Hợp tác Việt Nam - Liên bang Nga đang ở giai đoạn tích cực

Bộ trưởng Bộ Công Thương Liên bang Nga Denis Valentinovich Manturov

Xin cho biết đánh giá của Bộ trưởng về quan hệ kinh tế - thương mại Việt Nam - Nga?

Bộ trưởng Denis Valentinovich Manturov: Quan hệ song phương giữa hai quốc gia bắt đầu phát triển mạnh từ giữa những năm 1970, khi Việt Nam tập trung phục hồi kinh tế. Trước năm 1991, thương mại dành vị trí dẫn đầu trong quan hệ song phương; trong đó, Liên Xô chiếm 60 - 70% tổng kim ngạch ngoại thương của Việt Nam. Những sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Liên Xô bao gồm: dược phẩm, máy móc, thiết bị, thực phẩm, các sản phẩm từ dầu và một số loại hàng hóa khác.

Quan hệ kinh tế - thương mại hai nước được điều chỉnh bằng hệ thống các hiệp định liên chính phủ, hiệp định liên ngành và các hợp đồng kinh doanh. Các lĩnh vực hợp tác gồm có thăm dò và sản xuất dầu khí, hợp tác quân sự - kỹ thuật, năng lượng, trong đó bao gồm năng lượng hạt nhân, ngân hàng, viễn thông, du lịch, sử dụng nguồn lực lao động và một số ngành khác.

Chắc chắn giao thương kinh tế giữa hai nước ở thời điểm hiện tại không đạt được mức độ tương ứng như thời kỳ Liên Xô; nhưng với khả năng hiện có của mỗi quốc gia, hợp tác song phương có thể được mở rộng đáng kể trong tương lai.

Kim ngạch thương mại hàng hóa đạt mức 3,748 tỷ USD trong năm 2014. Trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt 1,453 tỷ USD, nhập khẩu đạt 2,295 tỷ USD. Đến năm 2020, hai nước dự kiến tăng kim ngạch thương mại lên 2,5 lần, đạt tới 10 tỷ USD.

Triển vọng cho sự phát triển thương mại và hợp tác kinh tế giữa hai nước có thể là chủ đề dành cho Việt Nam trong Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg được tổ chức từ ngày 18-20/6 tại St. Petersburg và Triển lãm Công nghiệp quốc tế INNOPROM 2015 được tổ chức tại Ekaterinburg từ ngày 8 -11/7/2015.

Diễn đàn ở St. Petersburg sẽ thảo luận về triển vọng của nền kinh tế toàn cầu và khu vực châu Á - Thái Bình Dương, châu Âu, Nga, v.v. Còn Triển lãm INNOPROM 2015 trưng bày những thiết kế công nghiệp hiện đại nhất và những dự án tiên tiến nhất. Triển lãm này sẽ tạo động lực cho hợp tác kinh tế và thương mại.

Tôi đánh giá, hợp tác song phương giữa hai quốc gia đang ở trong giai đoạn hết sức tích cực. Các cơ quan phối hợp giữa hai nước về hợp tác thương mại và đầu tư được gọi là Ủy ban Liên Chính phủ về Hợp tác Kinh tế - Thương mại và Khoa học – Kỹ thuật. Ủy ban tổ chức họp hàng năm. Tầm quan trọng của khóa họp đã được nâng lên cấp Phó Thủ tướng với sự tham dự của Phó Thủ tướng thứ nhất Chính phủ Liên bang Nga, Chủ tịch Phân ban Nga Suvalov Igor Ivanovic và Phó Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Hoàng Trung Hải.

Trong năm 2012, Nhóm làm việc cấp cao Nga - Việt đã được thành lập trong khuôn khổ Ủy ban với việc ưu tiên dành cho các dự án đầu tư. Tôi được giao nhiệm vụ là Trưởng đoàn Nga và đồng sự của tôi - Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng là Trưởng đoàn Việt Nam.

Trong suốt khóa họp thứ 17 của Ủy ban diễn ra ngày 6/9/2014, 17 dự án đầu tư ưu tiên đã được phê duyệt. Các dự án này bao gồm các lĩnh vực kỹ thuật năng lượng, công nghiệp, khai khoáng, hàng không, du lịch, bất động sản với tổng giá trị lên tới 20 tỷ USD. Việc thực hiện các dự án này nhằm tăng cường hợp tác công nghiệp lâu dài giữa hai quốc gia.

Cơ chế hợp tác khác còn có Hội đồng Doanh nghiệp Việt - Nga được thành lập vào năm 2007. Chủ tịch Hội đồng là Tổng giám đốc IFC Metropol Mikhail Slipenchuk. Hội đồng bao gồm 13 công ty và tổ chức của Nga.

Dầu khí và khí đốt được đặc biệt chú trọng trong hợp tác Việt - Nga

Việt Nam dự định phát triển điện hạt nhân với sự hỗ trợ của Nga trong nhiều lĩnh vực (cụ thể là Dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 với Rosatom). Nga sẽ hỗ trợ như thế nào để dự án được thực hiện đúng tiến độ?

Bộ trưởng Denis Valentinovich Manturov: Chúng tôi tuân thủ trách nhiệm đã thỏa thuận trong dự án này, nhất là khi quá trình thi công sắp bắt đầu. Đó sẽ là nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở Việt Nam, nhà máy sẽ bao gồm 2 tổ máy.

