Hà Nội chủ động phát triển sản phẩm công nghiệp hỗ trợ

CôngThương -

CNHT phát triển tự phát, chưa có định hướng

Công nghiệp hỗ trợ (CNHT) của Hà Nội đã hình thành và phát triển trên 20 năm ở hầu khắp các ngành sản xuất. Tuy nhiên, sự phát triển này mang tính tự phát, manh mún, xuất phát từ nhu cầu sản xuất của từng nhóm doanh nghiệp chứ chưa có định hướng chiến lực tập trung vào một số ngành trọng điểm để phát triển. Đây là thách thức lớn đối với sự phát triển CNHT Hà Nội.

Chỉ tính riêng ngành ô tô, xe máy là ngành có điều kiện phát triển công nghiệp hỗ trợ tốt nhất do thị trường lớn, nhưng tỷ trọng doanh thu cũng chỉ chiếm 26% ngành CNHT thành phố; ngành điện tử- tin học còn thấp hơn chỉ chiếm 10%. Ngành cơ khí chế tạo là nhóm ngành có nhiều loại sản phẩm nhấtvà nhiều phân nhóm khác nhau như: nhóm ngành điện (gồm cả thiết bị và khí cụ điện), vật tư ngành cơ khí, phụ tùng linh kiện cho ngành cơ khí… nhưng cũng chỉ chiếm 29,16% doanh thu CNHT.

Đặc biệt, nhóm CNHT cho ngành dệt may- da giày chiếm  tỷ trọng tương đối thấp trong ngành CNHT do không được khuyến khích phát triển trên địa bàn Hà Nội sau năm 2020. Tuy nhiên, nhóm ngành này cũng có một số doanh nghiệp lớn. Đã có doanh nghiệp bước đầu chuyên sâu về phụ liệu ngành may như dệt nhãn mác của Cty Giang Nguyên, làm mex áo của HTX Thành Công, dệt chun quần của Cty Vân Nam nhưng số các doanh nghiệp này còn ít. Ngoài ra, còn một số doanh nghiệp như Việt Hàn, Thanh Bình, An Trung, Bảo Sơn,… chuyên doanh trong các lĩnh vực in, tẩy, hấp nhuộm, hoàn tất vải,…

Theo bà Trịnh Thị Ngân- Trưởng phòng quản lý công nghiệp Sở Công Thương Hà Nội, thời gian qua, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực CNHT đã có sự gia tăng đáng kể. Một số doanh nghiệp Hà Nội đã chủ động đầu tư vào công nghệ để sản xuất sản phẩm CNHT. Nhờ đó, trình độ công nghệ được cải thiện. Một số sản phẩm CNHT có khả năng cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu (như sản phẩm của Cty CP dụng cụ cơ khí xuất khẩu, Cty CP nhựa Hà Nội, Cty CP kim khí Thăng Long, Cty CP xích líp Đông Anh…). Các sản phẩm CNHT bắt đầu được hình thành, mặc dù quy mô chưa đáng kể. Hiện, đã có một số ít DN của Hà Nội bứt ra khỏi sự trì trệ bằng cách đầu tư thiết bị, nâng cao quy mô Các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nước ngoài đã chú ý đến việc tìm kiếm nhà cung cấp và đặt hàng đối với sản phẩm CNHT. Một số doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đã trở thành những nhà cung cấp cho các công ty đa quốc gia trên thế giới.

Hiện các DN tham gia vào CNHT chỉ chiếm khoảng 25% tổng giá trị sản xuất công nghiệp trên địa bàn Hà Nội. Theo các chuyên gia thì trình độ công nghệ của đa số doanh nghiệp CNHT Hà Nội đang phổ biến ở mức trung bình. Chỉ có khoảng 20% số doanh nghiệp (chủ yếu là doanh nghiệp FDI, có trình độ công nghệ tiên tiến tương đương các nước trong khu vực. C¸c DN nhµ n­íc ®Þa ph­¬ng vµ c¸c DN d©n doanh công nghệ gia công còn lạc hậu, công suất thấp, giá thành cao, chất lượng không ổn định… Khu vực đầu tư nước ngoài có công nghệ gia công tiên tiến hơn, tuy nhiên năng lực hầu như cũng chỉ đủ phục vụ cho nhu cầu nội bộ của công ty mẹ. Sản phẩm CNHT hiện chủ yếu phục vụ cho tiêu thụ nội địa (đáp ứng khoảng 10% nhu cầu), xuất khẩu còn gặp nhiều khó khăn do chưa có kênh tiếp cận thị trường hoặc chưa đảm bảo quy mô công suất sản xuất kinh tế.

Năng lực cạnh tranh của các cơ sở sản xuất CNHT còn thấp, thiếu sự phối kết hợp, phân giao chuyên môn hóa giữa các cơ sở sản xuất hỗ trợ và hầu như thiếu hẳn sự phối hợp, phân giao sản xuất, liên kết giữa nhà sản xuất chính với các nhà thầu phụ, giữa các nhà thầu phụ với nhau, giữa các doanh nghiệp FDI với các doanh nghiệp nội địa. Đáng chú ý, việc thiếu nguồn nhân lực có trình độ cao đang khiến cho ngành CNHT Việt Nam gặp nhiều bất lợi.

