Hội nhập AEC: Cơ hội cho ngân hàng, chứng khoán mở rộng thị phần

Dự kiến Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) sẽ được hình thành vào năm 2015 theo như cam kết của lãnh đạo 10 nước ASEAN.

Theo lộ trình đã cam kết, đến năm 2015, Việt Nam sẽ phải mở cửa, xóa bỏ các hạn chế trong ngành ngân hàng, bảo hiểm và thị trường vốn. Với việc thực hiện lộ trình cam kết từ Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) trong lĩnh vực tài chính, thị trường tài chính Việt Nam sẽ liên thông với thị trường các nước AEC.

Theo đánh giá của Viện Chiến lược Chính sách thuộc Bộ Tài chính, việc thành lập AEC vào năm 2015 có ý nghĩa quan trọng trong quá trình hội nhập ASEAN. Với việc tự do hóa hàng hóa, dịch vụ, đầu tư và dòng vốn, AEC được kỳ vọng sẽ đem lại cơ hội cho sự phát triển mạnh mẽ của thị trường tài chính và kinh tế của các nước AEC nói chung và Việt Nam nói riêng.

Đánh gía về cơ hội cho thị trường tài chính Việt Nam, Viện Chiến lược Chính sách cho rằng, để đón đầu cơ hội từ AEC, nhiều ngân hàng thương mại của các nước ASEAN như Kasikorn của Thái Lan, Ngân hàng Phát triển Singapore, Maybank của Malaysia… đã thành lập văn phòng đại diện tại Việt Nam. Không chỉ có các ngân hàng, mà sẽ có thêm nhiều tập đoàn, công ty bảo hiểm, chứng khoán cũng sẽ mở rộng kinh doanh tại thị trường Việt Nam khi AEC đi vào hoạt động.

Sự hiện diện của các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam một mặt mang lại cơ hội cho người tiêu dùng có sự lựa chọn đa dạng hóa hơn đối với các sản phẩm dịch vụ tài chính, chất lượng sản phẩm cũng được nâng cao do các doanh nghiệp phải cạnh tranh khốc liệt hơn, không chỉ với các đối thủ trong nước mà cả các đối thủ đến từ các nước thành viên AEC.

Bên cạnh việc đáp ứng nhu cầu tài chính cho các hoạt động đầu tư kinh doanh của các doanh nghiệp nước ngoài, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ tài chính (ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán) còn có thể thu hút khách hàng Việt Nam dựa trên uy tín thương hiệu, tiềm lực tài chính mạnh, sản phẩm đa dạng, chất lượng, bề dày kinh nghiệm...

Ngoài ra, AEC sẽ giúp tăng cường phạm vi che phủ và mức độ phục vụ của ngành dịch vụ tài chính ở những vùng, những ngành mà mức độ thâm nhập và phục vụ của dịch vụ tài chính vẫn còn thấp.

Theo Viện Chiến lược Chính sách, hội nhập tài chính AEC sẽ giúp các doanh nghiệp trong lĩnh vực ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán của Việt Nam có cơ hội mở rộng thị phần và tiếp cận với công nghệ quản trị tiên tiến, hiện đại.

Quy mô GDP của các nước ASEAN đạt trên 2,3 nghìn tỷ USD và tốc độ tăng trưởng bình quân trên 5% mỗi năm, dân số khoảng trên 625 triệu người, cơ cấu dân số trẻ, mức thu nhập bình quân đầu người đạt gần 4.000 USD/người/năm, AEC sẽ khuyến khích các hoạt động kinh doanh và đầu tư của khu vực ASEAN do cam kết tự do hóa dịch chuyển hàng hóa, dịch vụ, lao động, đầu tư. Ngành bảo hiểm trong khu vực sẽ được hưởng lợi đáng kể từ dòng chảy lao động và dịch vụ logistics giữa các nước thành viên ASEAN, giữa ASEAN với Trung Quốc và Ấn Độ.

