Đảng, Nhà nước luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với cán bộ nghiên cứu khoa học

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu tại Lễ kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam, kỷ niệm 43 năm ngày thành lập Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Báo cáo với Chủ tịch Quốc hội, GS.Viện Sỹ Châu Văn Minh - Viện trưởng VAST đã tóm tắt những thành tựu trong 43 năm xây dựng và phát triển của VAST trong các lĩnh vực từ nghiên cứu cơ bản, phát triển công nghệ và ứng dụng, hợp tác quốc tế, đào tạo… Theo đó, trong nghiên cứu cơ bản, VAST đã trở thành đơn vị dẫn dầu cả nước với số lượng các công trình công bố của Viện tăng đều hàng năm với tỷ lệ cao, bình quân khoảng 15%/năm và đến nay đã đạt trên 2.000 công bố/năm. Số lượng các công trình công bố quốc tế của VAST đạt tiêu chuẩn ISI luôn dẫn đầu và chiếm tỷ trọng lớn trong số lượng công bố quốc tế cả nước. Ngoài ra hai trung tâm quốc tế dạng II về Toán học và Vật lý tại Viện Toán học và Viện Vật lý thuộc VAST cũng được UNESCO công nhận và bảo trợ.

Trong công tác phát triển công nghệ và triển khai ứng dụng, nhiều nghiên cứu ứng dụng về công nghệ cao đã được VAST triển khai thành công như: Công nghệ nano, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ vệ tinh viễn thám, công nghệ vũ trụ… Chỉ tính riêng năm 2017 VAST được cấp 20 bằng độc quyền sáng chế và 20 bằng độc quyền giải pháp hữu ích. Trong đó nhiều công nghệ đã dược chuyển giao cho các doanh nghiệp, những công nghệ này không chỉ góp phần đổi mới công nghệ, tạo nên những sản phẩm mới của Việt Nam…

Bên cạnh những thành tựu đạt được của VAST, GS.VS Châu Văn Minh cũng đưa ra một số kiện nghị với Chủ tịch Quốc hội về cơ chế chính sách và đầu tư của nhà nước cho Viện. Cụ thể, cơ chế quản lý đối với hoạt động khoa học và công nghệ vẫn còn những mặt hạn chế, bất cập như về quản lý tài chính, quản lý viên chức KHCN, chính sách định biên… Bên cạnh đó việc thiếu cán bộ khoa học đầu ngành ở một số lĩnh vực trong khi điều kiện làm việc cũng như cơ chế chính sách chưa tạo đủ hấp dẫn đối với cán bộ khoa học nhất là cán bộ khoa học trẻ.

Một đề xuất cụ thể của VAST cũng được đưa ra đó là đề nghị Nhà nước đầu tư cho VAST một con tàu nghiên cứu khoa học biển để chủ động triển khai các hoạt động nghiên cứu và điều tra cơ bản trên biển Việt Nam và các vùng biển thế giới.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân thăm một số gian hàng trưng bày sản phẩm do Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam nghiên cứu

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Chủ tịch Quốc hội (QH) bày tỏ vui mừng được tới thăm và chúc mừng lãnh đạo, các nhà khoa học và toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam nhân Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam và ngày truyền thống của Viện.

Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân khẳng định, những thành tựu trên đây là hết sức nổi bật. Thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch QH biểu dương và ghi nhận những thành tích xuất sắc mà các thế hệ trí thức, các nhà khoa học của Viện đã lao động quên mình, vượt qua khó khăn, gian khổ để đạt được trên tất cả các lĩnh vực nghiên cứu cơ bản, điều tra cơ bản, nghiên cứu phát triển công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực khoa học công nghệ ở trình độ cao cho đất nước

Ghi nhận những ý kiến, đề xuất từ phía VAST, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã giao cho Bộ Khoa học và Công nghệ, Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất sửa đổi quy định cho phù hợp nhằm tháo gỡ kịp thời các vướng mắc, khó khăn trong tổ chức hoạt động của Viện; tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà khoa học cống hiến cho đất nước.

