Gỡ dần gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp

Theo chuyên gia kinh tế TS. Đặng Quang Vinh, thời gian qua, Chính phủ đã ban hành hàng loạt chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong kinh doanh như Nghị quyết 19, Luật Đầu tư 2014, Luật Doanh nghiệp 2014, Nghị quyết 35... Tuy nhiên, vẫn còn khoảng trống trong chính sách. Việc tổ chức thực thi pháp luật kinh doanh và giải pháp cải cách hiện hành có hiệu quả thấp, dẫn đến tình trạng phát sinh chi phí cho doanh nghiệp và gây lãng phí nguồn nhân lực của Nhà nước. Đơn cử, mỗi lần cập nhật phần mềm thuế, doanh nghiệp mất 5 triệu đồng. Chi phí lao động cũng là thách thức không nhỏ đối với các doanh nghiệp khi lương tối thiểu tăng liên tục tăng và tốc độ tăng nhanh hơn nhiều so với tốc độ tăng năng suất lao động.

Đặc biệt, liên quan đến chi phí hải quan và logistic, chi phí vận tải đường bộ, đặc biệt đường BOT ngày càng “leo thang”. Một trong những nguyên nhân dẫn đến bất cập này là do các dự án BOT giao thông có chi phí đầu tư rất lớn, nhất là chi phí lãi vay. Nghị định 15/2015/NĐ-CP cho phép doanh nghiệp có dự án BOT vay vốn quá nhiều (đến 90%) và không buộc đấu thầu chọn nhà thầu thi công. Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Tài chính cho phép doanh nghiệp BOT lãi 11% trên tổng dự toán đầu tư khi chưa có kết quả quyết toán và kiểm toán công trình. Trong khi đó ông Đậu Anh Tuấn- Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)- cho biết, so với các nước thì doanh nghiệp Việt Nam chịu nhiều chi phí cao, ví dụ như chi phí vay vốn từ 7% đến 9%/năm trong khi các nước chỉ 2-4%/năm, chi phí đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, phí công đoàn cao, chiếm 32.5 % trong khi các nước là 12 – 17%...

Chính phủ đã xác định năm 2017 phải là năm giảm chi phí cho doanh nghiệp. Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia kiến nghị, để giảm chi phí cho doanh nghiệp, cần tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh, tiếp tục nâng cao chất lượng thể chế pháp luật kinh doanh bảo đảm đồng bộ, nhất quán, minh bạch và ổn định. Đặc biệt, việc cắt giảm gần 2.000 điều kiện kinh doanh theo đề xuất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư là việc không thể đừng được nữa khi đây chính là thước đo sự chuyển động của các bộ ngành trong việc thể hiện quyết tâm hành động của Chính phủ.

Nhiều chuyên gia đề xuất, cần có bộ máy độc lập về kiểm soát chất lượng thể chế kinh doanh và giám sát trách nhiệm thi hành pháp luật của bộ, ngành và địa phương. Riêng về chính sách thuế, cần bảo đảm ổn định chính sách, cam kết không thay đổi quy định tính thuế ít nhất trong 3 năm, mỗi lần thay đổi quy định thuế phải báo trước ít nhất 3 tháng. Chính phủ thành lập nhóm đặc trách về thuế để tiếp nhận khiếu nại của doanh nghiệp về thuế. Đại diện cho tiếng nói của doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, cần phải có rà soát đánh giá thực tế các loại phí doanh nghiệp phải chịu, không chỉ từ văn bản mà từ thực tế và có sự so sánh giữa các năm. Cùng với đó, rà soát thủ tục hành chính, đổi mới cách thức kiểm tra từ tiền kiểm thành hậu kiểm, giảm độc quyền trong xác nhận và kiểm tra chuyên ngành...

Tuy nhiên, như nhìn nhận của ông Đặng Huy Đông- Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, chính doanh nghiệp là đối tượng của các điều kiện kinh doanh cần “tự cứu mình” trước khi nhận được sự phản hồi của các bộ ngành. Ông Đông cho rằng, các doanh nghiệp nên chủ động, thậm chí là cần dũng cảm phản hồi các chính sách tới các bộ hữu quan để rút ngắn thời gian sửa đổi.