Đẩy mạnh phát triển CNHT, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu

UBND TP Hà Nội vừa ban hành Chương trình số 77/CTr-UBND về phát triển sản phẩm công nghiệp hỗ trợ (SPHT) trên địa bàn giai đoạn 2011-2015. Mục tiêu của Chương trình là đáp ứng tốt hơn về số lượng và chất lượng nhu cầu cung cấp vật tư, nguyên liệu, phụ tùng, linh kiện cho sản xuất công nghiệp của thành phố và cả nước; góp phần giảm nhập siêu và tham gia xuất khẩu.

Theo đó, Hà Nội sẽ từng bước sản xuất sản phẩm chất lượng cao để thúc đẩy một số ngành có thế mạnh như lắp ráp ô tô, cơ khí chế tạo, điện-điện tử theo hướng tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất, cung ứng linh, phụ kiện của khu vực và thế giới.

Những giải pháp chính để triển khai chương trình gồm: xây dựng cơ chế khuyến khích phát triển sản phẩm hỗ trợ; tạo điều kiện cho việc đầu tư dự án xây dựng khu công nghiệp hỗ trợ nam Hà Nội, Trung tâm nguyên phụ liệu dệt may-da giày; tổ chức hội thảo, thúc đẩy giao thương giữa các doanh nghiệp; khuyến khích doanh nghiệp vừa và nhỏ mua bản quyền chuyển giao công nghệ, thực hiện chiến lược sản xuất sạch; khuyến khích các đơn vị áp dụng hệ thống ISO…

Với mục tiêu đáp ứng ngày càng tốt hơn cả về số lượng và chất lượng các nhu cầu cung cấp vật tư nguyên liệu phụ tùng linh kiện cho sản xuất công nghiệp thành phố và công nghiệp cả nước, góp phần giảm nhập siêu và tham gia xuất khẩu, thời gian tới, Hà Nội chủ trương thúc đẩy một số ngành sản xuất gốc có thế mạnh của Hà Nội như: cơ khí chế tạo, lắp ráp ô tô, điện tử tin học…, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, tạo giá trị gia tăng cao cho sản xuất công nghiệp. Xây dựng ngành CNHT cho công nghiệp điện tử theo xu hướng tham gia vào chuỗi sản xuất và cung ứng linh phụ kiện của thế giới và khu vực… Từng bước tham gia xuất khẩu một số linh kiện, phụ tùng, hàn thiện cơ bản các tiêu chuẩn linh phụ kiện cho ô tô sản xuất tại Việt Nam phù hợp với tiêu chuẩn chung của khu vực và ASEAN vào năm 2015 phù hợp với mục tiêu phát triển ngành CNHT cả nước.

Riêng đối với CNHT cho ngành dệt may, đây là ngành Hà Nội không ưu tiên phát triển sau năm 2020. Tuy nhiên giai đoạn 2010-2015, ngành dệt may vẫn được coi là ngành mang lại kim ngạch xuất khẩu cao cho Hà Nội, nên việc sớm hình thành trung tâm cung cấp nguyên phụ liệu cho ngành dệt may - da giày tại Hà Nội cũng là vấn đề cần được ưu tiên.

Theo bà Ngân, để ngành CNHT Hà Nội phát triển đúng định hướng, Hà Nội cần xây dựng cơ chế khuyến khích phát triển một số sản phẩm CNHT trên địa bàn Thành phố. Tạo điều kiện hỗ trợ giải quyết các thủ tục hành chính cho chủ đầu tư triển khai dự án xây dựng KCN Hỗ trợ Nam Hà Nội, Trung tâm nguyên phụ liệu dệt may - da giày đúng tiến độ và đạt hiệu quả. Hỗ trợ kinh phí dựa trên các quy định của Thành phố  và quy chế quỹ xúc tiến thương mại để các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm CNHT tham gia các hội chợ triển lãm, khảo sát thị trường, xúc tiến thương mại trong và ngoài nước, xây dựng thương hiệu… giúp các nhà sản xuất tiếp cận được nhà nhập khẩu, tiếp cận được với công nghệ hiện đại, tiến tới kêu gọi đầu tư vào CNHT, tham gia vào việc giảm nhập khẩu nguyên phụ liệu.

Chất lượng nguồn nhân lực đang là điểm yếu của ngành CNHT Hà Nội. Thời gian tới, Hà Nội sẽ tổ chức các lớp đào tạo về các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp CNHT, tập trung vào đào tạo nguồn nhân lực và áp dụng hệ thống quản lý tiên tiến. Bên cạnh đó, Hà Nội cũng tăng cường tổ chức các hội nghị giao thương, hội thảo giữa các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp sản phẩm và các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp, các nhà cung cấp linh kiện, chi tiết theo từng lĩnh vực, nhóm ngành, các cơ quan nghiên cứu liên quan đến hoạt động sản xuất công nghiệp trên địa bàn.

Kim Liên