Chống buôn lậu thuốc lá: Nhiệm vụ khẩn

CôngThương - Ban hành khẩn Chỉ thị chống thuốc lá lậu

Ông Vũ Văn Cường- Chủ tịch VTA- cho biết: Trong những năm qua, ngành thuốc lá Việt Nam đóng góp vào ngân sách nhà nước khoảng 19.000- 20.000 tỷ đồng mỗi năm (tương đương gần 1 tỷ USD). Tạo công ăn việc làm cho khoảng 6 triệu người lao động trong ngành thuốc lá: Công nhân sản xuất, nông dân trồng cây thuốc lá, và lao động trong các ngành dịch vụ thương mại liên quan; đóng góp hàng trăm tỷ cho công tác an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo…

Tuy nhiên, thuốc lá điếu nhập lậu vào thị trường Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng. Trong 6 tháng đầu năm 2014, tình hình buôn lậu thuốc lá tăng đột biến, trong khi sản xuất thuốc lá điếu trong nước giảm tới 12,8%, tương ứng với số đó, thuốc lá nhập lậu tăng lên 12,8% trong tổng sản lượng nhu cầu trong nước và so với thuốc lá nhập lậu tăng đến 30-50%.

“Diễn biến về thuốc lá nhập lậu rất phức tạp, Trước đây, nếu chỉ nóng ở các tỉnh Tây Nam Bộ thì hiện nay ở nhiều tỉnh phía Bắc đã xuất hiện nhiều loại thuốc lá lậu mới với giá rất rẻ (từ 2.700 đến 4.000 đồng/bao) như: Gold Deer, Elephant,…” -  ông Cường phản ánh.

 Một số nhãn thuốc nội địa ở các vùng sát biên giới đã mất hết thị phần, thị trường. Thuốc lá nhập lậu hiện được bán và tiêu dùng công khai tại tất cả các cửa hàng trên phạm vi toàn quốc, đã tác động xấu đến nhiều mặt kinh tế và xã hội của đất nước.

Theo tính toán của Hiệp hội thuốc lá Việt Nam, năm 2013, thuốc lá nhập lậu lấy đi 20% thị phần thuốc lá điếu nội địa, làm thất thu ngân sách nhà nước 6.500 tỷ đồng, tương đương 309 triệu đô la Mỹ. Làm mất sản lượng nguyên liệu: 18.000 tấn/năm (tương đương diện tích trồng là 10.000 hecta); Mất việc làm của nông dân: 5 triệu công lao động/năm; mất việc làm của công nhân: 600.000 công lao động/năm; và hàng trăm nghìn lao động trong các ngành thương mại, dịch vụ liên quan.

Ông Cường khẳng định, VTA sẽ cùng các doanh nghiệp trong ngành nỗ lực đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh, chiếm lĩnh thị phần của thuốc lá nhập lậu và tăng thu cho ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong nước, ngăn chặn thuốc lá lậu gia tăng trên thị trường và tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước, VTA kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, khẩn cấp ban hành Chỉ thị về việc tăng cường phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý hoạt động vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu ngoại nhập lậu. Đồng thời, chỉ đạo các cơ quan chức năng và các địa phương triển khai khẩn trương, toàn diện, kiên quyết chống buôn lậu thuốc lá ở cả đầu vào và đầu ra như Chính phủ đã làm trong những năm 1990: Ngăn chặn buôn lậu thuốc lá tại các cửa khẩu, các tuyến biên giới; đồng thời kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các cửa hàng, tụ điểm, đối tượng lưu trữ, vận chuyển buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu trên thị trường.

Xem xét mặt trái khi tăng thuế tiêu thụ đặc biệt

Cùng với việc tăng cường chống buôn lậu thuốc lá, VTA cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành xem xét các vấn đề về tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), tái xuất thuốc lá và lộ trình giảm tar và nicotin.

Theo đó, VTA kiến nghị tạm thời chưa tăng thuế TTĐB và đẩy mạnh công tác chống buôn lậu thuốc lá vào thị trường Việt Nam để tăng thu cho ngân sách nhà nước. Sau khi đã ngăn chặn được đáng kể lượng thuốc lá nhập lậu sẽ xem xét tăng thuế suất thuế TTĐB theo lộ trình tăng dần, phù hợp với tình hình thực tế. Cụ thể: tăng lên 70% từ năm 2018; xem xét lần tăng thuế tiếp theo sau 5 năm, mức tăng không quá 5%.

