Bài toán cần lời giải

Tư vấn sử dụng điện cho bà con ở xã biên giới tỉnh Sơn La

Vẫn còn nhiều thôn, bản chưa có điện

Báo cáo chung của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho thấy, tính đến cuối năm 2014, tỷ lệ được sử dụng điện tại khu vực các tỉnh miền núi Tây Bắc đạt 97,55% về số xã và 85,09% số hộ dân. Mặc dù hàng loạt các dự án cấp điện cho đồng bào chưa có điện ở các tỉnh Tây Bắc như Lai Châu, Điện Biên, Sơn La… vẫn đang được EVN tích cực triển khai nhưng kỳ vọng đến năm 2020, 100% số xã có điện và gần 100% số hộ dân có điện là điều cực kỳ khó khăn.

Đơn cử như dự án “Cấp điện cho các thôn bản chưa có điện tỉnh Lai Châu giai đoạn 2012 - 2020” cấp điện cho 7.750 hộ dân ở 153 thôn, bản thuộc 46 xã và 3 thị trấn của 7 huyện trên địa bàn tỉnh Lai Châu với tổng dự toán gần 416 tỷ đồng, được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận triển khai vào tháng 9/2012, bằng nguồn vốn Ngân sách Nhà nước và của EVN. Nhưng phải đến nửa cuối năm 2014 mới triển khai giai đoạn 1 (2014 - 2015) cấp điện cho 84 thôn bản (4.280 hộ dân) thuộc 27 xã và 2 thị trấn của 6 huyện. Số còn lại sẽ được triển khai từ năm 2016 trở đi, phấn đấu đến năm 2020, sẽ có 100% số xã và trên 90% số hộ dân được sử dụng điện lưới. Hiện Lai Châu còn khoảng 23% số hộ dân chưa được sử dụng điện lưới quốc gia.

Còn theo ông Hoàng Văn Chất, Bí thư Tỉnh ủy Sơn La, đến nay, 85,5% số hộ dân trong tỉnh Sơn La đã được dùng điện lưới quốc gia, trong đó khu vực nông thôn đạt 82,7%. Dự án cung cấp điện lưới quốc gia cho đồng bào các dân tộc của tỉnh có tổng mức đầu tư trên 557 tỷ đồng, cấp điện cho 30.157 hộ, nhưng sau gần 3 năm triển khai, đến nay mới hoàn thành cấp điện cho gần 21.000 hộ. Như vậy vẫn còn gần 9.000 hộ đồng bào chưa biết đến ánh sáng văn minh.

Tình trạng này không chỉ riêng của Sơn La hay Lai Châu mà còn diễn ra ở nhiều tỉnh vùng Tây Bắc khác như Điện Biên, Yên Bái, Bắc Kạn...

Cần sự hỗ trợ của nhà nước

Đại diện Ban kinh doanh của EVN cho biết, Tây Bắc vẫn là vùng khó khăn nhất cả nước vì địa hình phức tạp chia cắt, diện tích tự nhiên khá lớn nhưng chủ yếu là đồi núi, đường xá đi lại cực kỳ khó khăn, hiểm trở. Dân cư thưa thớt, đa số là đồng bào dân tộc. Không có điện thì đồng bào vẫn nghèo vì không thể phát triển kinh tế, nâng cao dân trí, cũng như đời sống vật chất, tinh thần.

Qua khảo sát thực tế, những nơi thuận lợi có thể đầu tư kéo điện lưới cho đồng bào được thì đã và đang đầu tư, còn những nơi chưa có điện là nơi cực kỳ khó khăn. Thách thức lớn nhất hiện nay là thiếu vốn, còn vấn đề giải phóng mặt bằng, thi công... có thể khắc phục được. Việc đầu tư cấp điện cho đồng bào chủ yếu vì mục đích an sinh xã hội chứ không vì mục đích kinh doanh, bởi lẽ các địa bàn này đều xa xôi, hẻo lánh, dân cư không tập trung, suất đầu tư cao, trong khi đó phụ tải cực thấp. Nếu không có hỗ trợ của nhà nước, không biết đến bao giờ đồng bào mới có điện.

Nhiều chuyên gia cho rằng, để giúp đồng bào phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo thì phải làm sao để người dân có điện. Muốn vậy các địa phương cần có tầm nhìn dài hạn và việc làm phù hợp với điều kiện thực tế. Ví dụ như quy hoạch lại khu dân cư tập trung ở nơi có địa hình thuận lợi, có tương đối đầy đủ điều kiện để sinh hoạt, sản xuất như nguồn đất canh tác, nguồn nước, giao thông thuận tiện và cùng nét tương đồng về văn hóa, tập tục. Đồng thời rà soát, nghiên cứu tìm ra phương án đầu tư mới, chứ không nhất thiết phải kéo điện lưới quốc gia. Phương án tốt nhất là đầu tư phát triển năng lượng tái tạo, cụ thể là sử dụng điện năng lượng mặt trời, điện sinh khối biogas hoặc thủy điện nhỏ. Bởi lẽ, bà con chủ yếu dùng thắp sáng cho sinh hoạt, nghe đài, xem tivi chứ ít khi dùng điện cho sản xuất hoặc làm dịch vụ.