Hợp tác dầu khí Việt Nam - Liên bang Nga: Những dấu mốc quan trọng

Nhân dịp kỷ niệm 65 năm ngày thiết lập mối quan hệ ngoại giao Việt Nam – Liên bang Nga (30/1/1950-30/1/2015), xin điểm lại những mốc son quan trọng của hợp tác dầu khí Việt – Nga hơn 5 thập kỷ qua.

Dầu khí đã trở thành một ngành công nghiệp chủ chốt của nền kinh tế Việt Nam

Hoạt động hợp tác giữa Công ty Zarubezhneft với Petrovietnam

Ngày 19/6/1981, Việt Nam và Liên Xô ký kết Hiệp định Liên Chính phủ thành lập Liên doanh Dầu khí Vietsovpetro để tiến hành tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí ở thềm lục địa phía Nam Việt Nam. Đây là liên doanh đầu tiên của Việt Nam với nước ngoài trong lĩnh vực dầu khí, mở ra một trang sử mới trong hợp tác Việt – Xô (nay là Việt – Nga).

Ngày 26/6/1986, tức chỉ sau 5 năm hoạt động, cùng với hơn 500 chuyên gia dầu khí đầu tiên được đào tạo từ Liên Xô về nước, niềm vui như được nhân đôi khi Vietsovpetro khai thác được dòng dầu đầu tiên từ mỏ Bạch Hổ. Sự kiện này đánh dấu một bước phát triển quan trọng trong quan hệ hợp tác dầu khí Việt – Nga, đưa ngành dầu khí Việt Nam trở thành một ngành công nghiệp chủ chốt của nền kinh tế, đặc biệt, chính thức đưa Việt Nam từ một nước nhập khẩu dầu mỏ thành một nước có tên trong bản đồ các nước xuất khẩu dầu mỏ của thế giới.

Hơn nữa, việc phát hiện và khai thác dầu công nghiệp trong tầng đá móng kết tinh, nứt nẻ ở mỏ Bạch Hổ đã mở ra một triển vọng mới có ý nghĩa không chỉ đối với nền công nghiệp dầu khí Việt Nam mà còn với cả thế giới. Trong những năm đầu của công cuộc đổi mới đất nước, nền kinh tế Việt Nam gặp bao khó khăn, chính nhờ có nguồn dầu thô mà Vietsovpetro khai thác được để xuất khẩu đã mang lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể cho đất nước.

Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Lãnh đạo Tổng cục Địa chất tiếp đoàn chuyên gia dầu khí Liên Xô tại Phủ Chủ tịch năm 1972.

Khẳng định sự hợp tác chiến lược lâu dài trong lĩnh vực dầu khí, ngày 27/12/2010, Chính phủ Việt Nam và LB Nga đã ký kết Hiệp định Liên Chính phủ về tiếp tục hợp tác trong khuôn khổ Xí nghiệp liên doanh Vietsovpetro đến năm 2030. Việc gia hạn này nhằm thể hiện sự quyết tâm hợp tác một cách lâu dài và vững chắc của cả hai phía, và đáp lại những thành công mà Liên doanh Vietsovpetro đã đạt được.

Trải qua hơn 30 năm, Vietsovpetro đã lớn mạnh không ngừng, ban đầu khai thác trên 2 mỏ Bạch Hổ, Rồng và chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực tìm kiếm thăm dò và khai thác dầu khí, nay trở thành đơn vị hoạt động tại nhiều lô dầu khí nhất trong Petrovietnam và hoạt động trên nhiều lĩnh vực khác như xây lắp dầu khí, vận tải dầu khí, kho, cảng,… Suốt từ khi thành lập, Vietsovpetro luôn là đơn vị dẫn đầu về sản lượng khai thác, tiên phong trong việc áp dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật tiên tiến nhằm nâng cao hệ số thu hồi dầu.

Ghi nhận những đóng góp không chỉ đối với Việt Nam mà cả với LB Nga, Vietsovpetro đã vinh dự được Đảng, Nhà nước và Chính phủ Việt Nam 2 lần phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động, tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Sao Vàng và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Tháng 12/2008, Liên doanh Rusvietpetro giữa Zarubezhneft và Petrovietnam được thành lập, đây là bước ngoặt đánh dấu sự phát triển trong quan hệ hợp tác với LB Nga không chỉ ở Việt Nam mà cả ở LB Nga. Chỉ sau 2 năm đi vào hoạt động, Rusvietpetro đã có ngay sản lượng khai thác thương mại, được đánh giá là liên doanh có hiệu quả nhất của Petrovietnam ở nước ngoài.