“VTA ủng hộ chủ trương áp dụng các biện pháp về thuế để tăng thu cho ngân sách nhà nước và giảm tiêu dùng thuốc lá. Tuy nhiên, việc tăng thuế cần được cân nhắc vào thời điểm phù hợp, với mức tăng phù hợp để tránh những tác động ngược, vừa không đạt được mục tiêu tăng ngân sách, vừa không giảm tiêu dùng trong khi lại tạo thêm khó khăn cho sản xuất trong nước” – ông Cường nhấn mạnh

Cấn xem xét kỹ các mặt trái khi Nhà nước tăng thuế TTĐB, bởi việc tăng thuế TTĐB sẽ làm mức lợi nhuận của buôn lậu thuốc lá cao hơn, dẫn đến buôn lậu gia tăng. Thực tế khi thuế TTĐB tăng từ 45% lên 55% vào năm 2006 và 65% vào năm 2008 đã gây ra sự tăng đột biến của thuốc lá nhập lậu khoảng 6 tỷ điếu (từ 12 tỷ điếu năm 2006 lên 18 tỷ điếu năm 2008).

Bên cạnh đó, thuốc lá lậu do trốn thuế nên có thể bán rẻ hơn thuốc lá sản xuất trong nước, người tiêu dùng thu nhập thấp sẽ quay sang hút thuốc lá lậu. Thuốc lá lậu trốn thuế, giá rẻ và không phải in cảnh báo sức khỏe, không phải trích Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá nên sẽ được người tiêu dùng sử dụng nhiều hơn chứ không giảm, bất chấp việc thuốc lá lậu không kiểm soát được chất lượng nên sẽ gây tác hại đến sức khỏe cộng đồng.

Đối với vấn đề tái xuất, VTA kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho dừng việc tái xuất thuốc lá nhập lậu bị tịch thu theo quy định Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế thế giới. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, sau hơn một năm thực hiện, trong tổng số 28 tỉnh, thành phố thực hiện tái xuất thuốc lá nhập lậu bị tịch thu chỉ có 10/28 tỉnh, thành phố đề nghị tiếp tục thực hiện. Việc tái xuất thuốc lá lậu ở nhiều tỉnh chưa cho thấy hiệu quả rõ ràng, trong khi các bộ ngành, UBND các tỉnh phải tập trung xây dựng các văn bản hướng dẫn, tổ chức triển khai thực hiện tốn kém về thời gian và chi phí. Hơn nữa việc tái xuất có nguy cơ thẩm lậu rất cao.

Ngoài ra, VTA cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ ủy quyền cho Bộ Công Thương điều chỉnh lộ trình giảm tar, nicotine trong thuốc điếu phù hợp với thói quen tiêu dùng, gout hút và tình hình thực tế hiện nay. Cụ thể: lượng Tar (mg/điếu) ≤18,0 trong giai đoạn 2010 – 2015 và ≤16 trong giai đoạn 2015- 2020 lượng Nicotine (mg/điếu) ≤1,6  và ≤1,4

Lý giải về kiến nghị này, VTA phản ánh, những năm qua, các doanh nghiệp thuốc lá trong nước đã nỗ lực thực hiện theo đúng lộ trình, giảm dần nồng độ tar, nicotine trong thuốc điếu. Tuy nhiên, do thói quen tiêu dùng, gu hút thuốc của đại bộ phận người dân vẫn ưa chuộng các sản phẩm có hàm lượng tar và nicotine cao, nên đã chuyển sang hút các loại thuốc lá nhập lậu (không được kiểm soát về chất lượng, an toàn thực phẩm) có hàm lượng tar và nicotine cao như Jet và Hero. Hệ quả là sản xuất trong nước bị ảnh hưởng, sản phẩm sản xuất ra không bán được, trong khi đó thuốc lá nhập lậu có hàm lượng tar, nicotine cao tăng lên nhanh chóng.

Thúy Hà