Cần “trẻ hóa” Cà phê Tây Nguyên

CôngThương -  Tuy nhiên, thay thế, tái canh cây cà phê này đang gặp phải rất nhiều trở ngại cần được giải quyết.

Theo số liệu từ Viện KHKT Nông lâm Tây Nguyên, hiện diện tích cà phê già cỗi ở Tây Nguyên chiếm tỷ lệ cao (trên 100 ngàn ha), khoảng30% tổng diện tích trồng cà phê hiện nay của cả nước đã già cỗi và cần phải tái canh.Các diện tích cà phê ở đây đều có tuổi đời từ 20 -30 năm khai thác vẫn cho sản lượng quả, tuy nhiên hiện sản lượng và năng xuất của diện tích cà phê này đang có dấu hiệu giảm dần theo từng niên vụ…..cả nước hiện có khoảng 530 ngàn héc ta đất trồng cà phê. Tuy nhiên, đáng lo ngại là đến 30% tổng diện tích cà phê đã già và cho chất lượng thấp, tập trung chủ yếu tại Đắk Lắk và Lâm Đồng, cần phải thay thế trong vòng 5 đến 10 năm tới.

Đắk Lắk là tỉnh có diện tích, sản lượng cà phê vối lớn nhất nước, với trên 185.000 ha, sản lượng hàng năm đạt từ 380.000 tấn cà phê nhân trở lên. Tuy nhiên, theo Sở NN&PTTN tỉnh, hiện nay Đắk Lắk có trên 51% diện tích cà phê có độ tuổi trên 15 tuổi, trong đó có gần 30.000 ha được trồng trước những năm 90 của Thế kỷ trước nên trong 5-10 năm nữa, toàn tỉnh có trên 50% diện tích cà phê bị “lão hóa”, hết chu kỳ kinh doanh cho hiệu quả cao, phải cưa đốn, phục hồi, hoặc trồng tái canh. 

Dự báo được tình hình, hiện Đăk Lăk đã xây dựng 4 vườn nhân chồi, cây giống ghép tại các huyện Cư M’gar, Krông Pắk, Trung tâm giống cây trồng vật nuôi tỉnh, Viện KHKT Nông- Lâm nghiệp Tây Nguyên, đáp ứng yêu cầu cây giống, chồi ghép cho các địa phương, doanh nghiệp cải tạo, làm trẻ hóa lại vườn cà phê.

Các dòng cà phê vối chọn lọc như TR4,TR5, TR6, TR7, TR8, TR9, TR11, TR12 và TR13 do Viện Khoa học Kỹ thuật Nông- lâm nghiệp Tây Nguyên lai tạo đã được Bộ NN&PTTN công nhận. Mặc dù đây là những giống cà phê cho năng suất cao, kích cỡ hạt lớn (tỷ lệ hạt R1 trên sàng 6,5mm) đáp ứng tốt yêu cầu xuất khẩu, kháng bệnh gỉ sắt cao, chín muộn tránh được bất lợi về mùa mưa trong thời gian thu hoạch.

Tuy nhiên, hiện toàn tỉnh có khoảng 180.500 hộ trồng cà phê, trong đó số hộ có quy mô dưới 0,5 ha chiếm khoảng 35% (hơn 63.000 hộ), hộ có quy mô diện tích từ 0,5 đến dưới 1ha chiếm khoảng 34% (khoảng 61.000 hộ) và quy mô diện tích từ 1ha đến 2 ha gần 24% số hộ, còn lại từ 2 ha trở lên chỉ có hơn 75 số hộ canh tác cà phê (gần 13.000 hộ). Việc sản xuất cà phê của tỉnh có quy mô nhỏ lẽ mang tính chất nông hộ là chủ yếu, do vậy khó khăn lớn nhất là nếu nông dân cưa đốn để làm “trẻ hóa” tái tạo lại cây cà phê sẽ mất đi sản lượng thu hoạch hàng năm, ảnh hưởng đến đời sống của chính gia đình họ.

Ông Lê Văn Bá xã Ea Nhôn, huyện Buôn Đôn cho biết “Hiện gia đình tôi có 4 ha cà phê trong đó có tới gần 2ha cà phê đã trồng trên 15 năm rồi… tôi rất muốn chặt bỏ để trồng cây mới, nhưng giờ mà chặt bỏ đi thì nhà tôi sẽ mất đi khoản tiền thu từ diện tích cà phê này, lấy đâu tiền trang trải cuộc sống hàng ngày. Trồng cây mới ít nhất 4 -5 năm mới cho thu hoạch lại”.

Thiết nghĩ, để đón đầu thực trạng cây cà phê bị “lão hóa” trên diện rộng, kinh doanh cho hiệu quả cao, giữ vững ổn định sản lượng, năng suất cho ngành cà phê Tây Nguyên nói riêng và ngành cà phê Việt Nam nói chung ngoài việc vận động bà con thay thế những cây già cổi bằng các giống mới cho năng suất, sản lượng cao. Về lâu dài Nhà nước, nhất là doanh nghiệp kinh doanh sản xuất cà phê cũng cần có chính sách hỗ trợ để nông dân cưa đốn để tái tạo lại cây cà phê kịp thời nếu không 5 đến 10 năm nữa ,chúng ta sẽ mất đi vị trí dẫn đầu về xuất khẩu cà phê như hiện nay.

Được biết, hiện tỉnh Đăk Lăk đã và đang triển khai thực hiện đề án phát triển cà phê bền vững đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020 với tổng đầu tư 1.647 tỷ với mục tiêu nhằm duy trì ổn định 150.000ha, sản lượng đạt bình quân 400.000 tấn/niên vụ; tăng tỷ lệ cà phê bột, cà phê hòa tan, 100% diện tích cà phê trong vùng quy hoạch được tưới chủ động, xây dựng thêm 10.000 m² kho bảo quan, sân phơi; kim ngạch suất khẩu hàng năm đạt 700 triệu USD…. nhằm cải thiện những điểm yếu của sản xuất cà phê.

Bài, ảnh Bá Thăng