Định hướng mới cho phát triển thương mại trong nước

Hội thảo tham vấn xây dựng “Chiến lược phát triển thương mại trong nước giai đoạn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035”

Theo đánh giá từ Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương, giai đoạn 2006-2015, thương mại trong nước (TMTN) đã có tốc độ phát triển nhanh, liên tục, trong đó thương mại bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tăng 2 con số từ 596,2 nghìn tỷ đồng năm 2005 lên 3.186,67 nghìn tỷ đồng năm 2015; đóng góp trên 10% trong tổng sản phẩm quốc nội; hạ tầng thương mại nhanh chóng được cải thiện, đặc biệt là hệ thống bán lẻ hiện đại… TMTN cũng đã thực hiện tốt vai trò kết nối giữa sản xuất và tiêu dùng, tạo giá trị gia tăng cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, thương mại bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tăng nhanh nhưng không ổn định, chênh lệch sức mua giữa thành thị và nông thôn còn lớn. Hạ tầng thương mại truyền thống (chợ) cơ sở vật chất rất hạn chế, trong đó tới 86% là chợ hạng 3. Số người kinh doanh tăng nhanh, tự phát với quy mô nhỏ và thiếu liên kết lâu dài. Quản lý Nhà nước còn hạn chế, thiếu đồng bộ…

Tình trạng trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân trong đó nhận thức chưa đủ, chưa thống nhất về vai trò của TMTN, nhất là phân phối, bán lẻ chưa đúng mức là nguyên nhân đầu tiên. Chính sách khuyến khích, ưu đãi phát triển hạ tầng thương mại còn hạn chế và hầu như không có chính sách ưu đãi đầu tư phát triển riêng cho ngành phân phối bán lẻ…

Vì vậy việc xây dựng một định hướng mới, chiến lược mới cho TMTN phát triển, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam hội nhập một cách sâu rộng là rất cần thiết. Theo đó, “Chiến lược phát triển thương mại trong nước giai đoạn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035” dự kiến đề cập và giải quyết được vấn đề về tổ chức kênh phân phối truyền thống và hiện đại, như: Loại hình, phương thức kinh doanh; kết cấu hạ tầng thương mại; loại hình doanh nghiệp, hợp tác xã… Chiến lược này cũng làm rõ vai trò của Nhà nước, doanh nghiệp, hiệp hội… trong quản lý xây dựng và phát triển hệ thống phân phối. Bên cạnh đó, hoạt động TMTN cũng cần phù hợp với các nội dung cam kết với Tổ chức Thương mại thế giới và các hiệp định thương mại song phương, đa phương khác mà Việt Nam đã và đang ký kết liên quan đến mở cửa thị trường dịch vụ phân phối, bao gồm cả bán buôn, bán lẻ.

Đại diện Hiệp hội các nhà án lẻ góp ý cho chiến lược

Trao đổi với báo giới bên lề hội thảo, ông Võ Văn Quyền - Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước - cho biết: Chiến lược sẽ tập trung giải quyết một số vấn đề nổi cộm như: Mối quan hệ giữa phương thức bán hàng hiện đại - truyền thống; liên kết doanh nghiệp lớn - nhỏ, giữa mở cửa thị trường và bảo vệ doanh nghiệp nhỏ và vừa...

Cho rằng chiến lược cần đặt mục tiêu ngắn hạn trong 10 năm tới với những nhiệm vụ và giải pháp cụ thể nhằm đưa TMTN phát triển một cách vượt bậc, PGS. TS Hoàng Thọ Xuân nhấn mạnh: Việc hình thành chuỗi cung ứng từ sản xuất tới phân phối là yếu tố tối quan trọng, không chỉ giúp ổn định thị trường mà có thể kiểm soát tốt vấn đề an toàn thực phẩm. Muốn làm được điều này, thay vì đầu tư dàn trải, Nhà nước nên khuyến khích, đầu tư cho doanh nghiệp hạt nhân đứng ra làm trung tâm cung ứng vật tư - sản xuất - phân phối. Cùng đó, cần liên kết các hộ kinh doanh, bán lẻ thành chuỗi cửa hàng tiện lợi mới có thể phát triển bền vững.

Bà Trần Thị Phương Lan - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội - phân tích: Thời gian qua TMTN còn hạn chế, có chính sách chưa theo kịp tiến trình hội nhập. Trên địa bàn Hà Nội, các loại hình thương mại cũng chưa đồng đều, thương mại hiện đại tập trung chủ yếu ở khu vực nội thành, ở ngoại thành loại hình thương mại truyền thống vẫn chiếm tỷ lệ lớn, thậm chí có huyện không có siêu thị nào. Theo đó, cần có giải pháp phát triển đối với từng loại hình thương mại; giải pháp thu hút phát triển cũng như quản lý hiệu quả những loại hình thương mại mới, trào lưu mới.

Bộ Công Thương cũng cần đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu, sửa đổi bổ sung Luật Thương mại được ban hành từ năm 2005 cho phù hợp với tình hình mới; nghiên cứu kiến nghị với Chính phủ điều chỉnh nguyên tắc bố trí vốn đầu tư phát triển từ ngân sách để phát triển một số hạ tầng thương mại khó thu hút đầu tư như chợ dân sinh.