Hiện nay, Rusvietpetro đang thực hiện các hoạt động tìm kiếm thăm dò, phát triển khai thác tại 13 mỏ dầu thuộc 04 lô có trữ lượng thu hồi khoảng 95,6 triệu tấn dầu tại khu tự trị Nhenhexky, LB Nga. Thành công của Liên doanh Rusvietpetro tại LB Nga là kết quả của sự hợp tác gắn bó và minh chứng cho một chủ trương đúng đắn của Đảng và Chính phủ trong việc cho phép Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đầu tư ra nước ngoài. Sau hơn 7 năm hoạt động, tính đến giữa tháng 1/2015, sản lượng khai thác lũy kế của Rusvietpetro đạt 10 triệu tấn dầu. Cùng với Liên doanh Vietsovpetro, Liên doanh Rusvietpetro là biểu tượng cho mối quan hệ hữu nghị Việt – Nga.

Hoạt động hợp tác giữa OAO Gazprom với Petrovietnam

Năm 2000, Liên doanh Vietgazprom giữa Petrovietnam và Gazprom được thành lập với tư cách là nhà điều hành hợp đồng dầu khí lô 111-113 trên thềm lục địa Việt Nam. Tiếp đó năm 2006, nhân chuyến thăm chính thức LB Nga của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Gazprom và Petrovietnam đã ký kết thỏa thuận hợp tác, đưa ra những vấn đề có tính nguyên tắc bao trùm toàn diện các lĩnh vực hợp tác. Ngày 23/5/2008, Gazprom và Petrovietnam ký thỏa thuận tiếp tục hợp tác và mở rộng hoạt động của Gazprom trên thềm lục địa Việt Nam sang các Lô nước sâu xa bờ 129-132. Đây là thỏa thuận mang tính chiến lược thể hiện quyết tâm cùng nhau hợp tác của cả hai phía, trong đó Gazprom gánh chịu toàn bộ các chi phí tìm kiếm thăm dò. Nhằm tiếp tục phát triển và tăng cường hợp tác, ngày 15/02/2009, tại Moscow, Petrovietnam và OAO Gazprom đã ký kết thỏa thuận đối tác chiến lược, theo đó, Gazprom được tiếp tục thực hiện các hoạt động dầu khí tại các Lô 111-113, 129-132 và nghiên cứu tham gia các lô mở khác trên thềm lục địa Việt Nam.

Cũng trong thời gian này, hai bên đã thành lập Liên doanh Gazpromviet để thực hiện khai thác khí và condensate tại mỏ Nagumanov, Bắc Purov trên lãnh thổ LB Nga. Trong chủ trương hợp tác chung của Gazprom, một loạt các công ty con của Gazprom như Gazprom EP International, Gazprom Neft đã có những dự án hợp tác tìm kiếm thăm dò, cung cấp dầu thô, Nhà máy lọc dầu Dung Quất, cung cấp khí và sử dụng khí hóa lỏng làm nhiên liệu cho xe ô tô tại Việt Nam. Với truyền thống hợp tác trong trong lĩnh vực đào tạo, Gazprom giúp đào tạo cho Petrovietnam hàng chục cán bộ trình độ tiến sĩ, các khóa học nâng cao cho cán bộ kỹ thuật và Petrovietnam cũng nhận các cán bộ của Gazprom sang thực tập mỗi năm.

Hoạt động hợp tác giữa Rosneft với Petrovietnam

Năm 2012, Việt Nam và LB Nga ký kết Tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, Rosneft- công ty dầu khí quốc gia lớn nhất nước Nga cũng có mặt tại Việt Nam thông qua việc mua lại toàn bộ tài sản của TNK-BP Vietnam bằng việc sở hữu 35% hợp đồng Lô 06-1 và là Nhà điều hành, đầu tư một hệ thống đường ống dẫn khí hai pha Nam Côn Sơn dài hơn 400 km. Sớm khẳng định vị trí của mình là một đối tác dầu khí chiến lược tại Việt Nam, Rosneft đã tích cực mở rộng hợp tác sang các lô dầu khí khác trên thềm lục địa Việt Nam.

Tháng 6/2014, nhằm mở rộng hợp tác, Rosneft, Zarubezhneft và Petrovietnam đã ký Hợp đồng 3 bên về việc mở rộng cơ hội hợp tác tại các Lô 125-126, một số lô mở và các lô hợp đồng khác tại Bể Phú Khánh, thềm lục địa Việt Nam. Ngoài ra, Rosneft và Petrovietnam còn ký kết các thỏa thuận cung cấp dầu thô dài hạn cho Việt Nam và hợp tác tìm kiếm, thăm dò tại vùng biển Pechora của LB Nga.

Trong suốt chiều dài lịch sử hơn 50 năm hình thành và phát triển, ngành dầu khí đã đồng hành với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Thực hiện mong ước của Bác Hồ, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đã xây dựng được một ngành công nghiệp dầu khí hoàn chỉnh và đồng bộ. Bên cạnh phát triển hợp tác với các đối tác chiến lược của LB Nga, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam không ngừng mở rộng hợp tác với các đối tác khác trên thế giới.