Hội nhập AEC giúp mở rộng giao thương giữa các nước trên tất cả các dịch vụ vận tải đường biển, đường bộ và đường hàng không, do đó sẽ tạo áp lực giúp ngành bảo hiểm phát triển thêm các sản phẩm bảo hiểm mới dành riêng cho thị trường ASEAN. Đầu tư trực tiếp nước ngoài gia tăng và hoạt động kinh tế ở khu vực phát triển tất yếu sẽ kéo theo việc gia tăng nhu cầu đối với các dịch vụ bảo hiểm, ngân hàng, chứng khoán ở Đông Nam Á.

"Đây là cơ hội tốt để các doanh nghiệp Việt Nam nắm bắt thời cơ mở rộng thị trường, phát triển hoạt động đầu tư, sản xuất - kinh doanh, cung cấp các sản phẩm dịch vụ cho các nước trong khu vực ASEAN, đồng thời tiếp cận với công nghệ quản trị tiên tiến. Trên thực tế, một số ngân hàng lớn của Việt Nam cũng đã mở văn phòng đại diện tại thị trường các nước ASEAN, nỗ lực mở rộng cơ hội đầu tư ra ngoài lãnh thổ. Xu hướng này sẽ tiếp tục tăng lên khi ACE chính thức đi vào hoạt động", cơ quan này đánh giá.

Ngoài ra, Viện Chiến lược Chính sách cũng cho rằng, tự do hóa đầu tư và dòng vốn sẽ tạo thuận lợi để phát triển thị trường tài chính ở bậc cao hơn.

Sự tự do luân chuyển các dòng vốn đầu tư của AEC sẽ có tác động tích cực đến phát triển hệ thống tài chính của Việt Nam không chỉ theo chiều rộng mà còn theo chiều sâu. Đối với thị trường chứng khoán, sự có mặt của các nhà đầu tư nước ngoài, các quỹ đầu tư chứng khoán, các tập đoàn tài chính lớn sẽ góp phần làm chuyên nghiệp hóa thị trường chứng khoán Việt Nam, từ đó tăng cường kinh nghiệm và nâng cao tiêu chuẩn về quản trị công ty, quản trị rủi ro, kỹ năng phân tích, đầu tư cho các doanh nghiệp trong nước. Sự luân chuyển tự do của các dòng vốn cũng khiến cho quy mô của thị trường tài chính nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng tăng lên đáng kể và trở thành kênh huy động vốn quan trọng của doanh nghiệp, đáp ứng các nhu cầu về vốn để phát triển kinh tế.

Về mặt thách thức, Viện Chiến lược Chính sách cho rằng, do có sự tham gia của các định chế tài chính, các tập đoàn tài chính lớn nên sẽ gia tăng áp lực cạnh tranh cho thị trường tài chính trong nước.

Theo một số khảo sát gần đây, chỉ 30% doanh nghiệp của Việt Nam có nhận thức đầy đủ về AEC để lên kế hoạch nắm bắt cơ hội kinh doanh mới. Do vậy, để có lợi thế trong cạnh tranh, các doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng chiến lược kinh doanh dài hạn và thực hiện quản trị doanh nghiệp theo thông lệ quốc tế.

Ngoài ra, sự gia tăng dòng vốn, đặc biệt từ nước ngoài vào cũng làm gia tăng mối lo về “bong bóng” giá tài sản và ảnh hưởng đến việc điều hành chính sách tiền tệ độc lập. Vì vậy, cần có các biện pháp ứng phó kịp thời để giảm thiểu tác động tiêu cực đối với thị trường tài chính khi dòng vốn đảo chiều đột ngột.

Với một thị trường chung cho toàn khu vực ASEAN, việc nhận diện và giám sát rủi ro hệ thống tài chính cũng là yêu cầu thiết yếu đối với mọi quốc gia, nhất là với các nước đang trong giai đoạn phát triển và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường. Do đó, cần ứng dụng các mô hình phân tích định lượng, cảnh báo sớm, kiểm định rủi ro đối với từng định chế tài chính riêng lẻ cũng như toàn hệ thống tài chính để nâng cao hiệu quả của hoạt động giám sát từ xa, phục vụ tốt hơn cho hoạt động điều hành vĩ mô và ổn định kinh tế.