Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thấp do phải chịu nhiều khoản chi phí |
Từ cảm nhận của 1.491 doanh nghiệp (DN) FDI, kết quả báo cáo Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2014 cho thấy, Việt Nam tiếp tục được đánh giá tích cực so với các quốc gia cạnh tranh về sự ổn định của chính sách, mức độ rủi ro bị thu hồi tài sản thấp, khả năng tham gia của DN vào quá trình hoạch định các chính sách có ảnh hưởng trực tiếp tới họ cao và các mức thuế hợp lý. Tuy nhiên, môi trường kinh doanh của Việt Nam vẫn còn kém hấp dẫn về chi phí không chính thức, gánh nặng quy định… Các chi phí không chính thức đã tăng lên đáng kể từ năm 2013. Để điều tra kỹ hơn về vấn đề chi phí không chính thức tại Việt Nam, nhóm nghiên cứu khảo sát khối DN FDI đã đặt ra nhiều câu hỏi về những hoạt động kinh doanh mà DN có khả năng phải “chi trả thêm”. Các câu hỏi bao gồm những câu hỏi về trả chi phí không chính thức khi xin giấy phép đầu tư, khi tham gia ký kết hợp đồng cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho các cơ quan nhà nước, hoặc khi làm thủ tục hải quan, khi thực hiện thủ tục hành chính và khi giải quyết tranh chấp tại tòa...
GS.TS Kinh tế Edmund Malesky - (Đại học Duke, Hoa Kỳ - Trưởng nhóm nghiên cứu PCI): Việt Nam cần nhanh chóng cải thiện môi trường kinh doanh mới có thể tăng sức cạnh tranh, thu hút đầu tư so với các nước khu vực và thế giới trong bối cảnh hội nhập và nhiều hiệp định thương mại đang được ký kết. |
Kết quả các cuộc khảo sát không mấy tích cực. Khoảng 17% các DN FDI thừa nhận rằng, họ đã trả phí không chính thức để có được giấy phép đầu tư và 31% trả hoa hồng khi cạnh tranh giành các hợp đồng của cơ quan nhà nước. Trên 66% DN được khảo sát cho biết, họ đã phải trả chi phí “dưới gầm bàn” để thúc đẩy việc thực hiện dịch vụ tại cảng, tăng gần 9 điểm% so với năm trước và là con số cao kỷ lục qua tất cả các kỳ điều tra PCI khối DN FDI. Trên 60% DN đồng ý với nhận định rằng, các cán bộ nhà nước sử dụng việc giám sát tuân thủ pháp luật ở địa phương để đòi hỏi chi phí không chính thức từ DN, tăng hơn 14 điểm% so với năm ngoái.
Đáng chú ý, có 22% DN lựa chọn không sử dụng tòa án khi có tranh chấp vì họ quan ngại về tình trạng “chạy án” trong quá trình giải quyết. Một lần nữa, đây cũng là tỷ lệ cao nhất từ trước đến nay trong điều tra PCI của khối FDI. Trong bảng điều tra về chi phí không chính thức mà các DN FDI phải chi trả trong quá trình sản xuất - kinh doanh tại Việt Nam, Hà Nội thuộc nhóm có mức chi phí không chính thức thấp, song lại là địa phương có tần suất tham nhũng trong quá trình đấu thầu các hợp đồng với cơ quan nhà nước cao hơn đáng kể.