Đầu cơ tín dụng, doanh nghiệp kêu than

CôngThương - Việc tăng lãi suất tái cấp vốn trên thị trường mở mà Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa công bố cũng làm cộng đồng doanh nghiệp (DN) không ít lo ngại về một kịch bản lãi suất cho vay mới trên thị trường có thể diễn ra trong nay mai.

Lãi suất cho vay: kịch bản cũ có lặp lại?

Thực tế, những ngày cuối năm 2010 và 2 tháng đầu năm 2011, lãi suất cho vay trên thị trường đã gần chạm tới ngưỡng đỉnh của năm 2008, bất chấp khuyến cáo từ NHNN, Hiệp hội Ngân hàng các ngân hàng thương mại bằng cách này hay cách khác vẫn đưa lãi suất huy động lên mức cao hơn 14% khiến lãi suất cho vay cũng đội lên đáng kể. Tại buổi làm việc của Thường trực Chính phủ với lãnh đạo các Tập đoàn kinh tế hồi giữa tháng 2/2011, Chủ tịch hội đồng quản trị Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) Trần Bắc Hà lo lắng: Giá thành đầu vào cao thế thì làm sao cho vay thấp được. Với mức lãi suất này, tôi nghĩ khó có doanh nghiệp nào chịu đựng được… Tôi sợ là chúng ta thua ngay trên sân nhà. Theo ông Hà, mức lãi suất cho vay hiện đang phổ biến ở mức 21-22% và lãi suất huy động trong khoảng từ 16 -18% là rất cao so với trần lãi suất huy động 14% theo quy định của ngân hàng Nhà nước. Đây là hệ quả của cái gọi là làm giá trên thị trường vốn khi các công ty quản lý quỹ, công ty thành viên của các tổ chức tín dụng đẩy lãi suất huy động lên cao nhằm đầu cơ tín dụng.

Đồng quan điểm này, ông Lê Văn Chung- chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Xi măng Việt Nam- cũng cho rằng, vấn đề lãi suất cao hiện nay là một trở ngại lớn đối với kế hoạch đầu tư, sản xuất kinh doanh của hầu như tất cả các doanh nghiệp. Ông Chung cho hay, lãi suất cho vay công bố là 18%/năm nhưng lãi suất thực là 20%/năm trong khi lợi nhuận của doanh nghiệp chỉ đạt 13-14% đã là khó. Đại diện Tập đoàn Cao su Việt Nam cũng cho biết, năm 2011 sẽ đầu tư khoảng 12.000 tỷ đồng, trong đó phải vay ngân hàng 7.000 tỷ đồng. Nhưng hiện nay, doanh nghiệp chưa dám vay và phải chờ lãi suất ổn định trở lại vì khó đạt mức lợi nhuận trên 20% để đảm bảo có lãi.

Trong khi giá vàng và ngoại tệ liên tục tăng trên thị trường trong những ngày qua, tạo sức ép không nhỏ tới việc huy động cũng như cho vay vốn của các ngân hàng thì không ít DN lại lo ngại bởi việc NHNN ngày 17/2 công bố tăng lãi suất tái cấp vốn và vay qua đêm trong thanh toán điện tử trên thị trường mở. Theo đó, tại Quyết định số 271/QĐ-NHNN về lãi suất tái cấp vốn, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các ngân hàng, NHNN đã quy định các mức lãi suất như sau: Lãi suất tái cấp vốn: 11,0%/năm; Lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các ngân hàng: 11,0%.

Như vậy, với quyết định 271 của NHNN, các mức lãi suất trên thị trường mở đã tăng đáng kể, trước đây lãi suất tái cấp vốn là 9%/năm, lãi suất tái chiết khấu là 7%/năm, lãi suất vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng là 11%/năm. Về lý thuyết, việc tăng lãi suất tái cấp vốn và lãi suất vay qua đêm không ảnh hưởng tới việc tăng lãi suất cho vay của ngân hàng thương mại tới DN. Nhưng trên thực tế, đã có hiện tượng một số ngân hàng cổ phần có quy mô vốn nhỏ dùng nguồn tiền vay qua đêm trên thị trường liên ngân hàng để cho DN vay lại. NHNN cũng đã có những quy định bắt buộc các NHTM không được dùng nguồn vốn từ thị trường mở để cho vay thương mại nhưng hiện tượng này vẫn diễn ra. Lãnh đạo một ngân hàng thương mại lớn chia sẻ: khó có thể kiểm soát được các ngân hàng vay tiền trên thị trường mở có đưa vào cho vay thương mại hay không. Việc nâng lãi suất tái cấp vốn và qua đêm chắc chắn ít nhiều có ảnh hưởng tới lãi suất cho vay trên thị trường.

Cần một giải pháp đồng bộ

Với lãi suất cho vay thực tế hiện nay khoảng 18-20% thì khó có DN nào có thể trụ được bởi phải kinh doanh có lãi từ 25-30% rồi trừ hết chi phí thì DN mới có lãi. Chính vì thế, để hạ nhiệt lãi suất, tỷ giá nhằm kiềm chế lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô trong năm 2011, các DN và chính những ngân hàng thương mại đều mong muốn cơ quan quản lý nhà nước có được chính sách đồng bộ và minh bạch. Ông Trần Bắc Hà kiến nghị: “Ngân hàng Nhà nước cần công khai minh bạch hướng điều hành tỷ giá năm 2011, tình hình cung cầu ngoại tệ, kiểm soát thị trường ngoại hối tự do và thông tin kinh tế vĩ mô”. Ông Lê Văn Chung bày tỏ: Phải có chính sách tiền tệ thế nào đó để DN có thể phát triển ổn định được.

Bà Nguyễn Thị Nguyệt Hường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Đầu tư phát triển Việt Nam, chia sẻ: Chính sách linh hoạt, hợp lý trong điều hành tỷ giá, lãi suất rất quan trọng và cần thiết. Theo bà Hường, cần có giải pháp đồng bộ để thực sự lãi vay của doanh nghiệp giảm đi. Các DN rất mong chính sách tiền tệ được điều hành với định hướng nhất định để tiên đoán được sự ổn định chính sách, để còn biết đường tính toán. Công tác dự báo và tạo dư luận, có định hướng chung cho các doanh nghiệp về hoạt động tài chính tiền tệ rõ hơn.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc với lãnh đạo các tập đoàn kinh tế, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nhấn mạnh: Các ngân hàng có vai trò quan trọng trong ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, phải xây dựng kế hoạch cho sát, điều hành quyết liệt. Thủ tướng khẳng định, Chính phủ sẽ điều hành giá cả, tỷ giá, lãi suất theo cơ chế thị trường song song với nỗ lực ổn định kinh tế vĩ mô. Vì nếu kiềm chế tỷ giá rồi vài ba tháng rồi tăng lên một lần thì doanh nghiệp không tiên liệu được.

Thùy Linh