trường tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường nội địa nên tình trạng bày bán thuốc lá nhập lậu ở nhiều địa phương không còn công khai so với trước.

Tuy nhiên, sau một thời gian lắng xuống, gần đây, tình hình buôn lậu thuốc lá tại các địa phương trọng điểm đang diễn biến phức tạp và có chiều hướng gia tăng về cả số lượng lẫn tính chất vụ việc. Để đưa thuốc lá nhập lậu vào nội địa, chúng hoạt động cả ngày lẫn đêm.

BCĐ 389 Quốc gia nhận định, phương thức vận chuyển thuốc lá lậu cũng có thay đổi so với trước, các đối tượng buôn lậu ngày càng tinh vi hơn, cất giấu thuốc lá điếu ngoại nhập lậu trong cabin, mui, gầm, bình xăng xe; bố trí người theo dõi trước trụ sở cơ quan của lực lượng chống buôn lậu, thuê người dò đường trước khi vận chuyển; dùng xuồng máy, ghe máy có tốc độ rất cao để vận chuyển, thường xuyên thay đổi thời gian, cung đường hoạt động.

Để vận chuyển hàng, các đối tượng vận chuyển rất manh động và liều lĩnh, đối tượng vận chuyển sẵn sàng chống trả lại lực lượng chức năng khi bị phát hiện bắt giữ, hô hào, tập trung đông người gây áp lực nhằm cướp hàng, tẩu tán tang vật, đánh tháo đối tượng bị bắt giữ.

Theo Chi cục QLTT Long An, khi vận chuyển thuốc lá nhập lậu trên sông, nếu lực lượng chức năng chặn đường, chúng sẵn sàng tông thẳng xuồng máy vào xuồng của cơ quan để chạy thoát. Điển hình là vụ chống người thi hành công vụ tại Long An 23h đêm ngày 15/9 vừa qua, khiến 1 cán bộ QLTT hy sinh cho thấy sự liều lĩnh và manh động của các đối tượng vận chuyển thuốc lá nhập lậu.

Siêu lợi nhuận, bất chấp pháp luật

Lý giải tình trạng thuốc lá nhập lậu càng chống càng tăng, theo BCĐ 389 Quốc gia, lợi nhuận thu được từ việc buôn lậu, kinh doanh thuốc lá nhập lậu rất cao (thuốc lá nhãn hiệu Hero chênh lệch từ 8.000-10.000 đồng/bao, Jet 10.000-12.000 đồng/bao, Esse là 3.500-4.000 đồng/bao). Trong khi đó, thuốc lá điếu hợp pháp trong nước đang bị áp thuế cao (thuế tiêu thụ đặc biệt 65%, thuế VAT 10%, thuế nhập khẩu 135%, thuế thu nhập doanh nghiệp 22%, quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá 1,5%). Vì vậy, lợi nhuận thu được từ kinh doanh thuốc lá hợp pháp chỉ bằng 1/30 so với thuốc lá nhập lậu.

Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam: Từ đầu năm 2016 đến nay, giá bán sản phẩm thuốc lá điếu chính ngạch được điều chỉnh tăng xấp xỉ 4%, tương ứng mức tăng thuế xuất tiêu thụ đặc biệt từ 65 lên 70% và tỷ lệ đóng góp vào Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá từ 1-1,5%... thì tình trạng buôn bán kinh doanh thuốc lá nhập lậu ngày càng gia tăng do lợi nhuận thu được ngày càng cao.

Ông Vũ Văn Cường - Chủ tịch Hiệp hội phản ánh: Buôn lậu thuốc lá đang thu siêu lợi nhuận, chỉ sau buôn ma túy. Môi trường pháp lý nghiêm ngặt với thuốc lá trong nước đang vô tình gián tiếp tạo điều kiện cho thuốc lá nhập lậu phát triển nhanh chóng. Vô hình chung đã tạo ra một môi trường cạnh tranh không bình đẳng, khu vực kinh tế ngầm mà cụ thể ở đây là buôn lậu và trốn thuế thuốc lá phát triển mạnh. “Từ đầu năm 2016 đến nay, nạn buôn lậu thuốc lá bùng phát mạnh mẽ trở lại, công khai, manh động và bất chấp pháp luật hơn trước, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới an ninh trật tự xã hội” - ông Cường lo ngại.

Vẫn có sự tiếp tay

Ban Chỉ đạo 389 cũng phản ánh, nguyên nhân của tình trạng thuốc lá lậu ngày càng tăng do cấp ủy chính quyền ở một số địa phương chưa quan tâm đúng mức, chưa quyết liệt thường xuyên trong công tác chỉ đạo. Các lực lượng chức năng ở một số địa phương nhiều thời điểm chưa làm tốt công tác đấu tranh chống buôn lậu, vận chuyển thuốc lá lậu; một số đơn vị còn biểu hiện thiếu tình thần trách nhiệm, ngại khó, sợ nguy hiểm nên công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá không đạt hiệu quả cao, tình trạng buôn lậu phức tạp vẫn còn tiếp diễn ở một số địa bàn, tuyến trọng điểm.

Công tác phối hợp, trao đổi thông tin giữa các lực lượng chức năng và các địa phương mặc dù đã được tiến hành hiệu quả hơn so với trước đây. Tuy nhiên, chưa được duy trì thường xuyên, liên tục nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả công tác bắt giữ, xử lý.

Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình - Trưởng BCĐ 389 Quốc gia cho rằng, việc buôn bán, vận chuyển vẫn diễn ra công khai, ngang nhiên vì chính quyền các cấp, chưa quyết liệt chỉ đạo, buông lỏng quản lý. Sự phối hợp giữa các lực lượng chức năng chưa tốt, không làm thường xuyên kiên quyết; thậm chí có cán bộ còn tiếp tay, nhận hối lộ của các đối tượng buôn lậu.

Bên cạnh đó, việc thiếu và yếu công cụ hỗ trợ cũng tác động không nhỏ đến hiệu quả công tác chống buôn lậu nói chung và thuốc lá nhập lậu nói riêng. Kinh phí cho đầu tư mua sắm phương tiện, hỗ trợ công tác chống buôn lậu rất hạn hẹp; trang thiết bị phục vụ công tác phòng, chống buôn lậu còn thiếu, lạc hậu, không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chống buôn lậu. Điển hình như Chi cục QLTT Long An: Cả chi cục có 8 đội mà chỉ có 2 xuống máy, trong khi địa phương có đặc điểm địa hình kênh rạch nhiều, mùa nước nổi, nước ngập trắng xóa, chi cục không có đủ phương tiện để các đội thực thi nhiệm vụ. Chính vì thế hiệu quả chống buôn lậu chưa cao./.

Khó chống thuốc lá nhập lậu, vì sao: Bài 2: Luật "mâu thuẫn" với luật