Bảo vệ người không hút thuốc khỏi phơi nhiễm khói thuốc lá thụ động

Tăng cường phòng chống tác hại của thuốc lá và bảo vệ người không hút thuốc khỏi phơi nhiễm khói thuốc lá thụ động

* Với tư cách chuyên gia của Vital Strategies- Tổ chức chăm sóc sức khỏe toàn cầu, ông đánh giá thế nào về công tác giảm thiểu tác hại của thuốc lá ở Việt Nam, tính đến thời điểm hiện tại?

Tôi đã có cơ hội được hỗ trợ các đồng nghiệp của tôi tại Việt Nam trong 10 năm qua, và đã chứng kiến những tiến bộ đáng kể trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam; đặc biệt quan trọng nhất là việc một bộ Luật toàn diện về Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã được Chính phủ Việt Nam thông qua vào tháng 11/2012.

Tiến sỹ Tom Carroll - chuyên gia của Vital Strategies

Tiến bộ vượt bậc nhất tại Việt Nam là việc duy trì một chiến dịch giáo dục cộng đồng bền vững, làm mọi người nhận ra tầm quan trọng của cả việc khuyến khích những người đang hút thuốc lá từ bỏ thuốc lá, và bảo vệ người không hút thuốc khỏi phơi nhiễm khói thuốc lá thụ động.

Bên cạnh đó, Việt Nam vẫn còn có những điểm cần nhiều nỗ lực cải thiện hơn so với các quốc gia khác, ví dụ như về mức thuế trên mặt hàng thuốc lá. So với các quốc gia khác, giá thành của một bao thuốc lá ở Việt Nam vô cùng rẻ. Điển hình ở Úc nơi tôi sống, người hút thuốc sẽ tiêu tốn khoảng 30 đô la cho một bao thuốc lá, trong khi đó ở Việt Nam giá thành cho một bao thuốc lá chỉ 1 đô la. Như vậy, tăng thuế thuốc lá đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong công tác PCTHTL ở Việt Nam, bởi vì đó là cách hiệu quả nhất để giảm thiểu tác hại của thuốc lá và gánh nặng kinh tế do thuốc lá gây nên cho Việt Nam, thông qua việc giảm số lượng người hút thuốc lá.

* Ông nghĩ sao về những nỗ lực của chính phủ và cộng đồng trong việc ngăn chặn thói quen hút thuốc lá?

Tôi nghĩ, sự ủng hộ của cộng đồng cho các chiến dịch về PCTHTL đang ngày một nhiều hơn. Theo các nghiên cứu mới đây, phần lớn những người không hút thuốc lá đều mong muốn giảm tỉ lệ hút thuốc lá và ủng hộ việc tăng thuế thuốc lá. Bên cạnh đó, hơn một nửa số người hút thuốc lá cũng ủng hộ việc tăng thuế thuốc lá. Như vậy, tôi nghĩ, khi cộng đồng nhận biết được tác hại của việc hút thuốc lá và ảnh hưởng của khói thuốc đối với phụ nữ và trẻ em – những người không hút thuốc phải thường xuyên chịu phơi nhiễm khói thuốc lá thụ động. Cùng với ảnh hưởng của việc hút thuốc lá đối với nền kinh tế ở Việt Nam bởi gánh nặng về sức khỏe và chi phí tiêu thụ thuốc lá, thì việc thực thi luật PCTHTL sẽ ngày càng được ủng hộ mạnh mẽ hơn.

* Tại Việt Nam, Tổ chức Vital Strategies đang hỗ trợ kỹ thuật cho Chiến dịch truyền thông về giảm thiểu tác hại thuốc lá. Vậy, ông có thể chia sẻ về thông điệp của chiến dịch năm nay và nó ảnh hưởng như thế nào đến hành vi của những người hút thuốc?

Từ tháng Tư năm nay, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá ở Việt Nam đã phát động một chiến dịch mới về Phòng chống tác hại của thuốc lá. Trong tháng đầu tiên, các thông điệp chủ yếu tập trung vào tác hại của việc hút thuốc lá thụ động đối với phụ nữ và trẻ em; qua đó nhấn mạnh việc khuyến khích mọi người lên tiếng nhắc nhở về hành vi hút thuốc lá ở những nơi cộng cộng và những địa điểm cấm hút thuốc lá, ví dụ như nơi làm việc, cơ quan, nhà hàng, quán café, hay trên các phương tiện công cộng. Giai đoạn này tập trung vào việc khuyến khích người không hút thuốc khi bị phơi nhiễm với khói thuốc hãy lên tiếng nhắc nhở và yêu cầu người hút thuốc dừng hút thuốc.