Trọng tâm hiện nay đang hướng tới đào tạo nhân lực cho lĩnh vực hạt nhân. Trung tâm đào tạo chuyên gia Việt Nam đã được thành lập từ tháng 8/2010, đang gấp rút thực hiện việc đào tạo này tại tỉnh Obninsk (Đại học Nghiên cứu năng lượng hạt nhân Nga MEPHI). Một thỏa thuận xây dựng Trung tâm Khoa học công nghệ hạt nhân tại Việt Nam cũng đã được ký kết từ tháng 11/2011.

Việt Nam sẽ xây dựng và đưa vào vận hành 13 tổ máy điện hạt nhân với tổng công suất 15.000 MW, cung cấp 10% tổng sản lượng điện cả nước. Nga rất mong được hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực trên, vì vậy chúng tôi hy vọng sẽ không chỉ dừng lại ở dự án nhà máy điện hạt nhân đầu tiên, mà còn cả những dự án tiếp theo.

Năng lượng luôn được coi là nội dung trọng tâm trong hợp tác giữa hai nước. Vậy phía Nga đã củng cố sự hợp tác trong lĩnh vực này như thế nào?

Bộ trưởng Denis Valentinovich Manturov: Vào tháng 12/2013, liên danh thầu với sự có mặt của Silovie Mashiny và Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam đã ký một hợp đồng xây dựng Nhà máy Nhiệt điện chạy than Long Phú 1 bao gồm 2 tổ máy với tổng công suất 600 MW. Bên cạnh đó, Công ty Teplovie Mashiny của Nga cũng mong muốn được tham gia thi công Nhà máy nhiệt điện Quảng Trạch 1, Sông Hậu 1 và hiện đại hóa Nhà máy thủy điện Hòa Bình. Phía Việt Nam coi doanh nghiệp Nga như những đối tác chủ chốt trong dự án thi công và cải tiến các công trình trên.

Tập đoàn Silovie Mashiny coi Việt Nam là thị trường năng lượng tiềm năng lớn và đã cộng tác với phía Việt Nam từ vài thập kỷ qua. Theo đó, tổng công suất của các thiết bị đã trang bị cho các cơ sở sản xuất điện của Việt Nam lên tới 4.000 MW. Năm 2013, doanh nghiệp này đã thắng thầu Dự án thi công Nhà máy Nhiệt điện Long Phú 1 với tư cách nòng cốt trong liên danh đấu thầu với Công ty Slovakia BIG và Công ty Cổ phần dịch vụ dầu khí Việt Nam. Chủ đầu tư của dự án 1.2 tỷ USD là Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam.

Chương trình nghị sự trong chuyến thăm lần này của Thủ tướng Dmitri Medvedev còn đề cập tới những vấn đề nào khác, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Denis Valentinovich Manturov: Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức, Thủ tướng Dmitri Medvedev đã hội đàm với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng. Chương trình hội đàm hướng đến bước tiến mới trong quan hệ song phương về thương mại, kinh tế và hợp tác đầu tư. Trong đó, các bên đã thảo luận về triển vọng của vùng thương mại tự do giữa Việt Nam và các nước Cộng đồng Kinh tế Á -Âu.

Nghị trình cũng bao gồm thảo luận về các chương trình hợp tác trong lĩnh vực dầu mỏ và khí đốt, cũng như nâng tầm hợp tác trong nhiều lĩnh vực. Bộ Công Thương Nga đánh giá cao triển vọng của các lĩnh vực công nghệ tiên tiến như luyện kim, đóng tàu bay, sản xuất máy móc đặc biệt và phương tiện vận tải, đóng tàu biển, hóa chất. Bên cạnh đó triển vọng Nga cung cấp thiết bị hàng không cho Việt Nam cũng là một trọng tâm của chương trình. Cụ thể là máy bay dân sự “Sukhoi Superjet 100”, đáp ứng nhu cầu vận chuyển trong nước và khu vực.

Sau buổi hội đàm ngày 6/4, hai Thủ tướng đã chứng kiến lễ ký kết một số văn kiện trong các lĩnh vực năng lượng, đầu tư, ngân hàng, y tế và giao thông vận tải, bao gồm: Tuyên bố chung giữa hai đồng Chủ tịch Tổ Công tác cấp cao Việt - Nga về các dự án đầu tư ưu tiên; Kế hoạch làm việc của Tổ Công tác cấp cao Việt - Nga về các dự án đầu tư ưu tiên trong năm 2015; Kế hoạch hợp tác năm 2015 - 2017 về thực hiện Chương trình hợp tác về giám sát trong lĩnh vực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng giữa Bộ Y tế Việt Nam và Cơ quan giám sát tiêu dùng Nga; Thỏa thuận khung về việc Gazprom Neft mua 49% cổ phần Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên lọc hóa dầu Bình Sơn; Biên bản ghi nhớ về hợp tác trong lĩnh vực tìm kiếm, khai thác và thăm dò dầu khí giữa Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và Gazprom Neft; Thỏa thuận hợp tác giữa Hội Hữu nghị Việt - Nga và Hội Hữu nghị Nga - Việt giai đoạn 2016-2020; Biên bản ghi nhớ về hợp tác giữa Công ty Cổ phần sửa chữa điện miền Bắc và Công ty InterRao Export về hợp tác sửa chữa, hiện đại hóa các nhà máy điện do Liên Xô sản xuất trên lãnh thổ Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Thỏa thuận hợp tác giữa Tổng công ty Đường sắt Việt Nam và Công ty Cổ phần mở “Đường sắt Nga”.

Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!