Động lực của cải cách hành chính

Rà soát điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan trong bộ máy hành chính nhà nước; đẩy mạnh phân quyền, phân cấp; chuyển bớt một số nhiệm vụ Nhà nước không nhất thiết phải thực hiện cho xã hội; tiếp tục cải cách thủ tục hành chính… - là những nhiệm vụ quan trọng được đề ra trong Nghị quyết của Quốc hội.

Triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ trên rất quan trọng để cải cách bộ máy hành chính nhà nước. Tuy nhiên, quan trọng không kém lại là những cải cách làm thay đổi động lực. Nếu động lực không thay đổi, mọi chuyện vẫn sẽ rất khó khăn. Hội chứng “đá ném ao bèo” hoàn toàn có thể xảy ra. Có ném đá bao nhiêu thì bèo cũng sẽ phủ kín trở lại. Chính vì vậy, vấn đề mà Quốc hội cần quan tâm nhất là động lực phục vụ dân được thiết kế như thế nào.

Cần nhìn thẳng vào thực trạng. Động lực phục vụ dân có vẻ chưa được lớn. Nguyên nhân là vì bộ máy hành chính - công vụ ít phụ thuộc vào dân. Từ chuyện đề bạt, bổ nhiệm đến việc tăng lương, khen thưởng…, người dân gần như chẳng có thể có ý kiến gì. Trước đây, Đảng ta đã có chủ trương thí điểm việc dân bầu trực tiếp chủ tịch xã. Nếu chủ trương này được triển khai thì người đứng đầu bộ máy hành chính ở cơ sở sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào dân. Để được dân bầu và bầu lại, thì không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải tận tụy với dân.

Trong việc tạo ra động lực phục vụ dân, đo đếm sự hài lòng của người dân để khen thưởng, bổ nhiệm cũng rất quan trọng. Việc đo đếm sự hài lòng của người dân trong thời đại công nghệ thông tin và truyền thông hiện đại ngày nay là rất dễ dàng. Nếu để máy tính với màn hình cảm ứng ở tất cả các cơ quan cung cấp dịch vụ công, thì chúng ta sẽ đo đếm được sự hài lòng của người dân trong từng giây, từng phút và đối với từng công chức. Một số địa phương như TP.Hồ Chí Minh, Đồng Tháp… đã tích cực thúc đẩy việc đo đếm sự hài lòng của người dân để cải cách hành chính. Vấn đề là Quốc hội cần sớm thể chế hóa hoạt động này thành đòi hỏi bắt buộc của pháp luật đối với tất cả các cơ quan công quyền.

Ngoài ra, sự thiếu hụt về tính chuyên nghiệp trong việc phục vụ người dân cũng đang là vấn đề lớn. Theo một số tính toán, thì có đến 30% công chức chỉ làm được mỗi một việc là “sớm cắp ô đi, tối cắp về”. Việc chúng ta trả lương dễ dãi và vô tận chỉ cho mỗi một hành vi “cắp ô” ảnh hưởng tiêu cực đến bầu không khí làm việc và kỷ luật công vụ. Đo đếm hiệu quả để thưởng phạt công minh rất quan trọng để tạo ra áp lực phải nâng cao trình độ ở đây.

Ngoài ra, xác lập chế độ trách nhiệm trước thủ trưởng cũng là vấn đề được đề cập liên tục thời gian gần đây. Khi cấp trên phải phụ thuộc vào lá phiếu của cấp dưới để được bổ nhiệm, họ khó có thể áp đặt kỷ luật và đòi hỏi về hiệu quả công việc. Cần hiểu rộng hơn, tín nhiệm là công cụ để áp đặt chế độ trách nhiệm chính trị, chứ không phải là công cụ để áp đặt chế độ trách nhiệm hành chính.

Trong bối cảnh còn nhiều điều cần bàn tới vấn đề tạo động lực, không nói lời khích lệ đối với việc đi đầu trong cải cách hành chính của Bộ Công Thương thì quả là khiếm khuyết. Dũng cảm đương đầu với những “cú vấp”, để rồi đứng dậy mạnh mẽ - đó cũng là một cách tạo động lực. Thêm vào đó, việc chuẩn chỉ lại bộ máy, cắt giảm hàng trăm điều kiện kinh doanh khiến doanh nghiệp, người dân nhìn thấy sự “hồi sinh” tích cực của uy tín và vị thế, đưa Công Thương phát triển mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế đất nước…