Nhiệm vụ của Viện HLKHCNVN trong Quy hoạch phát triển Viện Hàn lâm KHCNVN đến năm 2020 và tầm nhìn đến 2030 rất nặng nề, với nhiều chỉ tiêu phấn đấu ở mức cao. Chủ tịch QH cho rằng, điều này các nhiệm vụ này đòi hỏi toàn thể cán bộ, viên chức, các nhà khoa học của Viện phải đoàn kết, nỗ lực phấn đấu. Chủ tịch QH đề nghị, VAST tập trung thực hiện 5 nhiệm vụ chủ yếu:

Thứ nhất, quán triệt và thực hiện tốt các Nghị quyết của Đảng, đặc biệt Nghị quyết 19 của Hội nghị lần thứ 6, Ban Chấp hành Trung ương Khóa XII về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập; Nghị quyết 39 của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Tập trung nguồn lực để đầu tư phát triển các hướng khoa học và công nghệ mũi nhọn, có ý nghĩa thiết thực đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu của cách mạng 4.0. Bên cạnh đó, Viện cần đẩy mạnh việc ứng dụng triển khai những kết quả nghiên cứu, thành tựu khoa học và công nghệ vào sản xuất và đời sống của nhân dân, thương mại hóa các sản phẩm khoa học phục vụ phát triển kinh tế - xã hội…

Thứ hai, tiếp tục nghiên cứu nhằm đổi mới mạnh mẽ cơ chế quản lý hoạt động khoa học công nghệ của Viện, tạo môi trường, động lực cho các nhà khoa học cống hiến. Tiếp tục triển khai các chương trình phát triển khoa học cơ bản trong một số lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh như Toán học, Vật lý, đa dạng sinh học, khoa học sự sống, khoa học trái đất, khoa học biển. Chú trọng phát triển các lĩnh vực có tính ứng dụng cao, một số lĩnh vực liên ngành giữa khoa học tự nhiên với khoa học kỹ thuật và công nghệ. Xây dựng một số viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm đạt chuẩn mực quốc tế.... Để thực hiện các nhiệm vụ này, ngoài nguồn vốn ngân sách Nhà nước, Chủ tịch QH cho rằng, Viện cần huy động các nguồn lực xã hội, trước hết là nguồn lực đầu tư của doanh nghiệp cho ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, kinh doanh.

Thứ ba, xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực khoa học phù hợp trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về khoa học và công nghệ, để có đội ngũ cán bộ khoa học đáp ứng trình độ, năng lực cho sự phát triển của Viện trong giai đoạn mới. Triển khai thực hiện tốt các cơ chế, chính sách ưu đãi trọng dụng đối với cán bộ khoa học và công nghệ cũng như chú trọng công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ, đặc biệt cán bộ trẻ tài năng để có đội ngũ cán bộ khoa học kế cận có trình độ cao về khoa học và công nghệ trong các lĩnh vực như công nghệ sinh học, y dược, công nghệ vật liệu mới, năng lượng, công nghệ thông tin, công nghệ vũ trụ… tập trung ưu tiên hợp tác vào các lĩnh vực mà tận dụng được thế mạnh của Việt Nam.

Thứ tư, đẩy mạnh hợp tác khoa học và công nghệ trong và ngoài nước, đặc biệt hoạt động hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ. Tăng cường chủ động hội nhập quốc tế theo hướng mở rộng hợp tác khoa học và công nghệ tầm quốc gia, hợp tác nghiên cứu chung với đối tác chiến lược, các nước tiên tiến để chuyển giao hoặc tạo ra được những sản phẩm khoa học và công nghệ đạt trình độ tiên tiến trong khu vực và thế giới; xây dựng mạng lưới đại diện khoa học và công nghệ của Viện tại các địa bàn trọng điểm có công nghệ nguồn, công nghệ cao.

Thứ năm, chủ động hơn nữa trong việc đề xuất với Nhà nước cơ chế chính sách phù hợp với thực tế trong lĩnh vực khoa học và công nghệ để giải quyết được những vấn đề cấp bách đặt ra. Tập trung nâng cao năng lực nghiên cứu dự báo về yêu cầu phát triển khoa học và công nghệ phù hợp với điều kiện cụ thể của nước ta nhằm xây dựng chiến lược khoa học và công nghệ phục vụ phát triển bền vững đất nước.

Nhấn mạnh quan điểm hiền tài là nguyên khí của quốc gia, Chủ tịch QH nêu rõ, Đảng, Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với trí thức nói chung và trí thức là cán bộ nghiên cứu khoa học nói riêng. Chủ tịch QH tin tưởng, với truyền thống vẻ vang, với đội ngũ đông đảo các nhà khoa học tiêu biểu của cả nước, với sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước, của các bộ, ngành, địa phương, Viện HLKHCNVN sẽ đạt được nhiều thành tựu to lớn hơn nữa, góp phần thiết thực vào sự nghiệp xây dựng, phát triển bền vững đất nước, thực hiện thắng lợi mục tiêu đến năm 2020 trở thành một trung tâm nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ hàng đầu của cả nước, với tiềm lực khoa học và công nghệ đạt trình độ tiên tiến ở khu vực Đông Nam Á, đáp ứng tốt các yêu cầu phát triển khoa học và công nghệ và sự phát triển bền vững của đất nước.