Hàm Yên: Xây làng “tỷ phú”

Tỷ phú nhờ cây cam

Chúng tôi đến huyện Hàm Yên, đúng vào mùa cam đang rộ, màu xanh mướt của cam chanh, xanh đậm của cam sành tràn ngập núi, đồi. Màu của ấm no, sung túc đang bừng trên vùng đất bán sơn địa bao năm nghèo khó.

Được mệnh danh là tỷ phú vùng cam, anh Trình Ngọc Huynh (xã Anh Lâm) - chia sẻ: Quê anh vốn ở Thái Bình, từ năm 1986 trong một lần lên Tuyên Quang, thấy đất rộng, người thưa gia đình anh đã ở lại lập nghiệp. Chỉ với 50 cành cam sành đầu tiên, đến nay, gia đình anh đã có 60 ha diện tích vườn, rừng, trong đó hơn một nửa là cam, đem lại thu nhập hàng tỷ đồng mỗi năm. Năm 2015, dự kiến thu khoảng 3 tỷ đồng. Tuy nhiên, điều khiến anh tự hào không phải là thu nhập tốt, nhà rộng, ôtô sang mà là 4 người con của anh 3 người được học đại học, 1 người học cao đẳng. “Nếu không có cây cam, tôi không thể có điều kiện chăm lo cho các con học hành”, anh Huynh nói.

Theo suy nghĩ của chúng tôi, người vùng xuôi giỏi làm kinh tế, gặp vùng đất màu mỡ này thì chuyện làm giàu cũng không quá khó, kết thúc buổi chuyện trò với anh Huynh, chúng tôi lại rong ruổi về xã Phù Lưu - vùng lõi của cây cam sành huyện Hàm Yên để mục sở thị tại những gia đình bà con dân tộc.

Đến đây, chúng tôi thực sự bất ngờ, người dân Phù Lưu rất giàu. Những chiếc nhà sàn to, đẹp giá trị hàng tỷ đồng nằm dọc theo con đường vào xã. Như lời ví von của vị Phó Chủ tịch huyện Hàm Yên, Phù Lưu là “xã tỷ phú”, khi số lượng gia đình có thu nhập trên 2 tỷ đồng/năm chiếm đến hơn 2/3 số hộ trong xã. Đặc biệt, số xe hơi người dân sở hữu rất nhiều. Theo Chủ tịch xã Mai Hoa Tàm, cứ sau mỗi vụ cam, số ôtô lại tăng thêm hàng chục chiếc.

Bằng tiếng phổ thông chưa sõi, anh Hà Văn Minh - một thanh niên còn rất trẻ người dân tộc Tày, thôn Pắc Cáp - cho hay: Kinh tế của gia đình anh cũng như của bà con trong thôn phụ thuộc chủ yếu vào cây cam. Gia đình anh hiện có 10 ha với khoảng 3.000 gốc cam, trong đó hơn 2.000 gốc đã cho thu hoạch. “Nhà có rồi, xe có rồi, con còn nhỏ, giờ chúng tôi cố gắng làm để dành thôi”, anh Minh thật thà bộc bạch.

Học cách làm giàu chuyên nghiệp

Cam là cây thoát nghèo, cây làm giàu của bà con trên địa bàn huyện Hàm Yên. Tuy nhiên, để cây cam phát triển bền vững, tránh rơi vào tình trạng khủng hoảng đầu ra như những năm 2008- 2009 “cam bán rẻ như cho” luôn là vấn đề đau đáu với những người tâm huyết với cây cam.

Nhận vai trò tiên phong, Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ tổng hợp Phong Lưu, xã Phù Lưu hiện đang đặt những bước đi đầu tiên trong việc phát triển vùng cam bền vững. Chia sẻ về trọng trách khó khăn này, ông Nguyễn Ngọc Quyết - Phó giám đốc HTX - cho hay: Phong Lưu đã bắt đầu thử nghiệm trồng một lô 5 ha cam theo tiêu chuẩn nông sản chất lượng cao VietGrap. Đây sẽ là bước khởi đầu giúp cam Hàm Yên đạt chuẩn chất lượng cao hơn. Việc kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản phẩm được thực hiện rất gắt gao. Hàng năm, HTX đều lấy mẫu gửi đi kiểm tra chất lượng, Trung tâm Cây ăn quả của huyện Hàm Yên cũng tổ chức kiểm tra, chứng nhận cho cả vùng.

Bên cạnh kênh phân phối truyền thống là thị trường miền Nam, HTX đã đưa cam Hàm Yên vào các siêu thị lớn như: Big C, Metro, Fivimart, Coop mark. Năm 2015 là năm thứ 4 cam Hàm Yên vào được các siêu thị. “2 năm đầu rất khó khăn, mỗi chuyến hàng chỉ đạt số lượng 200 - 300kg, HTX đã bị lỗ do số lượng tiêu thụ ít trong khi công cắt và phí vận chuyển cao, còn mất thêm chi phí mua tem, hộp” ông Quyết nhớ lại.

Trả lời câu hỏi vì sao chọn con đường gập ghềnh đưa cam vào siêu thị, ông Quyết chia sẻ: Cam đưa vào siêu thị khó hơn rất nhiều so với bán buôn thông thường trong khi giá bán chỉ bằng và nhỉnh hơn một chút. Tuy nhiên, về lâu dài, việc bán vào siêu thị sẽ giúp cam Hàm Yên được người tiêu dùng tin tưởng, tốt hơn cho việc xây dựng thương hiệu. Việc liên kết với các siêu thị cũng sẽ giúp HTX có thị trường ổn định hơn. Đó chính là con đường làm giàu chuyên nghiệp.