Còn nhiều rào cản

Triển khai cho vay theo chuỗi giá trị bước đầu đem lại kết quả tích cực

Hoạt động cho vay theo chuỗi được thực hiện bởi sự liên kết giữa ngân hàng - doanh nghiệp - người nông dân và các nhà khoa học nhằm mang đến một chu trình khép kín từ khâu đầu vào nguyên liệu đến đầu ra bao tiêu sản phẩm. Mô hình này không chỉ mang lại tính liên kết chặt chẽ và hiệu quả kinh tế mà còn tăng cường tính kỷ luật thị trường, sự cam kết giữa các chủ thể thực hiện một mục tiêu chung là sản xuất, tiêu thụ theo chuẩn mực nhất định; tăng khả năng cung ứng, tiếp cận vốn, tiết kiệm mức phải đi vay và chi phí tài chính cho các chủ thể trong chuỗi.

Thực tế, liên kết chuỗi đã giải quyết được khó khăn về vốn sản xuất cho doanh nghiệp và người dân tham gia chương trình; tạo điều kiện thuận lợi cho các bên trong chuỗi đàm phán với doanh nghiệp cung ứng thức ăn chăn nuôi, vật tư nông nghiệp, được cung cấp với một mức giá thấp hơn giá thị trường; hưởng mức chiết khấu cao hơn; phương thức giao nhận hàng hóa, hình thức và thời gian thanh toán thuận lợi, từ đó giúp các bên tham gia liên kết trong chuỗi được chủ động trong sản xuất, kinh doanh, góp phần giảm giá thành và tăng hiệu quả sản xuất, chế biến, tiêu thụ.

Ông Phạm Xuân Hòe - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng - cho biết, việc cho vay theo chuỗi còn giúp tăng khả năng kiểm soát dòng tiền và hạn chế rủi ro tín dụng, tiết giảm thủ tục vay vốn cũng như tăng khả năng cho vay tín chấp với các chủ thể trong chuỗi giá trị.

Bên cạnh đó, theo Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước - NHNN), sau 2 năm triển khai, đã có 28 doanh nghiệp với 31 dự án được thực hiện tại 22 tỉnh, thành phố trong cả nước tham gia chương trình. Lãi suất ngắn hạn hiện áp dụng là 6,5%/năm, một số dự án có lãi suất thấp hơn ở mức 5,4-6,3%/năm. 8 ngân hàng thương mại tham gia chương trình cũng đã chủ động phối hợp cùng doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, đẩy mạnh giải ngân vốn vay thực hiện các dự án theo tiến độ. Đến nay, tổng số tiền đã giải ngân theo chương trình là 6.937,24 tỷ đồng, vượt số tiền các ngân hàng đã cam kết cho vay ban đầu (5.627,62 tỷ đồng).

Dù xác định đây là mô hình khá hiệu quả nhưng cho vay theo chuỗi cũng bộc lộ một số hạn chế nhất định. Ông Phạm Xuân Hòe nhận định: Tính liên kết của chủ thể trong chuỗi và các định chế tài chính đầu tư, cho vay còn khá lỏng lẻo; việc cam kết, tuân thủ hợp đồng của người nông dân còn yếu; quy trình sản xuất chất lượng chưa được tuân thủ chặt chẽ cũng khiến việc phát triển cho vay theo chuỗi chưa được như kỳ vọng. Ngoài ra, định chế tài chính tham gia trong chuỗi còn ít; hành lang pháp lý cho mô hình này chưa có.

Để mô hình cho vay theo chuỗi được nhân rộng, cần nâng cao khả năng tiếp cận vốn của khách hàng, trong đó giảm điều kiện về thế chấp và tăng khả năng cho vay tín chấp. Bên cạnh đó, NHNN nên xem xét có chính sách cho vay ưu đãi đối với phương án chuỗi sản xuất khép kín với tài sản bảo đảm là các sản phẩm được hình thành trong ngắn hạn theo chu kỳ sản xuất.