Giai đoạn thứ hai, chúng tôi hướng tới thông điệp Tổ ấm không khói thuốc – một thông điệp không kém phần quan trọng và đang được Hội LH phụ nữ Việt Nam triển khai rất hiệu quả, với việc giúp phụ nữ nhận biết về tác hại của khói thuốc lá thụ động và khuyến khích họ xây dựng Tổ ấm không khói thuốc để bảo vệ chính ngôi nhà và những đứa con của mình. Khi một người hút thuốc lá hiểu được rằng gia đình của họ đang bị đầu độc bởi khói thuốc, thì dù cho chưa hoàn toàn bỏ được thuốc lá, họ cũng sẽ từ bỏ thói quen hút thuốc trong nhà.

Ở giai đoạn thứ ba, chúng tôi tập trung vào tác hại trực tiếp của hút thuốc lá đến người hút thuốc, và khuyến khích họ từ bỏ thuốc lá. Bên cạnh đó, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá ở Việt Nam đã thành lập một đường dây điện thoại riêng hỗ trợ những người hút thuốc bỏ thuốc lá.

* Như vậy, đối tượng mục tiêu của chiến dịch truyền thông lần này không chỉ là những người hút thuốc lá mà còn là tất cả những ai bị ảnh hưởng bởi thuốc lá ?

Từng giai đoạn khác nhau của chiến dịch có những đối tượng mục tiêu khác nhau. Một số giai đoạn hướng tới những người hút thuốc lá, với thông điệp như “Bạn cần hiểu rõ rằng nếu hút thuốc, bạn sẽ có nguy cơ mắc các bệnh như tim mạch, ung thư phổi và các bệnh ung thư có liên quan khác. Việc tốt nhất bạn có thể làm cho bạn và gia đình bạn là dừng hút thuốc lá ngay từ bây giờ.” Một số giai đoạn khác cũng tập trung vào cả những người không hút thuốc lá như bạn đã đề cập, với thông điệp “Bạn có quyền sống một cuộc sống không bị đầu độc bởi khói thuốc lá. Do đó khi bạn ở nơi mà Luật đã quy định cấm hút thuốc, ví dụ như những nơi công cộng, và thấy ai đó hút thuốc lá, bạn có quyền lên tiếng nhắc nhở và yêu cầu họ dừng hút thuốc, bởi vì bạn có quyền được hít thở trong bầu không khí trong lành không khói thuốc và bảo vệ sức khỏe của chính bạn cũng như những người thân yêu trong gia đình.”

* Thực tế rất ít người bị xử phạt vì hút thuốc lá tại nơi công cộng. Ông có nghĩ rằng Việt Nam nên đưa Luật PCTHTL vào chương trình trung học cơ sở và trung học phổ thông để giáo dục giới trẻ cùng nhau xây dựng một môi trường không khói thuốc?

Tôi cho rằng việc thi hành luật có thể gặp khá nhiều khó khăn, mặc dù nó cũng đã có những ảnh hưởng nhất định. Ví dụ, nếu ai đó đến nơi công cộng và có ý định hút thuốc, người đó sẽ nghĩ tới việc mình có thể sẽ phải nộp phạt và điều này sẽ làm hành vi hút thuốc lá nơi công cộng giảm đi đáng kể. Tuy vậy, cần có những sự phối hợp thực thi luật chặt chẽ hơn nữa để đảm bảo rằng việc xử phạt thực sự được theo dõi và triển khai.

Giáo dục về Phòng chống tác hại thuốc lá là một mảng quan trọng đã và đang được thực hiện tại các trường học ở châu Á. Nhưng tác nhân quan trọng nhất góp phần giảm thiểu việc giới trẻ bắt đầu hút thuốc lá là việc người lớn dừng hút thuốc. Bởi vậy, các chiến dịch về tác hại của thuốc lá nhằm khuyến khích người lớn dừng hút thuốc cũng vô cùng hiệu quả trong việc truyền thông tới giới trẻ về việc tại sao họ không nên bắt đầu hút thuốc lá.

* Các mô hình thí điểm như gia đình không khói thuốc, bệnh viện không khói thuốc, trường học không khói thuốc đều đang được triển khai ở Việt Nam. Vậy nhân tố chính nào giúp các mô hình này có hiệu quả thực tế?

Khi triển khai chương trình tại các địa điểm công cộng như bệnh viện, trường học, quan trọng nhất là mọi người đều biết rõ những địa điểm như vậy cấm hút thuốc lá. Cần có những cam kết triệt để từ cơ quan quản lý của các tổ chức, địa điểm đó; và nên có các biển thông báo rõ ràng để mọi người biết rằng địa điểm đó cầm hút thuốc lá.

Cũng cần có các hành động như nhắc nhở người có ý định hút thuốc lá tại các nơi cấm hút thuốc rằng, họ không được phép hút tại địa điểm đó.

Tóm lại, định hướng chính sách nhất quán trong quản lý, các biển hiệu cấm hút thuốc dễ nhận biết ở các địa điểm công cộng, và việc lên tiếng nhắc nhở những người có ý định hút thuốc dừng hút thuốc tại các nơi công cộng là ba yếu tố tiên quyết để các mô hình trên có hiệu quả.

*Trân trọng cảm ơn ông!