Dưỡng thu thay vì tận thu, hành thu!

Đại biểu Lê Minh Chuẩn: Cần điều chỉnh chính sách thuế và phí theo hướng chuyển từ tận thu sang nuôi dưỡng nguồn thu.

Đưa ra giải pháp, nhiều đại biểu cho rằng, cần thay đổi chính sách thuế và phí hiện hành theo hướng thay cho việc tận thu, hành thu doanh nghiệp sang nuôi dưỡng nguồn thu.

Doanh nghiệp làm ra 10 đồng, nộp thuế gần 4 đồng

Nêu vấn đề, đại biểu Quốc hội đoàn Nam Định Trần Quang Chiểu nhận định, thu ngân sách Nhà nước còn tồn tại rất cơ bản cần phân tích và đánh giá một cách nghiêm túc để trả lời hai câu hỏi. Thứ nhất, tại sao tăng trưởng kinh tế đạt nhưng thu ở cả ba khối doanh nghiệp nhà nước, đầu tư nước ngoài (FDI) và ngoài quốc doanh đều không đạt?. Thứ hai, vì sao mức huy động từ thuế, phí/GDP nhiều năm không đạt chỉ tiêu, thậm chí có năm rất thấp? Và, tồn tại trên thuộc về công tác chỉ đạo thực hiện hay thuộc về chính sách tài khóa, mà trực tiếp là chính sách thu về tài chính?, trong khi, cả hệ thống chính trị từ Trung ương xuống tỉnh, huyện, xã đều vào cuộc một cách thường xuyên, quyết liệt.

Từ số liệu trong Báo cáo của Chính phủ, đại biểu Lê Minh Chuẩn (Quảng Ninh) nói, dự kiến cuối năm 2017, con số nợ công khoảng 3,13 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 62,6% GDP và dự kiến tiếp tục tăng lên ở mức 63,9% GDP vào cuối năm 2018. Trong đó, dư nợ Chính phủ khoảng 2,59 triệu tỷ đồng, tương đương 51,8% GDP, và dư nợ nước ngoài của quốc gia khoảng 45,2% GDP.

“Như vậy, nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài của quốc gia năm 2017 tiếp tục tăng lên so với năm trước, trong khi đó, thu ngân sách 9 tháng năm 2017 mới đạt 69,5% dự toán, trong đó thu từ khu vực doanh nghiệp nhà nước đạt 60,1% dự toán; thu từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh đạt 66,3% dự toán; thu từ khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt 60,1% dự toán” – đại biểu nói và đánh giá, hầu hết đều rất thấp so với cùng kỳ những năm trước.

“Từ thực trạng thu không đủ chi nên chúng ta đã tính đến giải pháp tăng thu thông qua tăng mức thuế và phí cao. Tuy nhiên, hệ quả của giải pháp này lại làm hạn chế việc đầu tư phát triển và giảm hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp” – đại biểu Lê Minh Chuẩn nói và tính toán, có những lĩnh vực doanh nghiệp phải chịu từ 12 đến 15 loại thuế và phí, dẫn đến giảm sự đóng góp cho ngân sách nhà nước.

Cũng theo đại biểu tỉnh Quảng Ninh, nếu xem xét một cách tổng thể có thể thấy, Việt Nam là một trong những nước có nguồn thu từ người dân tính trên tổng thu nhập của xã hội rất cao so với các nước cùng có mức thu nhập và trình độ phát triển.

“Nếu tính tỷ lệ thu ngân sách/GDP thì Việt Nam đang đứng thứ ba, sau Nhật Bản và Trung Quốc trong khu vực” – đại biểu Chuẩn đưa số liệu thống kê của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) công bố vào tháng 4/2017.

Trong khi đó, số liệu thống kê của Ngân hàng thế giới (WB) cho thấy, tỷ lệ huy động thuế, phí của Việt Nam hiện nay ở mức bình quân khoảng 20%, cao hơn so với Thái Lan (16,1%), Philippin (13,5%), Idonesia (12,4%) và Malaysia (14,3%).

“So với thu nhập bình quân đầu người chỉ ở mức trung bình của khu vực nhưng tỷ lệ thu cao hơn đang khiến mỗi người dân Việt Nam phải gánh chịu khoản thuế và phí trên GDP gấp 1,4 đến 3 lần so với các nước khác” – đại biểu Chuẩn tính toán và bổ sung, với doanh nghiệp, tỷ lệ huy động thuế, phí đối lên tới 39,4% lợi nhuận, tức là làm 10 đồng nộp thuế gần 4 đồng.

Dưỡng thu để có nguồn thu ổn định, lâu dài

Từ những phân tích trên, các đại biểu Quốc hội cho rằng, nên xem xét lại chính sách thuế và phí hiện hành theo hướng chuyển từ việc tận thu, thậm chí là “hành thu” sang nuôi dưỡng nguồn thu để làm mục tiêu quyết định cho sự ổn định và phát triển nguồn thu, tạo lập môi trường thuận lợi, thúc đẩy sản xuất kinh doanh.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, phí, hải quan, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất, tăng thu ngân sách.

Ngoài ra, “nuôi dưỡng nguồn thu càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh Việt Nam đã ký nhiều hiệp định thương mại tự do, nhiều hiệp định lớn bắt đầu vào giai đoạn thực thi và các quy định cam kết hội nhập kinh tế quốc tế”- đại biểu Lê Minh Chuẩn nói và nhấn mạnh thêm, khi doanh nghiệp Việt Nam phải cạnh tranh công bằng với doanh nghiệp nước ngoài thì rất cần có trang bị các “lá chắn” về mặt pháp lý để tự bảo vệ mình, đủ tự tin bước vào môi trường cạnh tranh mới.

Tán thành quan điểm này, đại biểu Trần Quang Chiểu chỉ rõ, hiện nay và giai đoạn tới, một số chính sách thuế, phí không còn phù hợp, làm mất đi nguyên tắc quan trọng nhất- tính trung lập của thuế và làm phân tán nguồn lực nhà nước, làm giảm thu ngân sách nhà nước.

Do đó, đại biểu khuyến nghị môt số giải pháp, trong đó, có giải pháp mở rộng diện đối tượng chịu thuế đối với thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, thuế tài nguyên, thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp và đặc biệt là các khoản thu từ đất đai; sửa đổi chế độ ưu đãi với hàng hóa chịu thuế giá trị gia tăng theo hướng giảm các đối tượng không chịu thuế và đối tượng chịu thuế suất 5% và tiến tới đưa về một mức thuế suất thay vì ba mức như hiện nay; bỏ chế độ ưu đãi theo đối tượng là dự án cụ thể và ưu đãi theo quy mô của dự án; sửa đổi giá tính thuế đối với một số sắc thuế để chống thất thu cho ngân sách nhà nước như thuế tài nguyên; điều chỉnh thuế suất, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số hàng hóa dịch vụ có lợi nhuận cao, Nhà nước không khuyến khích tiêu dùng hoặc Nhà nước định hướng tiêu dùng; rà soát, bãi bỏ ngay các quỹ tài chính ngoài ngân sách hình thành như một khoản thuế đặc biệt và thu ngay quỹ này về ngân sách nhà nước để quản lý và nghiên cứu trình Quốc hội sớm ban hành Luật Thuế tài sản.