Bơm vốn giải nguy ngành cá tra

CôngThương - Đây là vấn đề được các đại biểu mổ xẻ tại Hội nghị sơ kết sản xuất và tiêu thụ cá tra 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2012 do bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tổ chức tại Đồng Tháp ngày 26/6.

Nhiều nguyên nhân

Theo ông Dương Thành Thái, nông dân nuôi cá tra ở cù lao Thanh Bình, huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp, hiện giá cá tra nguyên liệu loại 800 - 850 gram/con ở mức 20.500 đồng/kg, còn cá lớn hơn 1kg giá chỉ 18.000 - 19.000 đồng/kg. Trong khi đó, cần phẩi đầu tư tới 24.000 - 25.000 đồng để sản xuất ra 1kg cá nên người nuôi lỗ khoảng 5.000 đồng/kg.

Bà Trương Thị Lệ Khanh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn cho rằng, giá cá tra xuống do mối quan hệ cung cầu và sản lượng cá thừa so với nhu cầu chế biến xuất khẩu. Lúc trước, nông dân thả nuôi nhiều dẫn đến sản lượng quá lớn nên giảm giá bán. Khi giá xuất khẩu rẻ thì thị trường có cơ hội mở rộng dẫn tới thiếu nguyên liệu nên nông dân ồ ạt thả nuôi, làm thành vòng luẩn quẩn.

Trong khi đó, ông Dương Ngọc Minh, Phó chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định, theo ông Minh, giá cá giảm liên tục có phần tác động của chính sách tín dụng từ phía các ngân hàng, bởi khi nông dân cần bán cá để giải quyết nợ vay tới hạn thì doanh nghiệp chế biến lại không có tiền mua.

Bê cạnh đó, đây cũng là hậu quả của phát triển quá nóng trong suốt thời gian qua. Trước năm 2008, toàn vùng chưa tới 30 nhà máy chế biến cá tra xuất khẩu nhưng sau đó thông qua chương trình kích cầu của Chính phủ, ngân hàng đã bơm vốn cho nhiều doanh nghiệp dẫn đến số nhà máy tăng lên gấp đôi, dư thừa công suất chế biến.

Về phía ngân hàng, ông Nguyễn Ngọc Thạch, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Đồng Tháp cho rằng, lãi suất ngân hàng bình quân chiếm 0,5% giá thành sản xuất cá tra nên không là gánh nặng lớn cho các doanh nghiệp chế biến và nông dân. Vấn đề là nằm ở năng lực của các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản khi không có vốn, nguyên liệu, thậm chí không có nhà máy.

Một nguyên nhân nữa khiến cá giảm thấp, theo Tổng cục Thủy sản, việc các doanh nghiệp gặp khó khăn về vốn nên chủ doanh nghiệp chủ yếu tiêu thụ nguồn cá do doanh nghiệp tự nuôi và cá của các doanh nghiệp tự nuôi và cá của các hộ nuôi gia công (khoảng 50%) nên các hộ nuôi độc lập rất khó tiêu thụ. Tình trạng chào bán phá giá để giành hợp đồng xuất khẩu cũng là nguyên nhân khiến giá cá trong nước sụt giảm.

Giải cứu ngành cá tra

Để cứu ngành cá tra trong giai đoạn hiện nay, nhiều giải pháp đã được các đại biểu tham dự hội nghị đưa ra nhưng quan trọng nhất vẫn là nguồn vốn thu mua cá tra.

Bà Trương Thị Lệ Khanh cho rằng, khủng hoảng thừa, sự giảm giá, giảm chất lượng là những vấn đề chính cần giải quyết để giải cứu ngành cá tra. Để làm được điều này, cộng đồng doanh nghiệp chế biến cần ngồi lại, tổ chức ngành chế biến cá tra thành ngành có điều kiện, phải xây dựng giá sàn cho từng mức chất lượng cụ thể. Đồng thời, tổ chức lại nuôi trồng, chế biến để xây dựng hình ảnh con cá tra tích cực hơn. Còn TS Võ Hùng Dũng, Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Chi nhánh tại Cần Thơ kiến nghị tạm dừng cấp phép cho những nhà máy chế biến thủy sản mới.

Ông Lê Văn Thủ, nông dân nuôi cá tra ở xã Tân An, huyện Tân Châu, tỉnh An Giang tán thành với chủ trương hỗ trợ vốn vay cho doanh nghiệp thu mua cá tra nguyên liệu của nông dân, nhưng ông lo lắng nếu hỗ trợ không khéo thì thì tình hình cũng giống như thị trường lúa gạo, chỉ có doanh nghiệp được hưởng lợi, nông dân chẳng được lợi ích gì.

Về vấn đề này, ông Dương Ngọc Minh cũng đề xuất, không nhất thiết phải hỗ trợ 100% cho các doanh nghiệp mà chỉ cần hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp qua hình thức thanh toán trực tiếp tiền mua cá cho nông dân nhằm tránh tình trạng doanh nghiệp dùng nguồn tiền này thanh toán nợ cũ. Phần còn lại dùng để hỗ trợ trực tiếp cho người nuôi cá có điều kiện tái đầu tư.

Trước thực trạng của ngành cá tra hiện nay, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát kết luận, giá cá đang giảm là vấn đề bức xúc nhất hiện nay, do đó phải tăng cầu bằng cách giúp doanh nghiệp có vốn mua cá xuất khẩu, chế biến tạm trữ trong kho. Hiện ngân hàng đã có Quyết định 780 và Thông tư 206 xem xét cơ cấu nợ, giãn nợ, gia hạn thời gian cho vay. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đã báo cáo xin phép Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ gói 9.000 tỷ đồng cho vay với lãi suất ưu đãi, trong đó có 5.400 tỷ đồng cho người nuôi và 3.600 tỷ đồng cho các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu. Để phát huy hiệu quả cao nhất nguồn vốn hỗ trợ, Bộ trưởng Cao Đức Phát lưu ý các ngân hàng khi cho doanh nghiệp vay phải giám sát kỹ để số tiền vay thật sự giải quyết cho sản xuất và tiêu thụ cá tra.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng chỉ đạo VASEP thông tin thường xuyên tình hình thị trường, giá cả để người nuôi cá biết và điều chỉnh, phối hợp với cơ quan chính phủ chuyên về điều hành xuất khẩu để chống bán phá giá cá tra. Đối với các tỉnh, cần chỉ đạo các tổ chức trực thuộc, ngân hàng tập trung hỗ trợ doanh nghiệp, người nuôi, rà soát lại quy hoạch, phát triển nghề nuôi song song với kiểm tra đảm bảo an toàn chất lượng về vật tư, con giống, thức ăn.

Thành Công