Chậm chuyển giao doanh nghiệp về SCIC: Nguyên nhân từ nhiều phía

Toàn cảnh hội thảo

Trước đó, vào ngày 12/12/2016, Thủ tướng Chính phủ đã có Công văn số 2225/TTg, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư, phối hợp đề xuất hướng xử lý đối với doanh nghiệp (DN) thuộc diện chuyển giao về Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) nhưng các Bộ, UBND cấp tỉnh và SCIC chưa thống nhất việc chuyển giao, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định trong quý I/2017.

Theo Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) - Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại DN từ các Bộ, UBND cấp tỉnh về SCIC là giải pháp quan trọng trong quá trình cơ cấu lại khu vực doanh nghiệp nhà nước (DNNN), góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài sản nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh bình đẳng, công bằng giữa các loại hình DN. Chính vì vậy, thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần có ý kiến chỉ đạo, yêu cầu SCIC và các Bộ, UBND cấp tỉnh thống nhất danh sách DN và thực hiện chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu. Tuy vậy, việc chuyển giao còn diễn ra chậm trễ.

Theo thống kê của CIEM, tính đến nay, các bên mới thống nhất được danh sách 61 DN, nhưng chưa hoàn thành việc chuyển giao. Bên cạnh đó, còn tới 173 DN thuộc diện chuyển giao nhưng SCIC và các Bộ, UBND các tỉnh chưa thống nhất. Mặc dù Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, UBND các tỉnh thực hiện chuyển giao DN này trước quý I/2017.

Cụ thể, các DN thuộc diện chuyển giao tại các Bộ là 32 DN và các địa phương là 141 DN. Tổng vốn điều lệ của 173 DN thuộc diện chuyển giao nhưng chưa thống nhất là trên 82.000 tỷ đồng, trong đó vốn nhà nước là 70.000 tỷ đồng.

Về nguyên nhân chậm chuyển giao, ông Phan Đức Hiếu - Phó Viện trưởng CIEM - cho rằng, một số Bộ, ngành, địa phương chưa tích cực trong việc thực hiện chuyển giao đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại DN về SCIC, thậm chí trì hoãn việc chuyển giao DN đủ điều kiện. Trong khi đó, quy phạm pháp luật về chế tài xử lý các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thực hiện việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu lại chưa đầy đủ và thiếu rõ ràng, nên không tạo được áp lực để các bên có liên quan phải thực hiện quyết liệt như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Đặc biệt, “Sự phối hợp, thống nhất danh mục DN chuyển giao chưa đạt được kết quả mong muốn, do một số Bộ, ngành, địa phương muốn giữ lại DN để quản lý (nhất là đối với các công ty TNHH một thành viên) hoặc để tiến hành bán phần vốn nhà nước tại DN (đối với các DN đã cổ phần hóa)” - ông Hiếu nhấn mạnh.

Dưới góc độ địa phương, đại diện UBND tỉnh Điện Biên cho rằng: Một nguyên nhân khiến việc chuyển giao quyền sở hữu vốn nhà nước tại DN từ các Bộ, UBND cấp tỉnh về SCIC còn chậm là do có những DN làm ăn hiệu quả thì SCIC nhận chuyển giao rất nhanh, trong khi đó có những DN làm ăn kém hiệu quả, thì SCIC cũng không muốn tiếp nhận.

Thừa nhận những vướng mắc trong quá trình chuyển giao quyền sở hữu, song ông Nguyễn Đình Cung - Viện trưởng CIEM cho rằng: Chừng nào còn “3 trong 1”, tức là các Bộ, ngành vừa quản lý, vừa làm đại diện chủ sở hữu và làm chính sách thì DN vẫn muốn theo bám Bộ ngành. Muốn đẩy nhanh quá trình CPH, chuyển giao quyền sở hữu DNNN, thì phải nhanh chóng tách DN ra khỏi các Bộ, ngành.