Giảm thời gian thông quan hàng hóa tối đa cho doanh nghiệp

Hội thảo thực hiện Nghị quyết 19 của Chính phủ về cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động quản lý, kiểm tra đối với hàng hóa xuất nhập khẩu

Giảm thời gian thông quan hàng hóa

Theo đánh giá của CIEM, một trong những nội dung trọng tâm, xuyên suốt của các Nghị quyết 19 là vấn đề thủ tục hải quan, cải cách toàn diện các quy định quản lý và kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu nhằm cải thiện chỉ số thương mại qua biên giới của Việt Nam.

Giảm thời gian thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu là một trong những yêu cầu Nghị quyết 19 đặt ra và các Bộ ngành đã thực hiện được (trừ hàng hóa phải kiểm dịch động vật). Mục tiêu đặt ra là thời gian thông quan hàng hóa xuống còn 90 giờ (hàng nhập khẩu) và 70 giờ (hàng xuất khẩu). Khí dầu mỏ dạng hóa lỏng (LPG - thường gọi là gas) là mặt hàng thuộc trách nhiệm quản lý chuyên ngành của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Ông Nguyễn Hoàng Linh - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng, thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) cho biết, thời gian thông quan đối với hàng hóa thuộc danh mục do Bộ KHCN quản lý trung bình 1 lô hàng ở giai đoạn 2012- 2015 là 23 ngày, giai đoạn 2015-2016 là 13 ngày và giai đoạn 2017 đến nay là 1 ngày.

Bộ KH-CN cũng đã ban hành Thông tư 07 có hiệu lực từ ngày 1/10/2017 chính thức áp dụng cơ chế hậu kiểm cho 96% lô hàng (93% nếu tính theo mã HS) và kéo giảm thời gian thông quan xuống còn 1 ngày. Nếu so với các nước trong khu vực ASEAN 4 (4 nước phát triển nhất ASEAN gồm Singapore, Thái Lan, Philippines, Malaysia) là 90 giờ thì thời gian thông quan của Việt Nam, tính riêng nhóm hàng hóa do Bộ KH-CN quản lý là ngắn nhất.

Với quyết tâm của Chính phủ, sự vào cuộc của các Bộ, ngành, địa phương và hiệp hội ngành hàng, môi trường kinh doanh, năng lực cạnh tranh quốc gia của Việt Nam đã được cải thiện đáng kể. Cụ thể, năm 2017 chỉ số năng lực cạnh tranh quốc gia của Việt Nam tăng 5 bậc so với năm 2016 (từ 60/138 lên vị trí 55/137 nền kinh tế), chỉ số môi trường kinh doanh tăng 14 bậc (từ 82 lên 68/190 nền kinh tế) chỉ số đổi mới sáng tạo tăng 12 bậc… đó là những thứ hạng cao nhất mà Việt Nam đạt được cho tới nay.

Sự vào cuộc quyết liệt của nhiều Bộ ngành liên quan

Theo đánh giá của chuyên gia dự án USIAD GIG, qua việc thực hiện Nghị quyết 19, nhiều vấn đề được giao cho các Bộ, ngành đã có sự chuyển biến tích cực. Điển hình như mục tiêu giảm thời gian thông quan hàng hóa còn 70 giờ đối với hàng xuất khẩu và 90 giờ với hàng nhập khẩu cơ bản đạt được, trừ thời gian thực hiện thủ tục kiểm dịch động vật. Hệ thống hải quan điện tử đã cơ bản hoàn thành và vận hành hiệu quả, được cộng đồng DN ghi nhận, đánh giá cao. Thủ tục xét miễn thuế đã được bãi bỏ, thủ tục xác nhận hàng hóa qua khu vực giám sát hải quan đã được điện tử hóa.

Tuy nhiên, bên cạnh những cải thiện tích cực thì vấn đề thủ tục hải quan và quản lý, kiểm tra chuyên ngành vẫn còn nhiều vấn đề cần được cải thiện. Cụ thể theo kiến nghị của nhiều DN thủ tục cấp giấy chứng nhận y tế theo Thông tư số 52/2015/TT- BYT của Bộ Y tế quy định việc kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm đối với thực phẩm nhập khẩu và hồ sơ, thủ tục cấp giấy chứng nhận đối với thực phẩm xuất khẩu thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế. Theo đó, quy định thời gian cấp giấy chứng nhận y tế đối với thực phẩm xuất khẩu là 2 tuần, tuy nhiên trên thực tế DN phải mất từ 3 - 4 tuần mới xin được giấy chứng nhận này. Thêm vào đó, mỗi giấy chứng nhận y tế chỉ được sử dụng cho từng lô hàng cụ thể, điều này làm mất rất nhiều thời gian và phát sinh hàng tỷ đồng chi phí xét nghiệm cho DN mỗi năm.

Vì thế các DN đề xuất, Bộ Y tế có sự điều chỉnh theo hướng đơn giản hóa thủ tục. Cụ thể, đối với các lô hàng hóa của cùng một nhà máy, cùng một chủng loại chỉ phải kiểm nghiệm để cấp chứng nhận một lần. Giấy chứng nhận y tế cũng có thể được cấp cho nhiều lô hàng khác nhau theo yêu cầu của nước nhập khẩu dựa trên một phiếu kiểm nghiệm chung. Có như vậy mới giúp DN tiết kiệm được thời gian, chi phí kiểm nghiệm không cần thiết và đẩy nhanh quy trình xuất khẩu hàng hóa.

Hay việc vận hành cơ chế hải quan một cửa quốc gia, kết nối Tổng cục Hải quan với các Bộ ngành chưa mang lại hiệu quả như kỳ vọng khi số thủ tục thực hiện qua cơ chế một cửa quốc gia còn rất nhỏ so với tổng số các thủ tục mà DN đang phải thực hiện. Đa số các cơ quan, đơn vị đều mới áp dụng điện tử một phần, vừa thực hiện thủ tục điện tử, vừa yêu cầu phải nộp hồ sơ giấy...

Nhìn chung, để đảm bảo việc triển khai thực hiện Nghị quyết 19 trong những năm tiếp theo đạt được hiệu quả cải thiện môi trường kinh doanh, đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu, cần tạo sự chuyển đổi mãnh mẽ về cách thức quản lý nhà nước từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn liền với nguyên tắc quản lý rủi ro, đánh giá đúng mức độ tuân thủ pháp luật của các DN, tổ chức. Theo đó, phải xóa bỏ căn bản tình trạng một mặt hàng chịu sự quản lý, kiểm tra chuyên ngành của nhiều cơ quan. Đồng thời phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, giám sát hàng hóa; nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống một cửa quốc gia, đảm bảo kết nối thông tin thống nhất giữa các cơ quan quản lý, đơn vị kiểm tra chuyên ngành và các đơn vị liên quan.