Học nghề trùng tu để bảo tồn di tích văn hóa

Họ - những cán bộ trong lĩnh vực quản lí di tích, bảo tàng, kiến trúc… đến từ các tỉnh, thành duyên hải miền Trung. Và nay, họ là tập thể đầu tiên của lớp đào tạo nghề trùng tu, bảo tồn di tích văn hóa tại Quảng Nam.

Cùng chuyên gia nghiên cứu Mỹ Sơn

Mặt trời đứng bóng, khu đền Mỹ Sơn huyền thoại thưa dần bước chân của khách vãng lai. Khi ấy, Thánh địa mang đậm dấu ấn của người Chăm hiện lên như một bức tranh sống động với tập hợp của một quần thể kiến trúc độc đáo.

Chỉ riêng dưới chân tháp G, vẫn còn nhóm người đang hí hoáy ghi chép vào tờ giấy khổ lớn. Những nét bút lông, bút chì, bút mực, pha cả những giọt mồ hôi lăn dài trên các bản vẽ với chi chít con số, kí hiệu… Không ai khác, họ chính là những thành viên đang theo học lớp trùng tu và tất cả hội tụ ở Mỹ Sơn từ những ngày giữa tháng 3/2018.

Cố vấn trưởng dự án - cô Roberta truyền đạt kiến thức trùng tu cho các học viên

Có mặt tại địa điểm tập trung muộn nhất, nhóm của Nguyễn Thị Bích Thủy (cán bộ Bảo tàng thị xã Điện Bàn) vừa quay gót trở về từ tháp D1. Cầm trên tay bản vẽ chi tiết một “phần tử” của tập hợp tháp D, nhóm Thủy đang sẵn sàng báo cáo kết quả nghiên cứu. “Mình và 4 thành viên khác tiếp nhận đề tài Nghiên cứu tháp D1. Sau 4 ngày thường trực, nhóm thực hành việc sử dụng công nghệ GIS để vẽ bản đồ, lập cơ sở dữ liệu tháp D1. Với những gì đã tiếp thu, mình dự định sẽ mang kiến thức về thực hiện cho tháp Bằng An. Đây cũng là một công trình kiến trúc cổ của người Chăm duy nhất còn sót lại ở Điện Bàn”, Thủy chia sẻ.

Dưới sự giúp sức trực tiếp từ cô Roberta (cố vấn trưởng dự án, chuyên gia bảo tồn đến từ khoa Kiến trúc - Đại học Bách khoa Milan, Ý), nhóm của Hải Văn Thành (cán bộ đang công tác tại Sở Văn hóa - Thể thao & Du lịch Ninh Thuận) cũng đã lập bản đồ rủi ro, tình trạng hư hỏng và có nguy cơ trở thành phế tích của tháp D4.

Đặc biệt, với cá nhân Thành - một người con đang mang trong mình dòng máu Chăm thì việc có cơ hội nắm bắt kiến thức trùng tu càng thêm phần ý nghĩa. Nhắc đến kiến trúc Chăm, Thành tự hào: “Hai tháp Chăm Hòa Lai và Pô Klong Garai ở Ninh Thuận vừa đón nhận bằng di tích quốc gia đặc biệt năm ngoái. Khi tham gia lớp học, mình tin rằng dưới sự chỉ dẫn của chuyên gia hàng đầu thế giới, tất cả các học viên sẽ được trang bị kĩ thuật trùng tu để về phục vụ cho công tác gìn giữ giá trị di sản vô giá mà người Chăm đã xây dựng ở khắp các địa phương duyên hải miền Trung”.

Các học viên tập trung thảo luận dưới chân tháp cổ

Cùng với nhóm của Hải, Thủy, các thành viên thuộc 5 nhóm khác của lớp học cũng đã có cái nhìn, sự am tường gần như cặn kẽ về thực trạng của Thánh địa Mỹ Sơn.

Để di tích ‘sống’ mãi theo thời gian

Những bài tập mang tính ‘bản lề’ trước khi đi sâu vào thực hành của các nhóm trên chỉ là một phần nằm trong giai đoạn 2 của dự án Trung tâm đào tạo nghề trùng tu di tích và bảo tồn di tích văn hóa tại Quảng Nam” do Chính phủ Italya tài trợ. Với sự phối hợp điều hành, giảng dạy của những “bậc thầy” trong lĩnh vực trùng tu, kiến trúc đến từ Trường đại học Bách khoa Milan.

Những ngày này, cố vấn trưởng dự án- cô Roberta cùng các cộng sự đang lên kế hoạch hướng dẫn cho 36 học viên trực tiếp bắt tay tham gia trùng tu Mỹ Sơn.

Những cán bộ công tác trong lĩnh vực quản lí di tích, bảo tàng đang hy vọng mang kiến thức học được về phục vụ địa phương

Hiện tại, vị cố vấn trưởng đã dành khoảng thời gian hơn 10 năm nghiên cứu Mỹ Sơn vẫn còn tỏ vẻ ngần ngừ khi nhắc tới việc “động chân, động tay” Thánh địa. Cô Roberta lý giải bằng 1 cụm từ rất ngắn gọn: “sợ Mỹ Sơn tổn thương”. “Điều hết sức quan trọng trước khi can thiệp vào trùng tu là phải am hiểu về di tích. Năm 2006, tôi đã đặt chân đến đây và tham gia tư vấn trùng tu 2 tháp G1, G2. Việc di tích có thể sống mãi theo thời gian hay không, phụ thuộc rất lớn vào thái độ của con người trong cách trùng tu”, cô Roberta nói.

Được biết, nhóm tháp G ở Mỹ Sơn đang nằm trong diện “chọn mặt, gửi vàng” để học viên có cơ hội thực hành phương pháp trùng tu do các chuyên gia Ý truyền đạt. Chính bước này sẽ là thước đo đánh giá kết quả của khóa học kéo dài 4 tháng (trong đó 2 tháng học lý thuyết, 2 tháng thực hành).

Trao đổi về chương trình đào tạo, bà Bùi Ý Lan (điều phối viên dự án) cho biết: “Mục tiêu của dự án là đào tạo chuyên sâu nguồn giảng viên, cán bộ kỹ thuật và công nhân trong lĩnh vực trùng tu, bảo tồn di tích văn hóa. Qua đó góp phần nâng cao năng lực bảo tồn, quản lý di sản khảo cổ của Việt Nam. Khóa học sẽ kết thúc vào cuối tháng 5 và chúng tôi tin rằng, với việc được đào tạo bài bản, lớp cán bộ trẻ hôm nay sẽ giúp ích rất nhiều cho công tác trùng tu những di tích văn hóa mang giá trị lịch sử to lớn của đất nước”.