Dự án Luật Quản lý, sử dụng tài sản công: Cập nhật nhiều chế tài mới

Lãnh đạo Cục Quản lý công sản cho biết, lần đầu tiên, Hiến pháp năm 2013 đã ghi nhận tài sản công tại điều 53: "Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý". Việc xây dựng Luật này nhằm thể chế hóa các nguyên tắc về tài sản công được hiến định, đồng thời tạo ra hành lang pháp lý để quản lý chặt chẽ, sử dụng tiết kiệm tài sản công; ngăn chặn, đẩy lùi thất thoát, lãng phí, tham nhũng và những hành vi khác xâm phạm tài sản công; khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công hợp lý, hiệu quả góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tái cơ cấu ngân sách nhà nước. Một mục tiêu quan trọng khác là từng bước chuyên môn hóa, chuyên nghiệp hóa công tác quản lý tài sản công, phát triển dịch vụ về tài sản công theo cơ chế thị trường trên cơ sở đảm bảo quyền sở hữu toàn dân về tài sản.

Đại diện Bộ Tài chính cho biết, lĩnh vực sử dụng quản lý tài sản công thời gian qua nổi lên nhiều vấn đề được xã hội quan tâm. Bên cạnh các mục tiêu nói trên nhằm bảo đảm việc quản lý, sử dụng tài sản công đúng mục đích, đúng đối tượng, dự thảo Luật được trình ra Quốc hội lần này đựa trên việc tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội, các cơ quan chức năng đã đưa vào nhiều quy định mới nhằm tăng tính khả thi của Luật.

Theo đó dự thảo Luật quy định nội dung cấm sử dụng xe ô tô và các tài sản khác do các tổ chức, cá nhân biếu, tặng cho không đúng tiêu chuẩn, định mức, chế độ; cấm cơ quan quản lý cấp trên giao tài sản cho cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp dưới không phù hợp với nhu cầu, tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công.

Về phương thức hình thành tài sản công, dự thảo Luật quy định một số phương thức hình thành tài sản đã được thí điểm có kết quả trong thời gian vừa qua hoặc được một số nước áp dụng thành công bao gồm: Khoán kinh phí sử dụng tài sản (đặc biệt là đối với xe ô tô công, trang thiết bị), mua sắm tài sản theo phương thức tập trung, đầu tư xây dựng trụ sở làm việc theo hình thức đối tác công - tư. Đây là các phương thức hình thành, quản lý tài sản công tiên tiến, phù hợp với cơ chế thị trường, được nhiều quốc gia áp dụng có hiệu quả, góp phần tiết kiệm chi phí đầu tư, sử dụng tài sản cũng như tính kiểm soát được của hệ thống.

Đặc biệt, dự án Luật đã đưa vào các nội dung liên quan đến vấn đề giám sát của cộng đồng tài sản công, xử lý vi phạm trong quản lý, sử dụng tài sản công. Việc giám sát của cộng đồng được thực hiện theo 4 hình thức: nghiên cứu, xem xét văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; tổ chức đoàn giám sát; tham gia giám sát với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền; giám sát thông qua hoạt động của Ban thanh tra nhân dân được thành lập ở cấp xã.

Liên quan đến việc khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công tại đơn vị sự nghiệp công lập, một điểm mới rất đáng chú ý của dự thảo Luật là tiếp tục cho phép các đơn vị sự nghiệp có khả năng xã hội hóa được sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh dịch vụ, cho thuê, liên doanh, liên kết như Luật quản lý, sử dụng tài sản nhà nước hiện hành nhưng không quy định đơn vị phải làm thủ tục để xác định giá trị tài sản để giao cho đơn vị quản lý theo cơ chế giao vốn cho doanh nghiệp như hiện nay mà tất cả các đơn vị sự nghiệp công lập đều có quyền khai thác tài sản công khi đủ các điều kiện theo quy định.

Riêng đối với đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư thì được quyền tự chủ cao hơn về tài sản so với các đơn vị khác. Đây cũng là tiền đề để các đơn vị sự nghiệp công lập dần tiến tới tự chủ, giảm sự bao cấp của Nhà nước đối với đơn vị sự nghiệp công lập. Tuy nhiên để bảo đảm sự kiểm soát của Nhà nước đối với việc sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh dịch vụ, cho thuê, liên doanh, liên kết, dự thảo quy định các yêu cầu: Không làm ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ do Nhà nước giao; không làm mất quyền sở hữu về tài sản của Nhà nước; bảo toàn và phát triển vốn, tài sản Nhà nước giao; sử dụng tài sản đúng mục đích đầu tư xây dựng, mua sắm; phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị; phát huy công suất và hiệu quả sử dụng tài sản; tính đủ khấu hao tài sản cố định, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về thuế, phí, lệ phí và các nghĩa vụ tài chính khác với Nhà nước theo quy định của pháp luật. Tiền thu được từ hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ, cho thuê, liên doanh, liên kết phải được hạch toán riêng theo quy định của pháp luật về kế toán và được quản lý, sử dụng theo cơ chế tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập.