CôngThương - Phí chứng nhận quá cao
Ông Mai Văn Phú- Giám đốc Trung tâm điều hành liên minh rau sạch TP. Hồ Chí Minh- cho biết, hiện nay, việc cấp giấy chứng nhận VietGAP chủ yếu do các Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phụ trách và một số ít đơn vị được Nhà nước hỗ trợ, miễn phí cấp giấy chứng nhận, chẳng hạn như Trung tâm tư vấn và hỗ trợ nông nghiệp TP. Hồ Chí Minh.
Hiện phí khảo sát đánh giá, cấp giấy chứng nhận sản xuất rau an toàn VietGAP khoảng 15-20 triệu đồng cho 1 trang trại 10ha- một mức không quá cao, nhưng ngoài khoản phí này, bà con nông dân còn phải chi nhiều khoản để hoàn thiện quy trình sản xuất theo đúng yêu cầu VietGAP. Nặng nhất là chi phí phân tích, đánh giá mẫu đất, nước, tư vấn, đào tạo nhân viên, xây dựng các hạng mục sinh hoạt, tổ chức hồ sơ giấy tờ..., tổng số tiền cần chi có thể lên tới hàng trăm triệu đồng.
Thực tế, sản phẩm sau khi đạt chứng nhận chưa chắc đã có giá bán tốt hơn so với những sản phẩm chưa có chứng nhận. Ông Đồng Ngọc Liễu- Chủ nhiệm HTX Thân Cửu Nghĩa (tỉnh Tiền Giang)- cho biết: HTX có hơn 300 ha diện tích trồng rau nhưng rau an toàn mới chỉ chiếm 8 ha. Nguyên nhân là do chi phí cho mô hình trồng rau an toàn khá tốn kém nhưng giá bán chỉ bằng với rau thường, thậm chí còn thấp hơn. “Ai cũng biết các siêu thị là nơi tiêu thụ rau an toàn cho người nông dân, nhưng do giá thành sản xuất cao hơn rau thường nên rau an toàn khó cạnh tranh. hiện nay một số siêu thị không còn nhập rau an toàn nữa, người nông dân đành phải đưa rau an toàn đi bán trôi nổi ở chợ như rau thường. Vì vậy, dù HTX vẫn thường xuyên mở các lớp tập huấn trồng rau an toàn nhưng hầu hết nông dân vẫn chưa mặn mà với phương thức trồng rau này”- ông Liễu nói.
Theo Hiệp hội Thanh long tỉnh Bình Thuận, diện tích thanh long Bình Thuận đã tăng lên gần 15.000 ha nhưng số diện tích đạt tiêu chuẩn VietGAP chỉ trên 7.000 ha, một số ít có chứng nhận GobalGAP và EurepGAP. Điều đáng nói là thanh long trồng theo tiêu chuẩn VietGAP tại đây cũng bị thương lái ép giá với mức ngang như sản phẩm chưa được chứng nhận.
Ông Lê Công Tam- Trưởng nhóm VietGAP, số 13 thôn Minh Hòa (Bình Thuận)- khẳng định: Thanh long sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP có sản lượng thấp, màu sắc nhạt hơn so với sản xuất thường và sản phẩm chỉ bán được giá cao cho các công ty thu mua xuất khẩu. Tuy nhiên, không phải lúc nào khách hàng cũng sẵn sàng mua toàn bộ, thường thì khi vào chính vụ thanh long các công ty này mặc nhóm nông dân VietGap thu mua bên ngoài với giá thấp hơn, số thanh long VietGAP đành bán tháo cho thương lái để tiêu thụ nội địa với giá rẻ mạt.
Logo cho sản phẩm
Hiện nay, sản xuất rau quả an toàn theo hướng sản xuất hữu cơ, với quy trình an toàn hạn chế phân hóa học như: GlobalGAP, TháiGAP… đang được đẩy mạnh trên thế giới. Những sản phẩm đã đạt chứng nhận này đều có giá trị cao và tạo được tin tưởng từ phía người tiêu dùng.
Bên cạnh việc quy định quá trình sản xuất theo GAP và cấp chứng chỉ, Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã (MOAC) Thái Lan đã ban hành logo GAP cho các sản phẩm đạt chất lượng ThaiGAP. Q logo, đánh dấu việc chứng nhận đã đăng ký một cách hợp pháp và được cấp bởi Cục Nông nghiệp trong sự đồng thuận với quy trình hệ thống chứng nhận của bên thứ ba cho một sản phẩm được cấp chứng chỉ. Logo này cũng xem như là hộ chiếu thâm nhập khách hàng nội địa cũng như xuất khẩu. Trong biểu tượng Q còn có một số mật mã (code) đặc biệt. Số mật mã này gồm 5 nhóm số với tổng 20 con số hiện diện sát bên dưới gần chữ Q logo nhằm có thể truy cứu nguồn gốc của nơi sản xuất ra sản phẩm.
Tại Việt Nam người sản xuất chưa chứng minh được cho khách hàng sản phẩm của mình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Ngược lại, người tiêu thụ chưa có gì làm bằng chứng để tin tưởng vào sản phẩm VietGAP về mặt hình dạng nhận diện (ví dụ rau xanh VietGAP). Tiến sĩ Nguyễn Công Thành- Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Miền Nam- cho rằng, để khắc phục vấn đề này thì rau quả đã được chứng nhận theo tiêu chuẩn VietGAP cần được gắn trên sản phẩm đó một biểu tượng hoặc logo VietGAP. Tuy nhiên, do đặc điểm sản xuất rau quả tươi theo VietGAP của chúng ta chưa có hệ thống hiện đại như các nước phát triển nên kiểu logo đó sẽ phân thành 3 cấp (mặc dù chất lượng có thể ngang nhau) đó là cấp huyện, tỉnh và toàn quốc với cùng logo do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành.
Khi sản phẩm đã gắn logo VietGAP phân phối trên thị trường, các nhà phân phối, nhà trung gian, nhà nhập khẩu và người tiêu dùng sẽ an tâm mua và sử dụng. Từ đó, tạo hiệu quả hoạt động và cạnh tranh trên thị trường. Đây được coi như là một hộ chiếu thâm nhập thị trường nội địa và mở rộng xuất khẩu của hàng rau quả Việt Nam. Ngoài ra, nó còn làm giảm một số hoạt động kiểm tra tiến hành bởi các đối tác cấp hai, vì hầu hết các nhà phân phối trong hệ thống chấp nhận và thống nhất chương trình làm việc theo GAP.